Dünya tarihi, bir anda her şeyi değiştiren büyük depremlerle dolu. Kıtaları sarsan, kentleri yutan, binlerce cana mal olan bu felaketler, insanlığın tabiatla imtihanının en sert anlarını oluşturuyor. Kimi tsunamiyi tetikledi, kimi nükleer krizlere yol açtı.
1. 1960 VALDİVİA SARSINTISI – ŞİLİ (9,5 MW)
Tarih: 22 Mayıs 1960, 15.11
Merkez: Valdivia, Şili
Can kaybı: 1655–2000 civarı
Dünyada kayıtlara geçen en büyük sarsıntı olarak tarihe geçti. 9,5 büyüklüğündeki sarsıntı, sadece Şili’yi değil, tsunamiyle birlikte Pasifik çanağındaki ülkeleri de vurdu. Lokal halkın “Büyük Deprem” olarak andığı bu felaket, kıyı kentlerini haritadan sildi.
2. 2004 HİNT OKYANUSU SARSINTISI – ENDONEZYA (9,3 MW)
Tarih: 26 Aralık 2004, 07.58
Merkez: Sumatra Adası, Endonezya
Can kaybı: 230.000+
Depremden çok, akabinde gelen tsunamiyle hafızalara kazındı. 14 ülkeyi etkileyen felakette yüz binlerce insan ömrünü yitirdi. Tsunami dalgaları Afrika kıyılarına kadar ulaştı. Dünya çapında yardım seferberliği başlatıldı.
3. 1964 ALASKA SARSINTISI – ABD (9,2 MW)
Tarih: 27 Mart 1964, 17.36
Merkez: Anchorage, Alaska
Can kaybı: 131
Amerika kıtasında meydana gelen en güçlü zelzele olarak kayıtlara geçti. Tsunami, Kanada ve Japonya kıyılarına kadar uzandı. Yer yüzeyinde dev yarıklar oluştu, birçok yerleşim yeri yıkıldı.
4. 2011 TŌHOKU ZELZELESİ – JAPONYA (9,1 MW)
Tarih: 11 Mart 2011, 14.46
Merkez: Tōhoku, Honshū
Can kaybı: 19.759
Tsunami ve Fukuşima Nükleer Santrali’nde yaşanan sızıntı bu zelzelesi felakete dönüştürdü. Japonya’nın altyapısı ve güç siyasetleri bu sarsıntıdan sonra tekrar şekillendirildi.
5. 1952 SEVERO-KURİLSK ZELZELESİ – RUSYA (9,0 MW)
Tarih: 4 Kasım 1952, 16.58
Merkez: Kamçatka Oblastı
Can kaybı: 2.336
Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen bu deprem, Sovyetler Birliği tarihinin en yıkıcı tabiat olaylarından biri olarak kayıtlara geçti. Tsunami tesiri Japonya ve Hawaii’ye kadar ulaştı.
6. 1868 ARİCA ZELZELESİ – GÜNÜMÜZDE ŞİLİ (9,0 MW)
Tarih: 13 Ağustos 1868, 21.30
Merkez: Arica (O periyot Peru, bugün Şili)
Can kaybı: 25.000+
Pasifik kıyısında büyük yıkım ve tsunamiye neden oldu. Yıkılan kentlerin tekrar inşası yıllar sürdü. Okyanus boyunca sarsıntının tesirleri hissedildi.
7. 1746 LİMA SARSINTISI – PERU (9,0 MW)
Tarih: 28 Ekim 1746, 22.30
Merkez: Lima, Callao
Can kaybı: 15.000–20.000
18. yüzyılın en yıkıcı sarsıntılarından biri olan bu sarsıntı, Peru kıyılarını harap etti. Callao limanı büsbütün yok oldu. Kolonyal devrin en büyük kentlerinden Lima, bu sarsıntıyla yerle bir oldu.
8. 1700 CASCADİA SARSINTISI – ABD/KANADA (9,0 MW)
Tarih: 26 Ocak 1700, 21.30
Merkez: Kaliforniya, Oregon, Washington, Britanya Kolumbiyası
Can kaybı: Bilinmiyor
Yerli halkın efsanelerinde ve Japonya’daki tsunami kayıtlarında yer bulan bu sarsıntı, çağdaş bilimle sonradan belgelenmiştir. Tarihî tanıklıklar sayesinde büyüklüğü ve tesiri sonradan tespit edilmiştir.
9. 2010 ŞİLİ ZELZELESİ – ŞİLİ (8,8 MW)
Tarih: 27 Şubat 2010, 03.34
Merkez: Cobquecura, Bío-Bío
Can kaybı: 723
2000’li yılların en güçlü sarsıntılarından biri olan bu sarsıntı, Şili’nin altyapısını derinden etkiledi. Yüz binlerce insan evsiz kaldı. Tsunami ikaz sistemleri bu olaydan sonra güçlendirildi.
10. 1906 KOLOMBİYA-EKVADOR SARSINTISI (8,8 MW)
Tarih: 31 Ocak 1906, 15.36
Merkez: Esmeraldas bölgesi
Can kaybı: 1500
Pasifik kıyısında büyük bir yıkım yaratan bu sarsıntı, 500 km’lik fay sınırını kırdı. Okyanus boyunca tsunami dalgaları oluştu. Tesirleri Panama’dan Peru’ya kadar hissedildi.
