Regl takvimi uygulamalarında kişisel bilgilerinizi nasıl koruyabilirsiniz?

PMS (premenstüral sendrom) semptomları, cinsel aktivite, doğum denetimi ve ruh hali… Bunlar regl takip uygulamalarının kullanıcıları hakkında topladığı son derece ferdî bilgilerin sırf birkaçı.

Uzmanlara nazaran bu bilgiler, kullanıcıların sandığı kadar saklı tutulmuyor olabilir.

Dünyanın en yaygın kullanılan adet takvimi uygulaması Flo Health, milyonlarca kullanıcısının datalarını satarak mahremiyetlerini ihlal ettiği gerekçesiyle ABD’de açılan bir toplu davada uzlaşma yoluna gitti.

İngiltere merkezli kâr maksadı gütmeyen ve şahsî bilgilerin korunması üzerine çalışan Privacy International örgütü, 2021’deki bir araştırmasında test ettikleri 36 regl döngüsü uygulamasının %61’inin kullanıcı bilgilerini otomatik olarak üçüncü taraflara transfer ettiğini bulmuştu.

Bazı uygulamalar o tarihten bu yana iyileşse de data mahremiyetine dair dertler sürüyor.

2024’teki bir araştırma da bu uygulamaların 112’den fazla ülkede kullanıldığını tespit ettikten sonra, dünya nüfusunun yüzde 40’ının kısıtlayıcı kürtaj maddelerine sahip yerlerde yaşaması nedeniyle bu uygulamaların bilgilerinin kolluk kuvvetleri tarafından kullanılmasından duyulan tasaya dikkat çekmişti.

Mozilla Vakfı’ndan araştırmacı Lauren Hendry Parsons “Regl dataları birer silaha dönüştürülebilir” diyor ve ekliyor:

“İnsanların öz bakımları için kullandığı bir uygulama gözetleme, ifşa etme yahut ziyan verme emeliyle kullanılabilir.”

2019’da, ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk devrinde ABD’nin Missouri eyaletinin Sağlık Bakanlığı, başarısız kürtajları araştırmak için hastaların regl bilgilerini tutmuştu.

TOPLU DAVA

Flo Health uygulaması Hindistan, Brezilya ve Kenya üzere pek çok ülkedeki uygulama mağazalarında en çok indirilen birinci beş sıhhat uygulaması ortasında yer alıyor.

İki erkek tarafından kurulan Flo, “dünyanın dört bir yanından bayanlara, vücutlarının sinyallerini anlamaya yardımcı olduğunu” aktarıyor.

Fakat 2019’dan bu yana kullanıcıların datalarını paylaşmakla suçlanıyor.

Şirket 31 Temmuz’da milyonlarca bayanın ferdî bilgilerini ortalarında Meta’nın da olduğu üçüncü taraflarla paylaşmakla suçlandığı bir toplu davada uzlaşma yoluna gitti.

Şirketin bahis hakkındaki açıklamasında, “Bu suçlamaları destekleyecek ispat olmadığı mahkemede de açıkça görüldü. Biz başından beri bu suçlamaların temelsiz olduğunu söyledik” tabirleri yer aldı.

Ağustos ayındaki öbür bir davada ise heyet, Meta’nın California eyaletindeki şahsî bilgilerin korunması kanununu ihlal ettiğine hükmetti.

Şirket, mahremiyete kıymet verdiklerini ve “sağlık yahut öteki hassas bilgileri istemediklerini” açıkladı.

Flo Health’e karşı Kanada’da bir toplu dava, Portekiz’de ise bir tüketici hakları davası sürüyor.

ZİNDELİK VERİSİ Mİ, SIHHAT VERİSİ Mİ?

Adet takvimi uygulamaları regl olan bireyler tarafından sıklıkla kullanılıyor ve regl döngülerini anlamalarını kolaylaştırıyor.

Polikistik over sendromu üzere sistemsiz adet döngüleriyle alakalı hastalıkların ve potansiyel sıhhat problemlerinin da fark edilmesini kolaylaştırabiliyor.

Regl takip uygulamaları sistemsiz adet döngülerinin belirtilerini tespit etmeyi kolaylaştırıyor

2024’teki bir araştırma, aile planlama gereksiniminin karşılanmadığı ve daha yüksek doğum oranına sahip düşük gelirli ülkelerde bu uygulamaların daha sık indirildiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar birtakım ülkelerde o pazarlara mahsus uygulamalar olsa da birden fazla ülkede tıpkı uygulamaların kullanıldığını tespit etti.

BBC’ye konuşan İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’nin Minderoo Teknoloji ve Demokrasi Merkezi’nden ferdî data güvenliği araştırmacısı Dr. Stefanie Felsberger “Bazı ülkelerde bu datalar sıhhat verisi olarak değil ‘genel zindelik verisi’ olarak sınıflandırılıyor” diyor.

Bu durum, bu bilgilerin özel müdafaa ve düzenlemelerin dışında kalması manasına geliyor.

Adet takvimi uygulamaları sıhhat verisi olarak sınıflandırılmazsa, daha az düzenlemeye maruz kalıyorlar

Latin Amerika’da araştırmalar yürüten Chupadados kuruluşu ve Privacy International’ın çalışmaları, bu uygulamalardan bir kısmının kullanıcı datalarını paylaştığını, bir kısmının da bilgi sızıntılarına yol açabilecek güvenlik açıkları olduğunu ortaya koydu.

BBC’ye konuşan Dr. Felsberger, regl takip uygulamalarının kullanıcı kontratlarının anlaşılması güç olduğunu ve dataları nasıl işledikleri konusunda kullanıcılara ekseriyetle tam bir bilgi vermediklerini söylüyor:

“Kullanıcılara sıklıkla ‘ya her şeyi kabul edersiniz ya da uygulamayı kullanamazsınız’ diyorlar.”

İnsanların bu uygulamayı kullanabilmesi için data toplama şartlarının tamamına onay vermesi gerekiyor.

‘REGL DÖNGÜSÜ BAZLI’ REKLAMLAR MI?

Üreme sıhhati bilgileri sırf hassas değil, birebir vakitte son derece pahalı.

Dr. Felsberger “Daha da kıymetlisi, uygulamalar hamilelik üzerine datalara sahip ve bu reklam verenler tarafından çok ilgi gören bir data” diyor.

İngiltere’de yayımlanan Financial Times gazetesinin 2013’te yaptığı bir araştırma, hamileliğinin son üç ayındaki şahısların datalarının bedelinin 220 katına çıktığını bulmuştu.

Dr. Felsberger “Bu uygulamalar insanların akıl sıhhati hakkında da dataya sahip” diyor:

“Savunmasız yahut duygusal olarak hassas bir halde olmak, maalesef reklam verenlerin ilgisini çeken bir durum.”

Dr. Felsberger “menstrüel bazlı reklamcılık” diye isimlendirdiği bu sistemle şirketlerin bu bilgiler sayesinde kullanıcıları, adet döngülerinin hangi evresinde olduklarına nazaran gaye alabileceğini belirtiyor.

Lauren Hendry Parsons ise bunun reklam verenlerin de ötesine geçtiğini ekliyor.

“Potansiyel olarak sigorta şirketleri, hükümetler ya da işverenlerin” de bunları kullanabileceğini söyleyen Parsons, “Bu durum istihdama, sıhhate ve kamu hizmetlerine erişimi etkileyebilir” diyor.

Bugüne kadar regl takibi sonucu gerçekleşen istihdam yahut sıhhat ayrımcılığının şimdi bir örneği olmasa da uzmanlar bunun yaşanabileceğinden telaşlı.

KOLLUK KUVVETLERİ RİSKİ

Dünya genelinde kürtaj maddeleri esnetilme eğiliminde olsa da ABD üzere birkaç ülkede durum zıddı tarafta.

Günümüzde pek çok insan kürtaj kısıtlamalarının olduğu ülkelerde yaşıyor.

Hendry Parsons, regl takip araçlarının topladığı bilgilerin bu ülkelerde risk teşkil edebileceğini söylüyor:

“Kürtaj hakkının tehdit altında olduğu ülkelerde regl bilgileri hamilelik, düşük yahut kürtajları tespit etmek için kullanılabilir ve bu sonuçlar kolluk kuvvetleriyle paylaşılabilir.

“Kişisel bilgilerin çok sağlam bir formda korunmadığı durumda şirketler çoklukla ellerindeki dataları talep gelmesi halinde yetkililere iletiyor.”

İngiltere’de Haziran ayından itibaren polis yönergelerine yapılan değişiklik polislerin, beklenmedik düşük yaşayan bayanların telefonlarındaki uygulamaları denetim etmeyi değerlendirmesini de içeriyor. Bütün bunlar yasal süreçlere bağlı.

Potansiyel kürtaj olaylarını yargılamak için dataların toplandığı hadiseler da vardı.

2022’de ABD’de kürtaj yaptırmak isteyen birini yargılamak için Facebook yazışmaları kullanıldı.

2022’de İngiltere’de polis, kürtaj haplarının yasal sonun ötesinde kullanılmasına dair bir soruşturmada bir bayanın Google arama geçmişini aldı.

Dr. Felsberger ve Hendry Parsons, dataların şifreli tutulmaması durumunda, kullanıcıların son derece hassas bilgilerini ifşa edebilecek bilgi sızıntısı riskine de dikkat çekiyor.

NE YAPABİLİRSİNİZ?

Uzmanlar regl uygulamalarının bireylerin adet döngüsü sıhhatini takip etmesi için kullanışlı olabileceğini kabul ediyor.

Bunu yaparken bilgilerini korumak isteyen şahısların sormaları gereken kimi sorular olduğunu söylüyor:

Gizlilik kontratı açık ve anlaşılabilir bir lisanla mi yazılmış?

Dr. Felsberger bir uygulamanın net bir saklılık kontratına sahip olmasının, mahremiyete verdiği kıymeti gösterebileceğini söylüyor.

Verileriniz şifreleniyor mu?

Verilerinizin şifrelenmiş bir halde tutulması, müsaadesiz erişim sağlayan şahısların bilgilerinizi ele geçirmesini zorlaştırır.

Adet takviminizle alakası olmayan, adresiniz üzere ferdî datalarınızı istiyor mu?

Dr. Felsberger ve Parsons, kimi uygulamaların regl takibiyle alakasız dataları istemesine dikkat çekiyor. Kullanıcıyla eşleştirilebilecek adres üzere bilgiler, regl döngüsünü anlamak için gereksizdir.

Uygulama nasıl para kazanıyor? Bilgilerinizi reklam verenlere satarak mı?

Dr. Felsberger çoğu uygulamanın iş modelinin kullanıcı bilgilerini üçüncü taraflara satmak üzerine kurulduğunu söylüyor:

Dr. Felsberger, “Bunu yapmanın yolu, uygulama kullanımını bırakmak değil” diyor.

“Bunu yapmanın yolu, uygulamadan daha fazlasını istemek ve ferdî olarak neleri paylaşabileceğinizi belirlemektir.”