Trump’ın Rusya’ya yönelik ‘nükleer denizaltı’ hamlesi ne anlama geliyor?

ABD Başkanı Donald Trump, Cuma günü toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, eski Rusya devlet başkanı Dmitri Medvedev ile toplumsal medyada giriştiği sert polemiğe karşılık, “ABD’ye ilişkin iki nükleer denizaltının uygun bölgelere konuşlandırılması” buyruğunu verdiğini duyurdu.

Trump, Medvedev’in kelamlarının sırf retorikten ibaret olmaması ihtimaline karşı tedbir aldığını belirterek, “Sözler değerlidir ve bazen beklenmedik sonuçlara yol açabilir. Umarım bu onlardan biri olmaz,” dedi.

Trump, kelamlarına şöyle devam etti:

Bu kararı halkımızın güvenliği için verdim. Medvedev nükleerden kelam ediyordu. Şayet nükleer konuşuluyorsa, hazırlıklı olmalıyız. Ve biz büsbütün hazırız…

RUS LİDERDEN TV DİZİSİYLE GÖNDERME

Medvedev ise bir gün evvel yaptığı bir toplumsal medya paylaşımında Trump’ı amaç alarak, kıyamet sonrası temalı bir dizi olan The Walking Dead’i hatırlatmış, Sovyetler Birliği’nin ‘son çare’ olarak elinin altında bulundurduğu nükleer silah sistemine atıfta bulunmuştu.

Pentagon’un nükleer denizaltı hareketlerini büyük bir kapalılıkla yürüttüğü bilindiğinden, Trump’ın bu açıklamasının gerçeğe mi dayandığı yoksa yalnızca siyasi bir bildiri mı içerdiği muğlaklığını koruyor.

Trump, daha evvel bu çeşitten açık bir nükleer tehdidi Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’a da yöneltmişti. 2018’de Kim’in ‘nükleer düğmesine’ atıf yapan Trump, kendi düğmesinin ‘çok daha büyük ve güçlü’ olduğunu argüman etmişti. Bu tansiyon daha sonra diplomatik görüşmelere yol açmış, lakin nükleer silahsızlanma eforları sonuçsuz kalmıştı.

TRUMP’TAN RUSYA’YA MESAJ

Trump’ın, son periyotta Ukrayna savaşı bağlamında, Moskova’ya karşı giderek daha da sertleşen tavrına birinci kere Amerikan nükleer cephaneliği de eşlik etti.

Perşembe günü yaptığı bir diğer açıklamada Trump, Ukrayna’daki savaşı sonlandırma tarafında adım atmayan Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulayacağını duyurmuştu.

Trump geçtiğimiz ay Rusya’ya barış görüşmelerine başlaması için 50 gün süre tanımış, lakin Moskova bu süreçte hücumlarını artırmıştı. Perşembe gecesi Kiev’e düzenlenen hücum da bu tırmanmanın son halkası oldu.

Trump, hafta başında Rusya’ya tanıdığı müddetin 10-12 güne indirildiğini açıkladı. Ayrıyeten Rus petrolü satın alan ülkelere yönelik ‘ikincil yaptırımlar’ uygulanacağını belirtti. Bu ülkeler ortasında Çin, Hindistan ve Türkiye de bulunuyor.

TRUMP’IN ‘NÜKLEER’ ATILIMI NE MANAYA GELİYOR?

NY Times’ta yer alan bir haber nazaran, Trump’ın, açıklamasında kelamını ettiği denizaltıların tipi net değil.

ABD’nin hem amaç arayan nükleer tahrikli akın denizaltıları (SSN) hem de çok daha büyük, nükleer başlık taşıyan balistik füze denizaltıları (SSBN) bulunuyor.

Bu ikinci tip denizaltılar zati dünyanın rastgele bir noktasına atak gerçekleştirebilecek menzile sahip olduğundan, yerlerinin değiştirilmesine gerek duyulmuyor. Tersine, bu çeşit hareketler, kelam konusu denizaltıların kapalı konumlarını tehlikeye atabilir.

SSN (Saldırı Denizaltıları)

Virginia sınıfı ve kalan birkaç Los Angeles sınıfı bu kategoriye girer. Bu denizaltılar nükleer reaktörle çalışır, lakin nükleer silah taşımazlar. Ekseriyetle düşman denizaltılarını ve yüzey gemilerini avlamak, özel harekât ünitelerini taşımak, deniz istihbarat operasyonları yürütmek üzere misyonlarda kullanılır. Taktik esneklikleri yüksektir ve sığ sularda operasyon kabiliyetleri gelişmiştir. Eğer Trump bu çeşit denizaltıları ‘uygun bölgelere’ konuşlandırdıysa, bu daha çok istihbarat toplama, caydırıcılık gösterisi yahut sinyal istihbaratı (SIGINT) toplama maksadı taşıyor olabilir.

SSBN (Stratejik Balistik Füze Denizaltıları)

Ohio sınıfı denizaltılar bu kategoriye girer. Her biri 20 adede kadar Trident II D5 balistik füzesi taşıyabilir; bu füzeler çoklu bağımsız hedeflenebilir nükleer savaş başlıkları (MIRV) ile donatılmıştır ve menzilleri yaklaşık 12 bin km’dir. Bu denizaltılar, ABD’nin nükleer üçlüsünün (nuclear triad) deniz ayağını oluşturur ve ikincil darbe kabiliyeti sağlamak üzere tasarlanmışlardır. Yani, filo birinci darbeyi yese bile karşı atak yeteneğini sürdürebilmek için.

Bu denizaltıların operasyonları çok saklılıkla yürütülür. Genellikle ‘sessiz caydırıcılık’ prensibiyle hareket ederler ve konuşlanma durumlarının açığa çıkması, denizaltıların stratejik bedelini önemli biçimde zayıflatabilir. Zira bu platformların en kıymetli avantajı, düşman tarafından tam yerlerinin bilinmemesidir.

Bu nedenle, Trump’ın bahsettiği ‘yeniden konuşlandırma’ eğer hakikaten bir SSBN hareketine işaret ediyorsa, bu alışılmışın dışında ve potansiyel olarak stratejik risk taşıyan bir adım olur. Bu durum hem caydırıcılığı zayıflatabilir hem de rakip güçlerin, örneğin Rusya’nın, benzeri biçimde nükleer kuvvetlerini alarma geçirmesine yol açabilir.

POLİTİK BİR İLETİ MI?

Pentagon Sözcüsü Kingsley Wilson, Trump’ın denizaltı açıklamasına ait soruları yanıtlamayı reddederek Beyaz Saray’a yönlendirdi. Bu da açıklamanın askeri planlamadan çok politik bir bildiri olabileceği tarafındaki değerlendirmeleri güçlendirdi.

Adının açıklanmaması şartıyla konuşan Batılı bir kıdemli askeri yetkili NY Times’a demecinde, denizaltıların bâtın tabiatı nedeniyle gerçek manada bir konuşlandırma olup olmadığının doğrulanamayacağını söyledi.

Aynı yetkili, Trump’ın bu açıklamayı yaparak hem iç kamuoyuna güçlü bir başkan imajı vermeyi hem de Moskova’ya karşı ruhsal baskı kurmayı hedeflemiş olabileceğini belirtti. Bu cins belirsizlik stratejileri, bilhassa nükleer alanda, caydırıcılığın kıymetli bir modülü olarak kullanılır. Çünkü maksat aktör, tehdidin gerçek olup olmadığını tam olarak bilemediği için savunma reflekslerini artırmak zorunda kalır.