Son iki yılda üretim faaliyetlerindeki gerileme ve döviz kurunun baskılanması ithalatı cazip hale getirdi. Bu durum tüketim malı ithalatını rekor düzeylere taşıdı. Geçen yıl Türkiye’nin toplam ithalatı düşerken, tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artarak birinci defa 50 milyar doları aşarak 54,47 milyar dolara ulaştı.
TÜİK datalarına nazaran, 2024 Ocak-Aralık periyodunda Türkiye’nin ihracatı yüzde 2,5 artışla 261,9 milyar dolara çıkarken, ithalatı yüzde 4,9 gerileyerek 344,08 milyar dolara düştü. Dış ticaret dataları, yatırım malları ithalatının yüzde 4 azalarak 50,4 milyar dolara gerilediğini, sanayi için kritik olan hammadde ve orta mallar ithalatının ise yüzde 8,8 düşüşle 238,3 milyar dolara indiğini gösteriyor.
OTOMOTİVDE İTHALAT ARTIŞ GÖSTERDİ
Buna karşılık, otomotiv kesimi başta olmak üzere tüketim malları ithalatı yüzde 14,3 artışla 54,4 milyar dolara çıktı. Böylelikle, tüketim mallarının toplam ithalattaki hissesi yüzde 16’ya yükselerek hem ölçü hem oran bazında rekor kırdı. Bilhassa 2024’ün Eylül ayında tüketim malları ithalatı, birinci sefer yatırım malları ithalatını geride bıraktı.
Son 5 yılın dataları tüketim malları ithalatının 2020’deki 24,1 milyar dolardan iki katına çıktığını ortaya koyuyor. Ayrıyeten 2022’de tüketim mallarının toplam ithalattaki hissesi yüzde 8,4 ile en düşük seviyeyi görürken, bu oran üç yıl içinde 8 puanlık artış gösterdi.
ÜRETİMDE SAKİNLİK HAKİM
Tüketim harcamalarındaki artışa karşın, üretimde tıpkı iştah görülmüyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran, Aralık 2024’te imalat sanayi kapasite kullanım oranı yüzde 75,8’e geriledi. TÜİK’in açıkladığı Sanayi Üretim Endeksi ise Ekim 2024’te yıllık yüzde 3,1 daralma kaydetti.
İSO Türkiye İmalat PMI verisi de 50 eşik kıymetinin altında kalarak 49,1 olarak gerçekleşti. Bu bilgiler, 2024’ün son ayında üretim ve yeni siparişlerde yavaşlama olduğunu ortaya koyarken, endüstride faaliyet gösteren 10 daldan 7’sinde üretimin azaldığını işaret etti.
En sert düşüş giysi ve deri eserlerinde yaşanırken, büyüme sadece kimya ve besin dallarında görüldü. Elektrikli ve elektronik eserlerde ise üretim sabit kaldı.
DÜŞÜK TEKNOLOJİLİ ESERLERE YÖNELİMİ ARTIRDI
TL’nin pahalı seyretmesi, tüketim malları ithalatındaki artışı desteklerken, düşük teknolojili eserlere olan talebi de artırdı. İmalat sanayi eserlerinin dış ticaret bilgilerine nazaran, 2024 yılında yüksek, orta-yüksek ve orta-düşük teknolojili eser ithalatı sırasıyla yüzde 0,7, yüzde 2,1 ve yüzde 14,1 düşerken, düşük teknolojili eser ithalatı yüzde 16,2 artış gösterdi.
Geçen yıl yüksek teknolojili eser ithalatı 31 milyar dolarda kalırken, düşük teknolojili eserler için 37,9 milyar dolar harcandı.
