Prof. Dr. Naci Görür’den ‘kentsel dönüşüm’ tepkisi: ‘Rantsal dönüşüm olarak devam etti’
Osmangazi Belediyesi tarafından düzenlenen ‘Bursa’nın Depremselliği ve Zelzeleye Dirençli Osmangazi’ başlıklı konferansa, Bilim Akademisi üyesi Prof. Dr. Naci Görür konuşmacı olarak katıldı.
Osmangazi Belediye Başkanı Erkan Aydın ile CHP Bursa Milletvekili Hasan Öztürk ile çok sayıda yurttaşın da yer aldığı konferansta konuşan Prof. Dr. Naci Görür, Bursa’da zelzele gerçeğiyle bir arada, sağlıklı hayatın nasıl olabileceği ve Bursa’nın nasıl sarsıntıya dirençli hale getirilebileceğine ait bilgi verdi.
Kimseyi jeofizikçi yapmak üzere bir niyetinin olmadığını, bilakis herkesin anlayabileceği bir biçimde zelzele gerçeğinin anlatılması gerektiğini savunan Görür, “Benim burada sağlıklı yaşayabilmem ve geleceğimi sağlıklı sürdürebilmem için neler yapmamız lazım, nasıl bir zihniyet değişimine girmemiz lazım bunları anlatacağım. Bütün varlığınızla bunu kabul etmezseniz, bizim geleceğimiz her vakit sorunlu olacak demektir. Zelzele olduğu vakit ağlayacağız, sızlayacağız, sevdiklerimizi toprağa gömeceğiz. Bir sonraki zelzele olana kadar devam edecek” dedi.
‘BURSA, ÇOK KISA MÜDDETTE ZELZELEYE DİRENÇLİ HALE GELEBİLİR’
Binlerce yıldır zelzelelerin olduğuna ve bundan sonra da devam edeceğine dikkat çeken ve Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarını hatırlatan Prof. Dr. Görür, “Zannediyor musunuz ki Güneydoğu’da birinci kere bir sarsıntı oldu ve 50-60 bin insan toprağa verildi. Bu yeni bir olay değil. Binlerce yıldır beşerler ölüyor ve birebir sorun bir sonraki kuşağa taşınıyor. Bu, ülkeseverlik değil. Bunun bir kısmı bilgisizlikten kaynaklanıyor. 11 vilayette yaşayanlar, gerçek manasıyla sarsıntısı bilmiyorlardı. Cumhuriyet’ten sonra bilim muhakkak bir düzeydeydi. Bilimin gereğini yapsaydık, bu beşerler ölmeyecekti. Bu sorunu bizden sonraki kuşağa ihraç ediyoruz. Bundan vazgeçmek için sarsıntıya dirençli binalar yapmamız lazım. Bursa’da bu kadar nüfus var. Bursa’da yaşamak için tehlikeye karşın yapılacak şey, o tehlikeyi ve sonuçlarını minimize edecek bir Bursa yaratmak olmalı.
Yurtdışındaki kimi sarsıntı bölgesi ülkelerde, zelzele olduktan sonra herkes hayatına devam ediyor lakin bizde o denli mi? 2 yıl geçti, hala beşerler hayatlarına devam edemiyor. Bursa, mahallî idareler tarafından sarsıntıya dirençli kent haline dönüştürülebilir. Merkezi hükümetin, belediyenin ve vatandaşın el ele vermesi gerekiyor. Bursa, çok kısa müddette sarsıntıya dirençli hale gelebilir. Para var, mühendis var, yönetici var lakin ne yazık ki bizde o fikir üslubu yok” diye konuştu.
‘İSTANBUL’U 25 YILDA SARSINTIYA DİRENÇLİ HALE GETİREMEDİK’
Türkiye’de zelzelelere karşı 2011 yılına kadar bir strateji uygulanmadığını belirten Görür, şunları söyledi:
“Türkiye’nin 2011 yılına kadar zelzele stratejisi; ‘Deprem üstten geliyor, yazgımız. Ölen ölür, kalan kalır. Çizmeleri çeker, sarsıntı bölgesine gideriz. Devletimiz güçlüdür, sizi aç bırakmayız, çorba dağıtırız’ deriz. Süreksiz ve kalıcı konutlar yaparak zelzele yaralarını sararız.’ Türkiye Cumhuriyeti’nin sarsıntı stratejisi buydu. Olan, zavallı insanlara oldu. Bu bizim yazgımız diyerek Allah’a ve dinimize iftira attık. Kendi cehaletimizi, bilim yoksunluğumuzu ve bilime uygun hayat sürmememizin sonucunu jenerasyonumuz çekiyor. Bu bir beka sıkıntısıdır. Cumhurbaşkanı 2011’den sonra ‘Herhangi bir kentte zelzele olmadan kentleri dirençli hale getireceğiz’ demişti ve kentsel dönüşüm olayları moda oldu. Lakin bu da yanlış yapıldı. Rantsal dönüşüm olarak devam etti. Siz 10 yılda Bursa’yı tekraren sarsıntıya dirençli hale getirebilirsiniz. İstanbul’u 25 yıldır zelzeleye dirençli hale getiremedik lakin siz 10 yılda yapabilirsiniz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin organları ve üniteleri, kentleri zelzeleye dirençli hale getirmeye kâfi de artar bile. Bu yerleri harekete geçirmemiz gerekiyor. Devletin ilgili üniteleri Bursa’yı zelzeleye hazırlamak için çalışmaya başlarsa, işin yüzde 70’i tamamlanmış olur. Stratejik bir güzergah burası. Karayolları Bölge Müdürlüğü’ne bir yazı yazılacak. ‘Bu güzergahın şu kısmı sarsıntının en şiddetli olduğu yerden geçiyor. Buranın yıkılacağı tarafında telaşlıyız. İncelenmesi gerekiyor’ denilecek.”
‘MAHKEME ÖNÜNDE HESAP VERİLECEK’
Kaçak yapıyla gayretin zelzele güvenliği için değerine dikkat çeken ve yapı güvenliğiyle ilgili başvurulan tüm kamu kurum ve kuruluşlarının, muhtemel bir zelzeledeki can kayıplarından sorumlu tutulması gerektiğini belirten Prof. Dr. Görür, “Belgeler ortaya çıkacak ve hepsi mahkemeye sunulacak. Bursa’daki okulların sayısı bildirilecek. Zelzele eğitimleri verilerek, bu süreç koordine edilecek. Bursa Vilayet Ulusal Eğitim Müdürü’nün vereceği karşılık, lehine yahut aleyhine kullanılacak. Bugünden itibaren artık yalnızca müteahhitlerin peşinde koşulmayacak. Tüm sorumlular mahkeme önünde hesap verecek. Türkiye’yi zelzeleye hazırlamak için farklı beklentilere girmeyin. Mevcut sistem çalıştırıldığında çok şey yapılabilir. Halka gerekli eğitimler verilmedikçe hiçbir şey düzelmeyecek. Zelzeleye dirençli kentler yapılması için yöneticilerin birinci yapması gereken şeyleri değerle vurguluyorum. O binayı kaçak yapmanın, sarsıntıya uygun yapmamanın sonucunu halk bilmiyor. Muhakkak şeyler eğitimle olur. Bugün gerini dön, halk 30 kaçak binayı oraya diker. Bir Japon’a, yönetmeliğe uygun olmayan ruhsatsız bir binayı yaptıramazsınız ancak bizde bütün kent kaçak binalarla dolu. Bursa’yı sarsıntıya dirençli hale getirmek için başlangıçta paraya muhtaçlığımız yok. Öncelikle masa başından kalkıp alana ineceğiz” dedi.
‘BURSA EN FAZLA HASAR GÖREN BÖLGELERDEN OLACAK’
Bursa’yı sarsıntıya dirençli hale getirmek için bir uyum grubunun kurulması gerektiğini belirten Naci Görür, “Belediye başkanı, belediye yönetim koordinatörü, halk koordinatörü, altyapı koordinatörü, yapı stoku koordinatörü, ekosistem ve etraf koordinatörü, iktisat koordinatörü. Bu koordinatörler her yaptığı işi genel koordinatöre bildirecek. Lider ise alana çıkarak, halka açık bir basın toplantısı düzenleyecek. Neler yapıldığını, neler yapılacağını, hangi kurumların yardımcı olup olmadığını vatandaşa açıklayacak. Siz de siyaset yapmadan, bu ülkenin sahibi olarak nezaret ve kontrol işlerini yapacaksınız. Bizim için tehlike olan şey fay sistemleridir. Bu faylar, Türkiye coğrafyasında zelzelelerin sistemi olarak 14 milyon yıl evvel oluştu. O günden beri sarsıntılar bu ülkede devam ediyor ve edecek. Bizi tehdit eden faylar nerede, bu faylar 7 ve üzeri büyüklükte sarsıntı üretebilir. Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun kuzeyinde bulunuyor. 7 ve üzeri büyüklükte sarsıntı olduğu vakit, Bursa’nın yeri çürük olduğu için, en fazla hasar verecek bölgelerden biri olacak” diye konuştu.
‘HATAY VE MALATYA’DA SARSINTI OLACAĞI KONUSUNDA İKAZDA BULUNMUŞTUK’
6 Şubat’ta meydana gelen sarsıntıların öncesinde Hatay ve Malatya’da zelzele olacağı konusunda ihtarlarda bulunduğunun altını çizen Naci Görür, “6 Şubat’tan önce ‘Malatya’dan korkuyorum’ dedim. 3 gün sonra 50 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Fayın iki tarafındaki kara kesimleri yılda 2-3 milimetre hareket eder. Vakitle fayın durduğu yerde, sürtünmenin hareket etmeye müsaade vermediği noktalarda güç birikir ve sarsıntı oluşur. Siz bunu bilmeden, rastgele bir yerde yerleşim alanı kuruyorsunuz. Şayet fay zonu içerisindeyseniz ya sarsıntıya dirençli bir binada oturacaksınız ya da yere güveneceksiniz. Fay kırıldığı an inanılmaz bir güç ortaya çıkıyor ve önüne geleni yok ediyor. Siz hangisini yapacağınıza karar verin” diye konuştu.
‘MERKEZİ HÜKÜMET VE VATANDAŞ BİRLİKTE HAZIRLIK YAPMALI’
Merkezi hükümet ve lokal idarelerin, sarsıntı güvenliğiyle ilgili alınacak tedbirlerde birlikte hareket etmesinin ehemmiyetine değinen Prof. Dr. Naci Görür, “Yerel idare tesirli olabilir lakin merkezi idarenin temsilcisi vilayetlerde valilerdir. Merkezi hükümet ve vatandaş birlikte, şefkatle ve müsamahayla hazırlık yapmadığı sürece, bir kenti dirençli hale getiremeyiz. Belediye liderine yetki verilecek ve hükümetin isteğiyle çalıştığına dair bir yasa çıkarılacak. Kentleri sarsıntıya dirençli hale getirecek yasalar çıkarılmalı. Bursa’nın mikro bölgeleme çalışmalarının dikkatlice yapılması gerekiyor. Fay haritaları hazırlanacak ve zelzelenin hangi bölgelerde daha yıkıcı olacağı belirlenecek. Bursa’nın geleceği için bilimsel çalışmalar bir an evvel başlamalı” dedi.
