Türkiye ekonomisi yüzde 4.8 büyüdü ama konkordato alarm veriyor: Paylaşımda adalet yok
Türkiye iktisadı yılın ikinci çeyreğinde beklentileri aşarak yüzde 4.8 büyürken gerçekler umut verici değil. Ağustos ayı konkordato datalarına nazaran 2025’in sekiz ayına ilişkin süreksiz mühlet kararı sayısı, 2024 yılı toplamını aşarak 1833’e ulaştı. 2024’te ilan edilen konkordato ise 1723’tü. Ekonomistler ve sendikacılara nazaran göstergelerdeki çelişki, hem kesimlerdeki aktörler hem de fiyatlı kesim açısından “bölüşüm krizi” gerçeğini gösteriyor.
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, adil paylaşım olmadığı surece sağlıklı büyümeden bahsedilemeyeceğini vurguluyor ve bilgilere dikkat çekiyor: “Gayri safi katma bedel içindeki brüt personellik maliyeti sadece yüzde 37. Fiyatlı oranının yüzde 70’leri aştığı bir ülkede bu epeyce düşük. Üstelik bu oran, brüt patron maliyeti. Yani çalışanların eline geçen daha az. Enflasyon ve adaletsiz vergi siyasetleri, harcanabilir gerçek geliri daha da düşürüyor yani bölüşüm sorunu TÜİK bilgileri üzerinden görünenin çok daha üzerinde.”
‘REFAH GETİRMEYEN BÜYÜME’
Dr. Murat Kubilay, kârlılığı düşük şirketlerin maliyetler ve yüksek faizli finansman altında çıkmaza girmelerinin, konkordato müracaatlarında artışın şaşırtan olmadığını belirtiyor. Eşzamanlı olarak büyümenin de devam etmesi çelişkili bir tablo üzere dursa da Kubilay, güçlü sektör-zayıf dal ayrımına dikkat çekiyor: “Turizm hem borç yükü altında hem de beklenen ciroyu elde edemedi. İnşaat da zorluk yaşıyor. Tarımda don olayları ve kuraklık nedeniyle önemli kayıplar var. Buna rağmen hizmetler dalı hâlâ canlı ve nispeten âlâ sonuçlar elde edebiliyor. Bu nedenle bir tarafta büyüme sürerken öbür tarafta konkordatolar ve artan işsizlik karşımıza çıkıyor.”
Büyümede oranın başlı başına olumlu bir şovda olamayacağını da ayrıyeten vurgulayan Kubilay, Türkiye’nin yaklaşık yüzde 3-3.5 seviyesinde “doğal büyüme” oranı olduğunu unutmamak gerektiğini vurguluyor: “Nüfus artış suratından gelen, adaletsiz bir dağılımla gerçekleşen, dış borç katkısı ya da doğal kaynakların ticarete açılması üzere faktörlerle elde edilen bir büyüme. Refah sağlamıyor lakin iktisadın büyüdüğünü gösteriyor. Ayrıyeten büyüme datalarının hesaplanma metoduna ait soru işaretleri mevcut.”
Arda Tunca da konkordato artışını büyümenin yaygın olmadığının göstergesi olduğunu belirtiyor ve lokomotifin yeniden inşaat olmasına dikkat çekerek “Büyümenin kaynakları, kalitesizliğe işaret. Büyümeden kimlerin faydalandığını, hangi bölümlerin lehine bir büyüme gerçekleştiğini sorgulamazsak, yapılan şey iktisat idaresi değil, sadece piyasa ve bilgi idaresi olur. Para siyaseti enflasyon problemini çözememişken kredi kullanımları üzerinde piyasa dışı baskı metotları hala devam ediyor. Krediye bağımlı firmaların konkordato ilan etmek zorunda kalmaları, büyümenin hem kalitesini hem de kapsayıcılığını zedeliyor” diyor.
