Suriye’nin yönetim sistemi nasıl olacak? Ömer Özkızılcık: ‘Norveç demokrasisi beklememeliyiz’
Suriye’de Beşşar Esad idaresini deviren cihatçı terör örgütü Heyet Tahrir Şam (HTŞ) öncülüğündeki yeni yönetimin lideri Ahmet eş Şara (Ebu Muhammed el Colani), ülkede yasal bir seçim yapılabilmesi için kapsamlı bir nüfus sayımı yapılması gerektiğini söyledi. Muhtemel bir seçim için ise dört yılı işaret etti. Halkının büyük bir kısmının yurt dışında olduğu Suriye’de nasıl nüfus sayımı yapılacağı ise tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bahse ait Cumhuriyet’e değerlendirmede bulunan Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi Türkçe Araştırmaları Yöneticisi Ömer Özkızılcık Mart 2025’e kadar Suriye’de ‘emanetçi hükümet’ bulunduğunu belirterek, süreksiz hükümetin daha sonra seçileceğini söyledi. Özkızılcık, “Bu hükümetin akabinde yeni bir geçiş hükümeti Mart 2025’ten sonra kurulacak. Kurulma süreci için Ulusal Diyalog Konferansı yapılması planlanıyor. Suriye’deki tüm kısımların temsilcilerinin seçildiği ve bulunduğu bir konferans olacak” dedi.
”NUFÜS SAYIMI EN ERKEN ÜÇ YIL SONRA”
Konferansla birlikte geçiş hükümeti ve anayasa yazım komitesi olmak üzere iki temel mevzunun belirleneceğini aktaran Özkızılcık, “Bu yapı kurulduktan sonraki süreçte muhtemelen bir yıl içerisinde Suriye’deki idare, aksi bir durum olmadığı sürece büsbütün oturmuş olacak. Ardından de anayasa komitesinin üç sene içerisinde yeni bir anayasa yazması öngörülüyor. Anayasa yazımının akabinde nüfus sayımı yapılacak. Yani nüfus sayımının tarihi en erken günümüzden üç sene sonrasında gerçekleşecek” diye konuştu.
”HEPSİ DÖNMEYECEKTİR”
Üç yıl içinde yurt dışındaki Suriyeli sığınmacıların dönüşünün boyutlarının gözlemlenmesi gerektiğine işaret eden Özkızılcık, “Asıl geri dönüşler ilkbaharla birlikte gelecektir. Bu üç sene içerisinde Suriye’de yeni bir kriz yaşanmazsa geri dönüşler büyük olacaktır. Bilhassa de Ürdün, Lübnan, Irak ve Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların kıymetli bir kısmının geri dönmesini bekleyebiliriz fakat hepsi geri dönmeyecektir” dedi.
”TÜRKİYE SEÇİMLERİNDE HAREKETLE”
Suriye muhalefetinde yurt dışındaki Suriyelilerin de oy kullanması tarafında bir kıymetlendirme bulunduğunu aktaran Özkızılcık, “Türkiye’nin Avrupa’da yaptığı seçim örneklerinden de hareketle belirli başlı teklifler ortaya kondu. Lakin bu sıkıntının nasıl olacağı oluşturulacak anayasa komitesi ve yeni geçiş hükümeti bağlamında belirlenecek. Şu an onu belirleyecek bireyler bile belirlenmediği için net bir şey söylemek gerçek olmaz” sözlerini kullandı.
”EKSİKLİKLER OLABİLİR”
Yeni Suriye’ye ait ‘demokrasi tartışmalarını’ da yorumlayan Özkızılcık, “Suriye’den Norveç demokrasisinin çıkmasını beklemememiz lazım. Bu gerçekçi bir yaklaşım değil. Bizim Suriye’den en büyük beklentimiz, Suriye’de kurulacak hükümetin Suriye halkını temsil etmesi olmalı. Şayet bu oluşturulabilirse, Suriye’deki halkın kendi iradesi bir biçimde hükümete yansırsa en büyük kazanım bu olacak. Seçimler tahminen tam manasıyla özgürlükçü, özgür bir ortamda gerçekleşmeyebilir, kimi eksiklikler olabilir fakat seçim iradesinin gerçekleşmesi gerektiğini tabir etmemiz lâzım” diye konuştu.
