Rus ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da bir araya geldi… Taraflar hangi konularda anlaştı?

Rusya ve Ukrayna heyetleri, 23 Temmuz akşamı, İstanbul’daki Çırağan Sarayı’nda, 2022’den bu yana üçüncü kez barış müzakereleri kapsamında bir ortaya geldi.

Rus heyetine, evvelki tiplerde olduğu gibi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yardımcısı Vladimir Medinski başkanlık etti ve heyet üyelerinde de bir değişiklik olmadı. Ukrayna tarafında ise müzakere süreci yeniden Ulusal Güvenlik ve Savunma Kurulu Sekreteri Rüstem Umerov’un uyumunda yürütüldü; orada da heyet yapısı sabit kaldı.

RBK-Ukrayna‘nın aktardığına göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, müzakereler öncesinde iki heyet lideriyle kısa bir ön görüşme gerçekleştirdi. Akabinde resmi açılış konuşmasını yapan Fidan, tarafların temaslarının kesin emelinin ateşkesi sağlamak olduğunu vurguladı. Evvelki iki cinste İstanbul’da elde edilen ilerlemenin memleketler arası toplum tarafından takdirle karşılandığını tabir etti.

Fidan ayrıyeten, Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna ortasındaki çatışmanın tahlilinde arabuluculuk rolünü sürdüreceğini ve savaş esirlerinin takasında da katkı sunmaya hazır olduğunu belirtti.

Bu çeşitteki görüşmeler yaklaşık 40 dakika sürdü.

Zirvenin en değerli mutabakat unsurlarından biri de tarafların, üç yılı aşkın müddettir esaret altında bulunan şahısların takası konusunda muahedeye varmaları oldu. Umerov’un açıklamasına nazaran, bu çerçevede yaklaşık bin 200 kişinin değişimi planlanıyor.

MOSKOVA’NIN TEMEL KAİDELERİ VE KİEV’İN POZİSYONU

Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı ve müzakere heyeti lideri Vladimir Medinski, İstanbul’da gerçekleştirilen görüşmelerin akabinde basına açıklamalarda bulundu. Medinski, bilhassa savaşın insani tarafları, önderler seviyesinde muhtemel tepe ve gelecek müzakere adımları hakkında bilgi verdi.

Moskova merkezli RTVI‘ye nazaran, Rusya tarafından sunulan memorandumda, çatışmaların sona ermesi için iki temel kaideden birinin yerine getirilmesi gerektiği belirtiliyor:

• Ukrayna ordusunun, Rusya tarafından işgal edilen bölgelerden büsbütün çekilmesi,
• Ya da Kiev’in yeni asker sevkiyatları durdurması, seferberliği sona erdirmesi ve yabancı ülkelerden askeri yardım almayı bırakması.

Moskova’nın temel talepleri ortasında ayrıyeten Ukrayna’nın tarafsızlık statüsünün anayasal teminat altına alınması ve yeni Rus bölgelerinin memleketler arası alanda tanınması da yer alıyor.

Ukrayna’nın yaklaşımı ise büsbütün farklı. Kiev, rastgele bir ön kaide koşulmaksızın derhal ateşkes ilan edilmesini ve Zelenski ile Putin ortasında direkt bir ‘liderler zirvesi’ düzenlenmesini talep ediyor. Ayrıyeten Ukrayna’nın, ‘askeri ittifaklara katılma hakkından vazgeçmeyeceğini’ bilhassa vurguluyor.

İşte, ele alınan hususlar ortasında öne çıkan başlıklar:

RUSYA’NIN TEKLİFLERİ

• Üç çalışma kümesi kurulması: Rusya, belli hususlarda çevrim içi çalışacak üç başka teknik komite oluşturulmasını önerdi. Ukrayna tarafı, bu öneriyi kıymetlendirme kararı aldı.
• Esir değişimi: Her iki taraftan en az 1200 savaş esirinin takas edilmesi teklif edildi.
• Kısa müddetli ateşkes: 24 ila 48 saatlik kısa vadeli ateşkesler ilan edilerek cephe çizgisinden yaralı askerlerin ve hayatını kaybedenlerin cenazelerinin tahliyesi önerildi.
• Cenaze teslimi: Rusya, Kızılhaç aracılığıyla Ukrayna tarafına 3 bin Ukraynalı askerin naaşını teslim etmeye hazır olduğunu bildirdi. Bu süreç, Kiev’in onayı doğrultusunda gerçekleşecek.

LİDERLER SEVİYESİNDE ZİRVE

Medinski, Putin-Zelenski doruğunun lakin önemli hazırlıkların akabinde gerçekleşebileceğini belirtti. “Zirvede hangi bahislerin görüşüleceği ve hangi kurallarda düzenleneceği netleştirilmeden önderler seviyesinde bir toplantının gerçekleşmesi mümkün değil” dedi. Medinski ayrıyeten, böylesi bir doruğun, savaşın sonunu simgeleyen bir dönüm noktası olması gerektiğini belirtti.

İNSANİ MUTABAKATLAR VE ESİR TAKASI

Öte yandan, İstanbul’daki ikinci müzakere çeşidinde alınan tüm insani kararların yerine getirildiği söz edildi. İkinci çeşit görüşmeleri takiben taraflar ortasında daha evvel gibisi görülmemiş büyüklükte bir esir takası gerçekleşmiş ve her iki ülkenin ordularına mensup biner esir asker karşılıklı olarak hür bırakılmıştı.

Öte yandan Rusya’nın, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ne ilişkin 7 binden fazla askerin naaşını teslim ettiği bildirildi. Ağır yaralı ve hasta askerlerin süresiz sıhhat emelli değişiminin devam edeceği söz edildi. Çatışma bölgelerindeki gri alanda çalışan sıhhat gruplarının önemli tehlike altında olduğu vurgulandı.

ÇOCUKLARIN DURUMU

Rusya’nın, bir evvelki müzakere cinsinde Ukrayna’dan alınan çocuk listesi üzerindeki çalışmalarını tamamladığı açıklandı. Rus makamları, listede yer alan çok sayıda çocuğun Rusya topraklarında hiç bulunmadığını öne sürdü. Listede yer alan 50 ismin ise aslında yetişkin olduğu tez edildi. Rusya’da bulunan Ukraynalı çocukların ise devlet muhafazası altında, inançta ve uygun merkezlerde barındırıldığı tabir edildi. Rusya, Ukrayna’dan kendi vatandaşları olan ve Ukrayna ile AB ülkelerinde bulunduğu bildirilen Rus çocukların iadesini talep etti.

BARIŞ GÖRÜŞMELERİNİN SEYRİ

Medinski, tarafların sunduğu memorandumlar ortasında önemli farklar olduğunu, durumların birbirinden epey uzak kaldığını söz etti. Yeniden de Rusya tarafı, yalnızca heyetler seviyesinde değil, çalışma kümeleri seviyesinde de direkt temasların sürmesini umuyor. Medinski ayrıyeten, dördüncü çeşit müzakerelerin gerçekleşmesini beklediklerini belirtti.

UKRAYNA’DAN BİRİNCİ DEĞERLENDİRME

İstanbul’daki müzakerelerin akabinde, Ukrayna cephesinden açıklamalar, heyet lideri Rüstem Umerov ve Dışişleri Bakanlığı temsilcisi Georgiy Tikhiy tarafından yapıldı.

Umerov’un aktardığına nazaran, Kiev, Ağustos sonuna kadar Zelenski ile Putin ortasında bir tepe gerçekleştirilmesini teklif etti. Bu dorukta Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Trump’ın da hazır bulunması önerildi. Ukraynalı müzakereci Georgiy Tikhiy, tepe davetinin münasebetini şöyle açıkladı:

Neden önderler seviyesinde bir görüşmede ısrar ediyoruz? Zira Rusya’da kararları sadece bir kişi veriyor. Şayet ateşkes üzere hayati bir adım atılacaksa, o kişi masada olmalı.

Tikhiy, bu teklifin süreksiz değil kalıcı olduğunu, istenirse her an hayata geçirilebileceğini vurguladı.