TBB’den Çelikler Afşin Elbistan Termik Santrali’nin ‘ÇED Olumlu’ kararına iptal davası

Kahramanmaraş’ta Afşin Elbistan Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ tarafından yapılması planlanan Çelikler Afşin Elbistan Termik Santrali ek üniteleri için verilen “ÇED Olumlu” kararına itiraz eden Türk Tabipler Birliği, kararın insan ve etraf sıhhati açısından telafisi imkansız ziyanlar doğuracağını vurgulayarak, yürütmenin durdurulmasını istedi.

Türk Tabipleri Birliği (TTB), Kahramanmaraş’ta Afşin Elbistan Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ tarafından yapılması planlanan Çelikler Afşin Elbistan Termik Santrali V. ve VI. Ünite Eği ile ilgili verilen 27 Aralık tarihli “Çevresel tesir değerlendirmesi (ÇED) olumlu” kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı.

Dava dilekçesinde “ÇED olumlu” kararının hem ÇED sürecinin emeline hem de Çevre Kanunu ile ÇED Yönetmeliği’nin prensiplerine karşıtlık taşıdığı belirtildi. ÇED’in, ilgili tüm tarafların bir ortaya gelerek görüş, korku ve tekliflerini ortaya koyabildikleri şeffaf bir süreç olması gerektiği söz edilen dilekçede; öte yandan bilimsel nitelik taşıması, riskleri öngörerek alternatif tahlil teklifleri sunması gereken raporda “yapılabilir, olabilir, karşılaşılırsa” üzere bilinmeyen tabirlerin yer almasının denetlenebilirlik ve öngörülebilirlik bakımından eksikliğe işaret ettiği kaydedildi.

Dilekçede ayrıyeten şu noktalara dikkat çekildi:

“Afşin Elbistan Termik Santrali’nin 1972 yılı programı yatırım projeleri içinde yer aldığı ve 1, 2, 3, 4’üncü ünitelerinin 1993 öncesi işletmeye alındığı gerekçesiyle ÇED sürecinden muaf olduğuna ait karar hukuka karşıttır. Dava konusu proje ile toplamda altı ünite olacak bu faaliyet için tek ÇED raporu hazırlanması, entegre proje planlamasının ve kümülatif tesir değerlendirmesinin yapılmaması eksikliktir. Hava kalitesi modellemesi ve emisyon hudut bedellere ahenk noktasında yanlış datalara dayanılmış, yetersiz kıymetlendirme yapılmıştır. Tüm bu hukuka terslikler ve bilimsel değerlendirmede düşülen yanlışlık, yalnızca etraf sıhhati açısından değil, insan sıhhati açısından da çok boyutlu sonuçlar doğurmaktadır.

“ÇED RAPORUNDA YER ALMAMAKTADIR”

Kömür madeninin üretilmesi sırasında meydana gelen en önemli etraf sıkıntıları; yani arazinin bozulması, etraftaki görüntünün bozulması, su kaynaklarının ziyan görmesi, tarım ve orman yerlerinin ziyan görmesi, gürültü kirliliği ve hava kirliliği, erozyon ve toprak kayması, toprakta meydana gelebilecek göçük ve çökmeler ile patlamaların yarattığı sarsıntıların ortak sonucu ekolojik yıkımdır. Ekolojik yıkımların sonucunda çöken ekolojik döngülerin uzun erimde insan sıhhati üzerinde geri dönüşümü olmayan sıhhat tesirleri kelam konusu olacaktır. Kömür madenlerinde çalışanların ve madenlerin etrafında yaşayanların sıhhat ve güvenlik problemleri ile madenler nedeniyle ortaya çıkan etraf sıkıntıları çok boyutlu incelenmelidir. Kömürlü termik santrallerinin sıhhat açısından ziyanları bir yana, Afşin Elbistan Termik Santrali’nin mevcut haliyle yarattığı sıhhat problemleri, mümkün riskler ve tedbirlerin ÇED raporunda yer almamaktadır.

“TELAFİSİ İMKANSIZ ZİYANLAR DOĞURMAKTADIR”

‘Bedensel, zihinsel ve toplumsal olarak tam bir yeterlilik hali’ olan sıhhat; sadece bozulduğu vakit düzeltilmesine yönelik hizmetin sunulmasını gerektiren bir bedel değil, beden bütünlüğü üzere hürmet gösterilmesi ve korunması gereken bir pahadır. Münasebetiyle kişinin sağlıklı olması için birtakım hizmetlerin sunulması değil, onun halihazırdaki sıhhatini bozucu tesiri açık olan bir faaliyetin devlet eliyle yapılması önlenmelidir. Afşin Elbistan Termik Santrali, hem mevcut üniteleri hem de dava konusu ek üniteleri ile insan ve etraf sıhhati açısından telafisi imkansız ziyanlar doğurmaktadır ve doğuracaktır.”