Ülkemizde tarihi yerlerin onarım çalışmaları her vakit tartışmalara neden olmuştur. Son vakitlerde yapılan onarımlar ise yeni bir tartışmayı beraberinde getirdi. Ayasofya üzere tarihi ve mimari yapı açısından çok değerli kültür varlıklarının onarım çalışmalarında çimento kullanıldığı ortaya çıktı.
“Ayasofya, Sultanahmet Mescidi, Topkapı, Yıldız, Dolmabahçe Sarayı ve birçok yapımızın onarımında enjeksiyon, tamir ve güçlendirme harcı olarak kullanılan hidrolik kireç asıllı eserlerin içeriğinde larnitin tespit edilmesi bizleri bu durumu kamuoyuna açıklamaya mecburî hale getirdi” diyen Mimari Onarım Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı mimar Serhat Şahin gazetemize açıklamalarda bulundu.
‘DÜŞÜNDÜRÜCÜ VE ÜZÜCÜ’
Şahin, “Uluslararası kabul görmüş bilimsel raporlara nazaran larnitin bir çimento minerali olduğu bilinmekte. Türkiye ve dünyada kabul edilmiş bilimsel tespitlerde hidrolik kireçte larnit bulunamayacağı bilgisi ışığında Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’ne bağlı KURAM Ahmet Vefik Ersen Onarım ve Konservasyon Laboratuvarı’nda yapılan ölçümlerde larnitin tespitinin yapılması, larnitin çimento birleşeni olmasına karşın olumlu rapor verilmesi, bu verilen raporlara nazaran üniversal pahaya sahip UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki Ayasofya ile Sultanahmet Mescidi, Topkapı, Yıldız, Dolmabahçe Sarayı’nda ve sarsıntı bölgesinde örneğin Malatya Yeşilyurt’taki Camii Kebir, Kahramanmaraş Kapalıçarşı’da yapılan onarım uygulamalarında da bu gerecin kullanılması çok düşündürücü ve üzücü” sözlerini kullandı.
Şahin, bu yapılarda geçmişte çimento bazlı gereç kullanılmasından ötürü yeni bir onarım sürecine girilmesi ve günümüzde tekrar çimento içerikli materyalin kullanılmasının da başka bir etik tartışma konusu olduğunu vurguluyor.
YIKIM VE FELAKET
Şahin, “Fotoğraflarda da görüldüğü üzere karbon file kaplamasız olduğu için çimento içerisindeki sülfat malzemeyi eritmiş, çimento asıllı gereç sarsıntıdan üç sene sonra topraklaşmış bir formda dökülerek elle koparılabilir bir duruma gelmiş. Onarım uygulamaları yapılan tüm tarihi yapılarımızın zelzeledeki yıkımları da bu içeriğe sahip materyalin ve makûs personellik uygulamalarının bir sonucu. Zelzeleden bir yıl evvel bu materyaller ile yapılan onarım sonucunda yıkımlı felakete uğramışken günümüzde maalesef tekrar birebir gereçlerle onarımı tekrar yapılmakta” diyor ve ekliyor: “Bu bilgiler ışığında milyarlarca lira gereç alımı yapılarak zelzele felaketi sonrası yapılan onarım uygulamalarının TC Kültür ve Turizm Bakanlığı’mız bünyesindeki Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün, TC Etraf Şehircilik ve İklim Bakanlığı TOKİ’nin ve Cumhurbaşkanlığı’mıza bağlı Ulusal Saraylar’ın kıymetli yöneticilerinin sorumluluğunda tekrar kıymetlendirilerek kullanılan bu materyallerin laboratuvar değerlendirmelerinin uzmanlar ve diğer kurumlar tarafından tahlil tespitlerinin tekrar yapılması, sonuçlarının kamuoyuna şeffaf bir biçimde duyurulması, varsa sorumluların hukuk ve adalet önünde hesap vermesi tarihi bir mecburilik.
‘DURDURULMALI’
Şahin, bu bağlamda İstanbul’da, Gaziantep, Malatya, Kahramanmaraş, Hatay’daki ve öbür vilayetlerimizdeki tüm onarım uygulamaları soruşturma kapsamında türel olarak tekrar gözden geçirilmesi devam eden tüm uygulamaların ise ivedilikle durdurulması gerektiğinin altını çiziyor.
Eğer yapılmazsa ve sorumlular ortaya çıkarılmazsa zelzele bölgesi, İstanbul’daki bahsettiğim anıtsal yapılarımızda yıkımlar ve felaketlerin kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Şahin, “Tarihi ikazları yapmak bizim vazifemiz, gerekli hassasiyet ve tedbirleri alma sorumluluğu da dikkat çektiğim kamu kurumlarımızındır” diyor.
