Uykusuzluğun (insomnia) bağırsak sıhhatiyle bağlı olabileceği uzun müddettir düşünülüyordu. Çinli araştırmacıların yürüttüğü ve 400 binden fazla kişinin genetik bilgilerini içeren kapsamlı çalışma, bu bağlantının sırf rastlantısal değil, nedensel ve çift taraflı olabileceğini gösterdi. Çalışmaya nazaran birtakım bağırsak bakterileri insomniayı tetiklerken, kimileri da tam bilakis uyku sorunlarına karşı kollayıcı rol üstleniyor.
BAĞIRSAK MİKROBİYOMU VE UYKUSUZLUK İLİŞKİSİ
İnsomnia, uykuya dalmada zahmet, sık uyanma yahut düşük uyku kalitesi ile kendini gösteren yaygın bir uyku bozukluğu. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 10 ila 20’si bu sorunu sistemli olarak yaşıyor. Sırf yorgunluk ve sonluluk değil; depresyon, anksiyete, kalp-damar hastalıkları ve hatta erken vefat riskine kadar uzanan sonuçlarıyla önemli bir halk sıhhati sorunu.
Önceki araştırmalarda insomnia hastalarında bağırsak mikrobiyotasının değiştiği gözlenmişti. Lakin bunun neden mi, sonuç mu olduğu sorusu karşılıksızdı. İşte bu son çalışma, birinci kere iki taraflı bir nedensellik bağlantısını ortaya koymayı amaçladı.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Ekip, Mendelci rastgeleleme (Mendelian randomization) ismi verilen bir usul kullandı. Bu formül, genetik varyasyonlardan yararlanarak muhakkak bir faktörün (örneğin bağırsak bakterisi) direkt bir sonucu (örneğin insomnia) tetikleyip tetiklemediğini test etmeyi mümkün kılıyor.
Çalışma kapsamında:
- 386.533 şahıstan insomnia dataları toplandı (genom çapında bir analizden).
- 18.340 bireyden MiBioGen ittifakına ilişkin bağırsak mikrobiyomu dataları alındı.
- 8.208 şahıstan ise Hollanda Mikrobiyom Projesi dataları kullanıldı.
HANGİ BAKTERİLER UYKUSUZLUĞU TETİKLİYOR?
Analiz sonucunda 14 bakteri kümesinin insomnia riskini yüzde 1 ila 4 oranında artırdığı, 8 bakteri kümesinin ise riski yüzde 1 ila 3 oranında azalttığı tespit edildi.
Ayrıca uykusuzluğun kendisinin de bağırsak ekosistemini değiştirdiği görüldü:
- 7 bakteri kümesinin bolluğu yüzde 43 ila 79 oranında azaldı.
- 12 bakteri kümesinin ölçüsü ise yüzde 65’ten başlayıp yüzde 300’ün üzerine kadar çıkan oranlarda arttı.
- Özellikle Odoribacter cinsi bakteriler, insomniayla direkt temaslı bulundu. Bu bakterilerin azalması uyku sıkıntılarını daha da kötüleştirebilir.
