Uzmanlar değerlendirdi: Yurtdışından dönen gıdalar Türkiye’de nasıl satılıyor? 7 maddede pestisit riski
Türkiye’den Avrupa Birliği’ne ihraç edilen lakin denetimler sırasında limit üstü zehirli unsur tespit edilen eserlere ait iadeler gündemi meşgul ediyor. Avrupa Birliği’ne gönderilen Antep fıstığı eserleri müsaade verilenin 9 katı zehirli unsur barındırması sebebiyle geri döndü. Antep fıstığı fiyatlarının gerilediği, eserlerin gümrükte ihale edildiği üzere savlar zehirli unsur içeren besinlerin yurtiçinde satıldığına ait tartışma yarattı.
Tarım ve Orman Bakanlığı söz konusu iddiaları reddettse de Avrupa Birliği standartları ile Türkiye’nin aradığı standartlar ortasındaki fark, iç pazarda besin güvenliğine ait tasaları artırıyor.
Konuya ait Cumhuriyet TV yayınına katılan Türk Tabipleri Birliği (TTB) İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu Lideri Osman Küçükosmanoğlu, pestisit, aflotoksin üzere zehirli unsurların insan sıhhatine önemli tesirleri olduğunu söyledi.
Konuya ait Cumhuriyet TV yayınında ikazlarda bulunan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Ziraat Mühendisleri Odası İdare Kurulu’ndan Mert Ulaş Dişbudak ise Tarım Bakanlığı’nın çiftçiyi bilinçlendirmesi ve kontrolleri faal biçimde yapması gerektiğini savundu.
SON 20 YILDA 10 KAT ARTTI!
Dişbudak’ın aktardığına nazaran son 20 yılda tarımda pestisit kullanımı arttı. 2000’li yıllarda yaklaşık 6-7 bin ton olan pestisit kullanımının bugün 60 bin ton pestisit kullanıldığını söyledi.
Dişbudak, zehirli ilaç kullanımının yurtdışına en çok eser gönderen Ege, Akdeniz bölgelerinde Mersin, Adana, Manisa, İzmir, Bursa üzere vilayetlerde ağırlaştığını ve denetimden çıktığını belirtti.
Tarım Bakanlığı’nın az sayıda ziraat mühendisi ataması yaptığının altını çizen Dişbudak, ilgili ünitelerde çalışan çalışanın nicelik ve nitelik manasında yetersiz olmasının besin güvenliğine ait denetleme ve idare süreçlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
CİDDİ SIHHAT SIKINTILARI YARATABİLİR!
İşte unsur madde pestisitle ilgili bilmemiz gerekenler:
1. Küçükosmanoğlu’nun aktardığına nazaran, Pestisit denilerek çok geniş bir küme ilaçtan kelam ediliyor. İlaç olarak söz edilse de pestisit bir çeşit zehir. Pestisitlerin bir kısmı düşük dozda ve uygun biçimde ziraî emelle kullanılabiliyor lakin bunların kullanımıyla ilgili kurallara kesinlikle uyulmalı. Birtakım pestisitlerin bilinmeyen tesirleri olabiliyor hasebiyle şu anda kullanımı yasal olan ölçüde bir pestisit bile uzun yıllar sonra sıhhat problemleri yaratabiliyor.
2. Pestisitler sıhhat açısından birer zehir tesiri yarattığından alınan ölçü da değerli. Küçükosmanoğlu’na nazaran geri dönen besinlerin kabul edilebilir limitin kat be kat üstünde pestisit taşıması da büyük bir sorun. Maruz kalınan ölçünün artması ile pestisitli besinlerin istenmeyen tesirlere yol açması daha muhtemel.
3. Küçükosmanoğlu, pestisit denilen ilaçların bedende biriken unsurlar olduğunu ve bilhassa hudut sistemi üzerinde olumsuz tesirler yaptığını söyledi. Karaciğerde, kemik iliğinde kan üreten merkezlerde tesirlerin birikerek yıllar içerisinde ortaya çıkabileceğini belirten Küçükosmanoğlu, “Sinir sistemi diyince, görmekten tat almaya yahut zihinsel faaliyetlere çok önemli tesirler olabilir. İleride erken bunama, görme bozuklukları, karaciğer kanserleri ya da kansızlığa neden olabilir” diye konuştu.
PİYASADA YASAKLI UNSUR BULUNABİLİYOR!
4. Çiftçi çoklukla ünite alandan daha fazla kâr etmek gayesiyle, birinci uğraş aracı olarak tarım ilaçlarına yöneliyor. Uygulanabilecek başka tekniklere ait Tarım Bakanlığı’nca bilinçlendirilmemiş üreticiler sofraya giden besinlerde tarım ilaçlarına başvuruyor. Yıllar içinde pek çok tarım ilacı ve etken hususu yasaklansa da bu yasaklı unsurlara piyasada kaçak biçimde ulaşılabiliyor.
5. Dişbudak’ın aktardığına nazaran, Besin ve Yem için Süratli İkaz Sistemi (RASFF) 2023 yılında Türkiye’den Avrupa’ya giden besin eserlerine ait 438 sefer alarm verdi. Belçika, Hollanda, Almanya, Fransa ve Polonya üzere ülkelerden Antep fıstığı, limon, kuru incir, domates besinleri geri döndü. Dişbudak, RASFF ile Türkiye’de uygulanan mevzuatın farklı olması sebebiyle, kabul edilen tolerans kıymetlerinin farklı olduğuna münasebetiyle gümrük kapılarından dönen pestisitli besinlerin iç pazardan sofralara taşınabileceğine dikkat çekti.
ANALİZ MALİYETİ ÇİFTÇİYİ YIPRATIYOR!
6. Çiftçiler besin eserlerinin tahlil edildiği laboratuvarların yoğunluk ve pahalılığından şikayetçi. Tarım Bakanlığı bir ürün için yakalık 1.750 lira fiyat alıyor. Özel laboratuvarlar ise yarı yarıya daha ucuz. Bu sebeple çiftçi daha inançsız seçeneklere yöneliyor. Dişbudak’a nazaran özel laboratuvarlardan çıkan sonuç ve sayılar tartışmalı.
7. Türkiye’deki mevcut mevzuata nazaran yurtdışından dönen bir tarım eseri, öbür bir ülkenin mevzuatına uygunsa o ülkeye gönderilebilir ya da tekrar tahlil edildikten sonra iç mevzuata uygun bulunursa iç pazara sürülebilir. Şayet iç pazara da uygun değilse eser imha ediliyor. Fakat Dişbudak’a nazaran Tarım Bakanlığı’nın imha süreci ile ilgili yayımladığı görüntü ikna edici değil bu da halk sıhhatine ait korkuları artırıyor.
