Ankara Tabip Odası, kırtasiye materyallerinin üretiminde giderek yayınlaşan fitalat, benzen, azo boyalar ve birtakım ağır metallerin kullanımının, bu hususların yer aldığı araç ve gereçlere uzun vadeli maruziyetin pek çok hastalığa ve sıhhat meselesine davetiye çıkardığına işaret etti, ilgili kurumların bu eserlerin mevzuata uygun olup olmadığını nizamlı denetim etmesi gerektiğini belirtti.
Odadan yapılan açıklamada, OECD’nin “Bir Bakışta Eğitim 2024” raporuna nazaran Türkiye’nin tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkeleri ortasında bulunduğuna, Türkiye’de GSYH’nin yüzde 4,2’si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasının yüzde 4,9 olduğuna dikkat çekildi.
Açıklamada, “Eğitimdeki özelleştirmeci anlayış, gelir adaletsizliğine bağlı olarak dar gelirli haneler ile ekonomik durumu yeterli haneler ortasındaki makası açmakta, öğrenciler ortasındaki eşitsizliği derinleştirmektedir. Üniforma, eşofman ekibi, ayakkabı, ders kitapları, kırtasiye gereçleri, başka eğitim araç ve gereçlerinin yer aldığı ortalama okul alışverişi sepetinin meblağı taban fiyata yaklaşmış durumdadır. Ne var ki, okul araç ve gereçleri ile kırtasiye eserleri açısından tek sorun yüksek fiyatlar değildir” tabirlerine yer verildi.
Öğrencilerin eğitim ve öğretim hayatında kullandığı kırtasiye gereçlerinin mevzuata uygun formda, gerekli kalite standartlarına nazaran üretiminin, kontrolünün ve denetiminin yapılmasının halk ve çocuk sıhhati açısından değerli olduğu vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Ülkemizdeki ekonomik kriz ve yüksek enflasyon ortamı çocukların eğitim ve öğretim hayatını olumsuz etkilemektedir. İktisat siyasetleri ve eğitim siyasetlerindeki piyasacı anlayış nedeniyle kamunun eğitime ayırdığı kaynak yetersiz kalırken, eğitimin finansmanında özel harcamaların hissesi artmaktadır. Kırtasiye gereçlerinin üretiminde giderek yayınlaşan fitalat, benzen, azo boyalar ve birtakım ağır metallerin kullanımı, bu hususların yer aldığı araç ve gereçlere uzun periyodik maruziyet pek çok hastalığa ve sıhhat problemine davetiye çıkarmaktadır.”
“VÜCUDA GEÇEN FİTALATLAR ENDOKRİN SİSTEMİNE VE KARACİĞERE ZİYAN VERİR”
Toksik kimyasalların, ağır metallerin, kanserojen ve alerjen boyar hususların kullanıldığı eserlerin çocuk sıhhatini olumsuz etkilediği vurgulanan açıklamada, şu tabirler yer aldı:
“Fitalatlar, birtakım gereçlerdeki boya ve kokuların uzun müddetli korumasını sağlamak emeliyle kullanılan toksik kimyasallardır. El teması, tükürük ve ter yoluyla bedene geçen fitalatlar endokrin sistemine ve karaciğere ziyan verir. Sentetik elyafların renklendirilmesinde kullanılan azo boyar unsurlarına uzun müddetli temas kimi kanser çeşitlerine ve karaciğer hastalıklarına yol açabileceği üzere mutajenik tesirlere sebebiyet verebilir. Kırtasiye ve okul eserlerinin bileşiminde sıkça kullanılan nikel, krom, kurşun, cıva, arsenik üzere ağır metallere uzun periyodik maruziyet durumlarında bunların bedendeki birikimi artar ve kimi kanser çeşitlerinin görülmesine yol açabileceği üzere çeşitli nörolojik meselelere da neden olabilir. Makas, pergel, zımba üzere eşyalarda korozyona karşı direncinin artırılmasında kullanılan nikel ve fitalatlar ciltte tahrişe ve alerjik tepkilere neden olabilir. Öğrencilerin en çok kullandığı çanta, beslenme çantası, kalem kutusu, matara, silgi, pastel boya ve suluboyalar içindeki kanserojen ve alerjen boyar unsurlar, çeşitli toksik kimyasallar ve metaller, çocuk sıhhati açısından büyük risk faktörleridir. Bu unsurlara uzun müddetli temas durumunda biyoduyarlılık hududu aşılacağından alerji, tahriş, egzama, hormon sisteminde problemler, üreme sisteminde bozukluk üzere sıhhat meseleleri tetiklenebilir. Çocuklarda hudut ve bağışıklık sistemi sıkıntılarına yol açabilir.
“GELİŞME ÇAĞINDAKİ BÜTÜN ÇOCUKLARIMIZA FİYATSIZ SÜT TAKVİYESİ SAĞLANMALI”
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası tarafından da belirttiği üzere okul araç ve gereçlerinde azo boyar husus ve ağır metallerin kullanıldığı kokulu ve boyalı eserlerden kaçınılmalıdır. Kırtasiye eserlerinde TSE ve CE işaretlerinden en az biri olmalıdır. Çocukların sıkça kullanacağı ve besin unsurlarının temas ediceği beslenme çantası ve suluk üzere araç ve gereçleri mümkünse plastik olmamalıdır.
Sağlık Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve ilgili kurumlar okul araç ve gereçleri ile kırtasiye eserlerinin üretim ve satış kademelerinde gerekli kontrollerini yapmalı, yurt içinde üretilen yahut ithal edilen eserlerin mevzuata uygun olup olmadığını tertipli denetim etmelidir. Öğrencilerin gereksinim duyduğu tüm eğitim araç ve gereçleri öğrencilere fiyatsız ve nitelikli biçimde tedarik edilmelidir. Okullar açılırken kırtasiye eser kümelerinde KDV oranı yüzde 1’e indirilmelidir. Çocuklarımıza ve geleceğimize sahip çıkmak için yoksulluğu önleyici, hami ve toplumsal adaleti güçlendiren siyasetler yürürlüğe konmalıdır. Okullarda ve tüm eğitim kurumlarında kalori pahaları hesaplanarak en az bir öğün sağlıklı ve fiyatsız yemek verilmelidir. Gelişme çağındaki bütün çocuklarımıza fiyatsız süt dayanağı sağlanmalıdır.”
