Türkiye’yi de ilgilendiriyor: ABD’den Rusya ile ticaret yapan ülkelere yüzde 100 vergi!

ABD idaresi, 8 Ağustos Cuma gününe kadar Ukrayna ile ateşkes sağlanmaması halinde Rusya ile ticaret yapan tüm ülkelere yönelik kapsamlı ikincil gümrük vergileri uygulamaya hazırlanıyor. Bu vergiler, Rusya ile ticaret yapan rastgele bir ülkeden gelen malların ABD’ye ithalatı sırasında yüzde 100 oranında ek vergiye tabi tutulmasını öngörüyor.

Petrol ve doğalgaz, Rusya’nın en büyük ihracat kalemleri ortasında yer alıyor. Bu alanda Çin, Hindistan ve Türkiye, Moskova’nın en büyük müşterileri ortasında bulunuyor.

Geçtiğimiz ay açıklamalarda bulunan Trump, “Ticareti pek çok şey için kullandım ancak savaşları çözmek için kusursuz bir şey” tabirlerini kullanmıştı.

RUSYA’YA YÖNELİK BİRİNCİ YAPTIRIM DEĞİL

Bu mümkün yaptırım, Trump idaresinin ikincil gümrük vergilerini birinci sefer kullanışı olmayacak. Daha evvel Venezuela petrolünü alan şirketlere yönelik de misal bir uygulamaya gidilmişti. Lakin bu defa Rusya’ya karşı devreye alınacak yaptırımın, global iktisat üzerinde çok daha büyük sonuçlar doğurması bekleniyor.

Rusya, Suudi Arabistan ve ABD’nin akabinde dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi pozisyonunda. Bloomberg’in gemi takip datalarına nazaran, bu yıl sevkiyatlarda düşüş yaşanıyor.

ENERJİ FİYATLARINDA YÜKSELİŞ BEKLENTİSİ

Capital Economics danışmanlarından Kieran Tompkins, ikincil gümrük vergilerinin global iktisada tesirinin büyük ölçüde güç fiyatları üzerinden hissedileceğini belirtiyor. Vergilerin yürürlüğe girmesi durumunda Rus güç eserlerinin global pazarlara akışı kesilebilir. Bu da 2022’deki üzere güç arzında daralma ve fiyatlarda artışa yol açabilir. Sonuç olarak global enflasyonun tekrar yükselmesi mümkün görünüyor.

Trump ise ABD’nin rekor düzeydeki petrol üretimi sayesinde bu durumdan olumsuz etkilenmeyeceğini savunuyor. Öte yandan Tompkins, OPEC+ ülkelerinin hâlihazırda kullanabileceği değerli bir yedek kapasiteye sahip olduğunu ve bu durumun fiyat artışlarını sınırlayabileceğini tabir ediyor.

RUSYA’NIN YAPTIRIMLARDAN KAÇINMA MEKANİZMALARI

Moskova, mevcut yaptırımlardan kaçınmak için çeşitli sistemler geliştiriyor. Bu usullerin, ticari ortaklarının yeni yaptırımlardan korunmasına da yardımcı olabileceği bedellendiriliyor. Örneğin, sahibi belgisiz yüzlerce tankerden oluşan “gölge filo”, Rus petrol ve gazının kaynağını gizlemek gayesiyle kullanılabiliyor.

Columbia Üniversitesi’nden yaptırım uzmanı Richard Nephew, “Yaptırımların sürdürülmesi, en az yaptırımların uygulanması kadar büyük bir görev” diyerek, yaptırımlardan kaçınmak için çeşitli sistemler kuran ülkelere dikkat çekiyor.

HİNDİSTAN’DAN GELEN ESERLERDE FİYAT ARTIŞI KAPIDA

Enerji ve Pak Hava Araştırma Merkezi’nin datalarına nazaran, Hindistan, 2022’deki işgalden bu yana Rus petrolünün en büyük ikinci alıcısı pozisyonuna geldi. Trump, CNBC’ye yaptığı açıklamada “Savaş makinesini körüklüyorlar. Bunu yapacaklarsa, o vakit şad olmayacağım” sözlerini kullandı.

İkincil yaptırımlar devreye girerse, Hindistan’dan ithal edilen eserler ABD’de yüzde 100 vergiye tabi tutulacak. Bu da eserlerin maliyetini değerli ölçüde artıracak. Vergi artışıyla birlikte ABD’li şirketlerin Hindistan yerine diğer tedarikçilere yönelmesi hedefleniyor. Bu da Hindistan’ın gelir kaybına uğraması ve Rus petrolü alımını azaltması beklentisini doğuruyor.

Bu yaptırımlar nedeniyle Hindistan’dan ithal edilen cep telefonları üzere tüketim eserlerinde fiyatlar önemli oranda artabilir. Apple, iPhone üretiminin kıymetli bir kısmını Hindistan’a kaydırmış durumda. Bu eserlerin yeni vergilere tabi olması halinde, ABD’li tüketicilerin ödediği fiyatların iki katına çıkması mümkün.

Çünkü gümrük vergileri direkt ithalatçı şirketler tarafından ödeniyor ve bu maliyetler çoklukla tüketicilere yansıtılıyor. Hindistan’dan yapılan ithalat halihazırda Trump’ın yüzde 25’lik tarifesi altında ve bu oranın “çok kıymetli ölçüde” artırılabileceği söyleniyor.

Hindistan hükümeti ise, ABD’nin Rusya ile olan ticaretine devam etmesini göstererek Washington’u ikili standartla suçladı.

ÇİN İLE TİCARET GÖRÜŞMELERİ ZORA GİREBİLİR

BBC Türkçe’nin aktardığına nazaran, Rus petrolünün en büyük alıcısı olan Çin’in bu yaptırımların maksadı haline gelmesi durumunda ABD ile olan ticaret münasebetlerinde önemli tansiyonlar yaşanabilir. Çin’den ABD’ye yapılan ithalat, Hindistan’dan yapılanın beş katı büyüklüğünde ve çoğunlukla tüketim mallarından oluşuyor.

Pekin’e yönelik ikincil yaptırımlar, Trump’ın Çin ile ticaret istikrarını tekrar kurma amacını tehlikeye atabilir. IMD Business School’dan ticaret uzmanı Profesör Simon Evenett, “Bu cins çok gerginliklerin Çinlileri etkilemesi pek muhtemel değil” diyor.

Çin lideri Şi Cinping ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ortasındaki yakınlık göz önüne alındığında, Pekin’in Moskova’dan uzaklaşması epeyce sıkıntı görünüyor. Üstelik Trump, daha evvel Çin’e üç haneli gümrük vergileri uygulamış, lakin bunun iki ülke ortasındaki ticareti neredeyse durma noktasına getirdiğini görmüştü.

Bu cins bir atılım, ABD’deki enflasyonu daha da körükleyebilir. Öte yandan Çin iktisadında büyük bir istihdam kaybı riski de yaratabilir.

ABD-AB TİCARETİNDE GERGİNLİK TIRMANABİLİR

Finlandiya merkezli bir araştırma kuruluşunun tahliline nazaran, AB ve Türkiye hala Rus gücünün en büyük alıcıları ortasında yer alıyor. 2022 öncesi AB, Rusya’nın bir numaralı ihracat pazarıydı. Lakin Ukrayna’nın işgalinden bu yana bu ticaret büyük ölçüde azaldı.

Brüksel, ABD’den daha fazla güç tedarik etmeyi kabul etse de, birtakım Rus güç eserlerinin ithalatı hâlâ devam ediyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “Rusya güç kaynaklarını silah olarak kullanarak bize tekraren şantaj yapmaya çalıştı” diyerek bu bağımlılığı sona erdirmeyi hedeflediklerini açıklamıştı.

ABD ile AB ortasındaki ticaret dünyanın en büyük ticaret ilgisi pozisyonunda. Taraflar ortasında yüzde 15’lik gümrük vergisi uygulamalarını içeren yeni bir ticaret mutabakatı masada. Fakat Avrupa’da birçok kesim bu düzenlemelerin ihracatçılara ziyan vereceğini düşünüyor. Artık ise ikincil yaptırımların daha fazla kayba yol açabileceğinden telaş ediliyor.

Özellikle ilaç ve makineler üzere AB’nin ABD’ye en çok sattığı eserler ortasında yer alan ve alternatif tedarikçileri hudutlu olan eserlerde, ABD’li tüketicilerin yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalması bekleniyor.

RUSYA İKTİSADI RESESYON EŞİĞİNDE

Rusya iktisadı savaş sonrası süreçte dirençli bir görünüm sergilese de, son devirde büyüme suratında yavaşlama yaşanıyor. Geçtiğimiz yıl yüzde 4,3 büyüme kaydeden ülke, Ekonomi Bakanı Maxim Reşetkinov’un uyarısıyla “aşırı ısınma” sonrası resesyona yaklaşmış durumda. IMF, 2025 yılı için yalnızca yüzde 0,9’luk büyüme öngörüyor.

Eğer ikincil yaptırımlar Rusya’nın ihracatını önemli oranda etkilerse, bu durum ülkeyi tam manasıyla bir ekonomik daralmaya sürükleyebilir. Fakat Moskova, bilhassa petrol ve gaz üretimi başta olmak üzere birçok ekonomik datayı kamuoyuyla paylaşmadığı için durumun netliği tartışmalı.

Putin idaresi, savunma harcamalarını artırarak GSYH’nin yüzde 6,3’ünü askeri bütçeye ayırmış durumda. Bu oran, Ukrayna’nın toplam ekonomik gücüyle karşılaştırıldığında önemli bir fark yaratıyor. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski’nin sık sık memleketler arası takviye daveti yapmasının gerisinde bu eşitsizlik yatıyor.

Trump’ın yeni yaptırım planı, Rusya’ya giden para akışını keserek Ukrayna lehine bir istikrar oluşturmayı hedefliyor. Trump, savaşın yol açtığı yıkım ve kayıpların son bulmasını umduğunu belirtiyor.