Cuma günü ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın imzaladığı mutabakat zaptı, Orta Asya devletlerinin ilgisini çekti. Kazakistan ve Özbekistan, Azerbaycan ile ‘tebrik’ görüşmeleri yaptı. Bölgede Rus tesirinin giderek azaldığı gözlenirken, Milletlerarası Bağlantılar Uzmanı Dr. Barış Adıbelli, Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, sonuncu tablo için Ukrayna savaşının sonunun görülmesi gerektiğini söyledi.
Azerbaycan ile Ermenistan 8 Ağustos’ta barış muahedesi imzalama niyetlerini ortaya koyan mutabakat zaptını imzaladı. Ön mutabakatta ‘Zengezur’ olarak bilinen koridor ‘Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası’ ismiyle kendine yer buldu. Bu rota Ermenistan topraklarından geçerek Azerbaycan’ı, anakarasından kopuk kenti Nahçıvan’a bağlayacak. 99 yıl boyunca ABD’nin denetiminde olacak rotada güvenlik için silahlı güçler de konuşlanacak.
DENGELER DEĞİŞTİ
Rusya’nın art bahçesi olarak kabul edilen Kafkaslar’da masayı ABD’nin kurması ve Rota’yı oluşturması, bölgede yeni bir periyoda girildiğini bir defa daha gösterdi. Paşinyan ve Aliyev’in Nobel Barış Mükafatı için Trump’ı aday göstereceklerini söylemesi, Aliyev’in Trump’ın ‘2028 adaylığına’ dayanak olacağı istikametindeki beyanı da bu açıdan ele alındı. Azerbaycan’ın Rusya ile bağlantılarındaki bozulma, Rusya’da Azerbaycan Havayolları’na ilişkin uçağın geçtiğimiz yılın sonunda düşürülmesiyle kendini gösterdi. Bunun üzerine iki ülkede de karşılıklı tutuklamalar yaşandı.
PAŞİNYAN’IN TESİRDEN KURTULMA ÇABASI
Ermenistan cephesinde de tablo çok farklı olmadı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, misyona geldiği 2018 yılından bu yana ülkesinin üzerindeki Rus tesirini kırmayı hedefledi. Bu kapsamda daha ‘gerçekçi’ siyasetlere başvurarak maksimalist anlayışa sahip kısmın reaksiyonunu çekti. Ülkede yaklaşık 5 bin Rus askerinin olduğu belirtilirken, Rus dayanaklı darbe teşebbüsü ihtimali daima konuşuldu. Çehresini değiştiren Ermenistan bu hafta ABD ile ortak askeri tatbikat da yapacak.
TEBRİK TELEFONLARI
Yalnızca bu iki ülke değil, Orta Asya devletlerinin de Rus tesirinden kurtulmak istediği gözleniyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, ön mutabakat sonrası Aliyev’e açtığı tebrik telefonunda, mutabakatın ‘tarihi önem’ taşıdığını ve bölgede kapsamlı işbirliği için umudunu lisana getirdi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in Aliyev ile görüşmesinde ise imzalanan ön mutabakatın bölgede kalıcı barış ve istikrarın sağlanması açısından kıymetine değinildi.
‘UKRAYNA SAVAŞININ SONU GÖRÜLMELİ’
Peki Rusya bölgede kesin kaybeden mi? Memleketler arası İlgiler Uzmanı Dr. Barış Adıbelli, bu soruya yanıt verebilmek için Ukrayna savaşının sonunun görülmesi gerektiğini söyledi. Adıbelli, “Ukrayna bile Putin’in aslında ne kadar kin tuttuğunu, rövanşist olduğunu gösteren bir sorun. Ukrayna’ya yapılanlara bakıldığında Ermenistan’ın karşılaşacağı akıbetin rengi belirlidir. Rusya Ukrayna’da kazanırsa, bilhassa eski Sovyet coğrafyasında demir yumruğunu tekrar gösterebilir” kelamlarını kullandı.
İRAN’DAN BAKIŞ
Barış Adıbelli öte yandan İran için ortaya çıkan tabloya değinerek, “İran zati kaybeden taraf, yanı başına ABD geldi. İran’ın Rusya ile Kuzey Koridoru diye bir projesi vardı, Zengezur’dan geçecekti. O gitti. Üzerilerindeki baskı ve müşahede artacak” diye konuştu.
