Tarih boyunca toplumların farklı inanç ve kültürlerinde ortaya çıkan meslekler ortasında “Şeytanın Avukatı” özel bir yere sahip. Orta Çağ’dan itibaren Katolik Kilisesi’nin aziz ilan etme sürecinde vazife yapan bu şahıslar, adayın kusurlarını ve günahlarını ortaya çıkarmakla yükümlüydü. Vazifeleri gereği “karşı argüman” üretmeleri, bu mesleğe hem değişik hem de tartışmalı bir ün kazandırdı.
AZİZLİĞE GİDEN KUVVETLİ YOL
Katolik inancına nazaran bir kişinin “aziz” ilan edilebilmesi için harika dini bir ömür sürmüş olması gerekiyordu. Lakin bu süreç, yalnızca övgülerle değil tıpkı vakitte tenkitlerle de yürütülürdü. İşte burada devreye “Şeytanın Avukatı” girerdi. Latincede Advocatus Diaboli olarak bilinen bu avukat, adayın geçmişini sorgular, mümkün günahlarını ve tartışmalı istikametlerini ortaya koyardı.
GÖREVİN ÖNEMİ
Bu uygulama, Kilise’nin çabukla aziz ilan etmesini engellemeyi amaçlıyordu. Zira kutsal mertebeye yükseltilen bireylerin, toplum için örnek teşkil etmesi gerekiyordu. Şeytanın Avukatı, “en ufak bir kusur bile gözden kaçmasın” diye aksi savlar üretir, adayın nitekim sevgililiğe layık olup olmadığını sorgulardı.
NEDEN “ŞEYTANIN AVUKATI”?
Kilise’nin kutsal bir sürecinde daima karşı çıkmak zorunda kalan bu avukatlara, halk ortasında “Şeytanın Avukatı” denildi. Zira misyonları gereği daima “olumsuz” tarafı temsil ediyor, adeta şeytanın bakış açısını lisana getiriyorlardı.
MESLEĞİN SONU
Papalık, 1983 yılında yapılan düzenlemelerle bu unvanı resmi olarak kaldırdı. Lakin “Şeytanın Avukatı” kavramı, günümüzde mecazi manada yaşamaya devam ediyor. Artık bir tartışmada zıt görüşü savunan yahut eleştirel yaklaşan şahıslar için bu tabir kullanılıyor.
GÜNÜMÜZE YANSIMASI
Bugün “Şeytanın Avukatı” kavramı; akademiden siyasete, iş dünyasından hukuk sistemine kadar birçok alanda, eleştirel fikrin ve aykırı argüman üretmenin kıymetini vurgulayan bir metafor olarak varlığını sürdürüyor.
