Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Çaba Daire Başkanlığı öncülüğünde, İçişleri, Adalet ve Dışişleri Bakanlıkları işbirliğinde 2018’den bu yana 8 bin 953, 2002’den bu yana ise 13 bin 268 yapıtı ilişkin olduğu topraklara kazandırdı.
Bu yıl da ağır eforlar sonucu, geçmiş yıllarda yurt dışına kaçırılan 1149 yapıtın Türkiye’ye geri döndürülmesi sağlandı.
AA muhabirinin 2024’te iadesi sağlanan yapıtlardan derlediği bilgilere nazaran, yılın yurda dönen son yapıtları, Yunanistan’da kaçakçıların elinden kurtarılan ve Türkiye’ye ilişkin olduğu tespit edilen Lidya medeniyetine ilişkin 1055 sikke oldu.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a 19 Aralık’ta Atina’da düzenlenen merasimle teslim edilen sikkelerin, milattan evvel (MÖ) 7’nci yüzyıldan MÖ 5’inci yüzyıla kadar süren tarih aralığında basıldığı belgelendi.
ABD’DE ELE GEÇİRİLEN 41 TARİHİ ESER, NEW YORK’TA TÜRK YETKİLİLERE TESLİM EDİLDİ
ABD’de ele geçirilen Anadolu’ya ilişkin 41 tarihi eser, Bakanlığın ABD’li yetkililerle ortak yürüttüğü çalışmalar sonucu New York’ta Türk yetkililere teslim edildi.
Uzun süren davalar sonucu Türkiye’ye verilmesi kararlaştırılan yapıtların teslimi için Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu’nda 5 Aralık’ta merasim düzenlendi.
New York Türkevi’nde sergilenen eserler ortasında, Anadolu’nun Roma periyoduna ilişkin heykeller, pişmiş toprak kap ve figürinler (kadın heykelcikler), bronz başlıklar ile Geç Kalkolitik Periyoda ilişkin 22 Kilia tipi idol başı da yer aldı.
Tarihi yapıtların MÖ 7. yüzyıldan milattan sonra (MS) 7. yüzyıla uzanan geniş bir periyoda ilişkin olduğu tespit edildi.
2500 YILLIK BRONZ SEDİR DE İADE EDİLDİ
1980’lerde Manisa’daki bir mezardan kaçak kazılarla çıkarılarak yurt dışına kaçırılan yaklaşık 2500 yıllık bronz sedir de 18 Eylül’de ABD’den Türkiye’ye iade edildi.
J. Paul Getty Müzesi’nden iadesi gerçekleştirilen sedir, günümüzde epeyce ender rastlanan bir mobilya tipi olarak dikkati çekiyor. Tarihi fotoğraflarda ve o periyoda ilişkin kap kacak üzerindeki tasvirlerde görülen bu sedir tipi, antik devirde, günlük ömürde dinlenme ve yemek yeme maksadıyla kullanılıyordu.
2 BİN 700 YILLIK BİNTEPELER KOLYESİ, TÜRKİYE’DE
Manisa’nın Bintepeler arkeolojik alanından çıkarılarak yurt dışına kaçırıldığı belirlenen yaklaşık 2 bin 700 yıllık kırmızı boncuklu Bintepeler kolyesi de ABD’den Türkiye’ye iade edilen eserler ortasında yer alıyor.
Yaklaşık 20 santimetre uzunluğundaki yapıtı, altın ve karnelyan taşlarından oluşan nar formunda boncuklar süslüyor. Bölge için tarihi ve kültürel ehemmiyeti büyük olan bu eser, MÖ 6’ncı yahut 5’inci yüzyıla tarihlendirildi.
New York Kültür Ateşeliğine 3 Eylül’de teslimi yapılan eser, yurda getirildikten sonra Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmeye başlandı ve Bakan Ersoy tarafından müzedeki “Kaçış Yok” standında tanıtıldı.
BOUBON ANTİK KENTİ KÖKENLİ HEYKEL BAŞI YAKLAŞIK 60 YIL SONRA YURDA DÖNECEK
Bu yılın iadesi sağlanan kıymetli yapıtlarından birisi de Burdur Boubon Antik Kenti kökenli Septimius Severus heykel başı oldu.
Bakanlığın ağır diplomatik ve bilimsel çalışmaları sonucu, Burdur Boubon Antik Kenti kökenli Septimius Severus heykel başının, Danimarka’nın NY Carlsberg Glyptotek Müzesi tarafından Türkiye’ye iade edilmesine karar verildi.
Yaklaşık 60 yıl ortadan sonra ilişkin olduğu topraklara dönecek olan Septimius Severus heykel başı, Anadolu’nun kadim kültürel mirasının korunmasında değerli bir muvaffakiyet olarak öne çıkıyor.
Milattan sonra 193-211 yılları ortasında karar süren Roma İmparatoru Septimius Severus’a ilişkin bronz heykel başı, 1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nde gerçekleştirilen yasa dışı hafriyatlar sırasında yurt dışına çıkarıldı. Yapıtın Türkiye’ye ilerleyen günlerde getirilmesi bekleniyor.
FRANSA’DAN İKİ SİKKENİN DE TESLİMİ YAPILDI
Fransa’da ikamet eden bir kişi tarafından iki sikke istekli olarak ülkeye iade edildi. Türkiye’ye getirilen sikkeler, 3 Ocak’ta Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğüne teslim edildi.
Bronz sikkelerden birinin Bizans İmparatorlarından Justin I (5l8-527) devrine ilişkin İstanbul basımlı, oburunun ise Artuklu Beyefendilerinden Nasreddin Artuk-Aslan (1200-1239) periyoduna ilişkin olduğu belirlendi.
İNGİLTERE’DEN İADESİ SAĞLANAN KURAN-I KERİM
İngiltere’de 2017’de satışa çıkarılan, Mustafa Dede tarafından istinsah edildiği belirlenen Kuran-ı Kerim’in ağır bir delilleme süreci ve takibin akabinde yasa dışı yollarla kaçırıldığı tespit edildi.
Dışişleri ve İçişleri Bakanlıklarınca İngiltere’de satışı yapılacakken müzayededen çektirilen ve ülkeye iadesi yapılan yapıtın, Sultan II. Abdülhamit’in koleksiyonunda yer aldığı saptandı.
Osmanlı sınır ekolünün kurucusu, hattat Pir Hamdullah’ın oğlu Mustafa Dede imzalı, nesih sınır ile 13 satır halinde yazılan Kur’an-ı Kerim, İstanbul Türk ve İslam Yapıtları Müzesi Müdürlüğünde koruma altına alındı.
ABD’DEN İSTEKLİ İADE ALINAN HEYKEL BAŞI
Helenistik periyoda tarihlenen mermer Büyük İskender heykel başı de bu yıl yurda ulaştı. Yapıtı elinde bulunduran kişinin vefatı üzerine varisleri, Anadolu kökenli olduğunu düşündükleri heykeli Türkiye’ye iade etme talebinde bulundu.
Uzmanların yapıtın Anadolu kökenli olduğunu raporlandırmalarının akabinde, istekli iadesine ait süreçler başlatıldı ve eser 2 Mayıs’ta ABD’den Türkiye’ye ulaştı.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alınan Büyük İskender heykel başı, Bakan Ersoy tarafından müzede düzenlenen “Kaçış Yok” standında kamuoyuna tanıtıldı.
