Hristiyanlıktan çok vakit evvel de tüm yıl boyunca yeşil kalan bitki ve ağaçların, kışın beşerler için özel bir manası vardı.
Birçok ülkede, sararmayan bu yeşil kolların cadıları, hayaletleri, kötücül ruhları ve hastalıkları meskenden uzak tutacağına inanılıyor.
Kuzey Yarımküre’de en kısa gün ve en uzun gece 21 ya da 22 Aralık’ta yaşanıyor. Buna ‘kış gündönümü’ deniyor.
Eski periyotlarda birçok insan, güneşi ilah olarak görüyordu. Kışın da her yıl, ilah güneş hastalandığı ve zayıf düştüğü için geldiğine inanıyorlardı. Kış gündönümü de ilah güneşin sonunda güzelleşmeye başlayacağı için kutlanıyordu.
Dünyanın en kıymetli Noel ağacı Abu Dabi’de
Getty Images 1848’de Kraliçe Victoria ve Prens Albert Mısır güneş ilahı: Ra
Eski Mısırlılar, güneş rabbi Ra’ya tapıyorlardı. Şahin başlı Ra’nın başında güneşi tasvir eden bir disk vardı.
Kış gündönümünde Ra, hastalığını yenip, güzelleşmeye başlayınca Mısırlılar konutlarını hayatın vefata karşı zaferini simgeleyen yeşil kısımlarla süslüyordu.
Erken periyot Romalılar, kış gündönümünü Saturnalia Bayramı’yla kutluyordu.
Roma paganizminde bu bayram, tarım yaradanı Saturn onuruna kutlanıyordu.
Getty ImagesRomalılar kış dönümünün yakında tarlaların, meyve bahçelerinin tekrar yemyeşil olacağı ve meyveyle dolacağı manasına geldiğini biliyorlardı. Bunu kutlamak için meskenlerini ve tapınaklarını yeşil kısımlarla süslüyorlardı.
Kuzey Avrupa’da antik Kelt topluluklarındaki rahip sınıfı mensupları Druid’ler de tapınaklarını hayatın ebediyetini simgeleyen yeşil kısımlarla süslüyordu.
İskandinavya’da ise Vikingler daima yeşil kalan bitkilerin güneş yaradanı Balder’in özel bitkisi olduğuna inanıyordu.
Bugünkü haliyle Noel/Yılbaşı ağacı geleneğini 16. yüzyılda Almanların başlattığı düşünülüyor. Dindar Hristiyanlar meskenlerinde ağaç süslüyorlardı.
Getty Images 1910’larda ABD’de Noel ağacı satıcısı Bazıları odundan piramitler yapıp üzerini yeşil ağaçlar ve mumlarla süslüyordu. Noel ağacına yakılmış mumu ise, tekrar 16. yüzyılda Protestan rahip Martin Luther’in eklediğine inanılıyor.
İnanışa nazaran Martin Luther bir kış akşamı meskenine yürürken ağaçların yeşil kısımları ortasında titreyen yıldızların parıltılarından çok etkilendi. Bu sahneyi ailesine de yaşatmak için konutun oturma odasının ortasına bir ağaç dikti ve kollarını mumlarla süsledi.
Noel ağaçlarının ABD’ye, Pennsylvania’daki Alman yerleşimciler tarafından getirildiği biliniyor.
1747’de Alman yerleşimcilerin mahallelerine diktikleri Noel ağaçları vardı. Ancak 1840’lara kadar Amerikalıların birden fazla bu ağaçları pagan sembolleri olarak görüyor ve tuhaf buluyorlardı.
1890’lara gelindiğinde Almanya’dan ABD’ye Noel ağacı süslemeleri getiriliyordu ve bu ağaçlar yaygınlaşmaya başlamıştı. Avrupa’da yaklaşık bir metrelik ağaçlar tercih edilirken, Amerikalılar tavana kadar ağaçları seviyorlardı.
- Roma’da klâsik Noel ağacı polemiği: Güneş panelleriyle aydınlatmaya ‘çirkin’ eleştirisi
