Yeni bir araştırmaya nazaran, uyku sırasında küçülen göz bebeği beynin yeni anıları tekrar oynattığının bir göstergesi olabilirken, genişleyen bir göz bebeği eski anıların tekrar yaşandığına işaret ediyor olabilir.
Çarşamba günü Nature’da yayınlanan çalışmada, gözbebeği büyüklüğünün beynin güçlü ve uzun müddetli anıları nasıl ve ne vakit oluşturduğunu anlamada anahtar rol oynadığı belirtiliyor.
UYKUDA YENİ ANILAR TEKRARLANDI
Independent Türkçe’nin haberine nazaran ABD’deki Cornell Üniversitesi’nden araştırmacılar, farelerin beyinlerine elektrotlar bağladı ve kemirgenleri göz izleme kameralarıyla takip etti. Araştırmacılar, uykunun bir alt evresinde gözbebeği küçültüldüğünde yeni anıların tekrarlandığını ve pekiştiğini tespit etti. Gözbebeği genişlediğindeyse beynin eski anıları tekrarladığı görüldü.
Bilim insanları, beynin uykunun bu iki alt evresini ayırma yeteneğinin, “yıkıcı unutmayı”, yani bir anının başkasının değerine pekiştirilmesini önlemede çok değerli olduğunu söylüyor.
Araştırmacılar, çalışmaya katılan farelere bir labirentte su yahut kurabiye mükafatları toplamak üzere çeşitli vazifeler öğretti. Kemirgenlere beyin elektrotları ve gözbebeklerindeki değişiklikleri takip etmek için gözlerinin önüne asılan küçük kameralar taktılar.
Bir fare yeni bir misyonu öğrenip uykuya daldığında, elektrotlar beyin aktivitesini ve kamera da göz bebeği değişimlerini kaydetti.
Bilim insanları hafıza sağlamlaştırmanın, gözlerin süratli hareket etmediği REM dışı uyku sırasında gerçekleştiğini buldu. REM dışı uyku, düş gördüğümüz vakittir.
Çalışmanın ortak müellifi Azahara Oliva, “Bu anlar, beşerler tarafından tespit edilemeyen, 100 milisaniye üzere çok çok kısa vakit dilimleri” dedi.
Çalışma, araştırmacıların beynin uyku boyunca süratli ve kısa olan hafıza taramalarını nasıl dağıttığını anlamalarını sağlıyor. Ayrıyeten beynin yeni bilgiyi, zihinde esasen var olan eski bilgiyle karışmayacak formda nasıl ayırdığına dair bir fikir veriyor. Son bulgular, farelerdeki uyku yapısının daha evvel düşünülenden daha çeşitli ve insanlarda gözlemlenen etaplara daha benzeri olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar, farelerin uykusunu farklı anlarda keserek ve daha sonra öğrendikleri vazifeleri ne kadar düzgün hatırladıklarını test ederek süreci daha uygun anlayabildi.
Bir fare REM dışı uykunun bir alt etabına girdiğinde, gözbebeğinin küçüldüğü ve beynin yakın vakitte öğrenilen vazifeleri yahut yeni anıları tekrarladığı görüldü.
Çalışmada, “Tersine, gözbebeği genişlediğinde eski anılar tekrar oynatılıp entegre ediliyor” yazıyor.
Dr. Oliva, “Yeni öğrenme, eski bilgi, yeni öğrenme, eski bilgi üzere ve bu uyku boyunca yavaşça dalgalanıyor” dedi.
Bulgular, beyinde yeni öğrenmeyi eski bilgiden ayıran ve çok kısa bir vakit ölçeğinde çalışan dahili bir düzeneğe işaret ediyor.
Araştırmacılar, çalışmanın beşerler için daha âlâ hafıza geliştirme tekniklerine önayak olacağını ve yapay zekanın eğitilmesine katkı sağlayacağını umuyor.
