Merkez Bankası’na ‘söz dinleyen başkan’ aranıyor… Faiz indirimi mezatta: 8 puan mı 10 puan mı?

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, artan hoşnutsuzlukların giderek yüksek sesle lisana getirilmesi, iş aleminde Cumhurbaşkanına epeyce yakın ve faal isimlerin de bu koroya katılması üzerine, son bir haftada iş dünyası temsilcileriyle bir ortaya gelme, önde gelen sanayi-ticaret oralarını ziyaret ederek beklentileri yönetme, irtibat stratejisini güçlendirme, takviye ve ikna uğraşına sürat verdi. Türkiye’nin önde gelen en büyük sanayi ve ticaret odalarının ağustos ayı meclis toplantılarında ise gerek uygulanan ekonomik programa gerekse Merkez Bankası’nın para ve faiz siyasetlerine karşı liderlerin sert tenkitleri ve acil talepleri peş peşe geldi.

Ankara Sanayi Odası (ASO) ağustos ayı meclis toplantısında ‘Para Siyaseti ve Makroekonomik Görünüm’ başlıklı sunum yapan Merkez Bankası Başkanı, temmuzdaki enflasyon artışının ‘geçici’ olduğunu savunarak dezenflasyon programının kesintisiz sürdüğünü vurguladı. Yıl sonunda yüzde 24-29 aralığındaki ‘ara hedef’ seviyesinde bir enflasyon beklediklerini yineledi.

Piyasalarda, finans ve iş dünyasında lisana getirilen ‘daha yüksek oranlarda ve daha süratli faiz indirimi’ taleplerine karşılık Merkez Bankası Başkanı; ‘Faiz adımlarının enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilim ve beklentiler dikkate alınarak, dezenflasyonun gerektirdiği sıklıkta ve ihtiyatlı biçimde atılacağını, indirim adımlarının büyüklüğünün enflasyon görünümü odaklı, toplantı bazlı ve ihtiyatlı bir yaklaşımla belirleneceğini’ söyledi.

Artık esamesi okunmayan Merkez Bankası bağımsızlığını telaffuz ve aksiyonla ayakta tutmaya çalışan Karahan, siyasi ve piyasa müdahaleleriyle baskılara direnmeye, gerçeklikle örtüşmeyen taleplere set çekmeye çabalasa da mevcut tablo, Merkez Bankası üzerindeki baskının artarak süreceğini işaret ediyor.

MB’YE BASKI VE FAİZ İNDİRİMİNDE MEZAT, AÇIK ARTIRMA

Başkan Karahan’a mesken sahipliği yapan ASO Başkanı Seyit Ardıç’ın açıklamaları bu açıdan birinci işaret fişeği oldu. Uygulanan para siyasetini sert eleştirerek gerçek dalın, endüstrinin olumsuz etkilendiğini, üretim ve kapasite kullanımında önemli düşüş yaşandığını lisana getiren Ardıç, Karahan’ın gözlerinin içine bakarak; ‘sanayicilerin, KOBİ’lerin, MB enflasyon maksadının iki katı faiz ödeyerek ayakta kalamayacağını’ söyledi.

Temmuzda yüzde 33,5 olan cari enflasyona karşılık, MB’nin enflasyon gayesinin yüzde 24, ticari kredi faizinin yüzde 55 olduğunu ifade eden ASO Başkanı; ‘KOBİ’ler bankaların kapısından geçemiyor. Parasını faize yatıran rahat uyurken, biz endüstriciler uykusuz geceler geçiriyoruz’ diyerek açık açık MB Liderinin yüzüne karşı sitem etti.

Başkan Karahan, Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran’ı ziyaretinde de ağır tenkitler ve acil taleplerle karşılaştı. Konkordato ve iflaslardaki harikulâde artışa dikkat çeken ATO Başkanı; finansa erişimde sınırlamaların kaldırılması, kredi borçlarına düşük faizli-uzun vadeli yine yapılandırma, faizlerde indirim, KOBİ’lere yeni nefes kredisi, ticari kredi kartı faizinde indirim ve taksit sayısında artış talep etti.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan ise uygulanan siyasetlere ve dezenflasyon programının artan bedellerine karşı tenkitlerini sıralarken bugüne kadar sanayicilerin üzerlerine düşen fedakarlıkları ‘fazlasıyla yerine getirdiklerini’ savundu. Bahçıvan; ‘Buna karşın, sebebi olmadığımız bir enflasyonun çok üzerinde bir kredi faiziyle karşılaşıyor olmamız büyük ve haksız bir bedel ödediğimizi ortaya koyuyor’ dedi.

11 EYLÜL’DE 3 PUAN İNDİRİM, SONRASI ALLAH KERİM

Şimşek ve iktisat idaresine en sert ileti, Türkiye ve Avrupa’nın en büyük, dünyada ise ikinci büyük ticaret odası olan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç’ten geldi. İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran’ın yıl sonuna kadar 800 baz puan (8 puan) faiz indirimi imkanı olduğuna ait değerlendirmesi akabinde el yükselten İTO Başkanı Avdagiç, yıl sonuna kadar siyaset faizinde 1000 baz puan (10 puan) indirim beklediklerini ilan etti.

Temmuz’da siyaset faizini yüzde 43’e düşüren PPK’nın eylül, ekim ve aralık toplantılarında da indirim bekleniyor. Muhtemelen 11 Eylül’deki toplantıda 300 baz puanlık (3 puan) bir indirim daha yapılacak. Okulların açılacağı eylül ve elektrik-doğal gaz artırımlarının rutin hale geldiği ekim enflasyonlarından sonra muhtemel öteki indirimlerin mukadderatı aşikâr olacak. Fakat İTO Liderinin talebi, üç toplantıda 10 puan indirim ve siyaset faizinin yüzde 33’e düşürülmesi.

İTO Başkanı Avdagiç’in talebi, MB Lideri Fatih Karahan’ın ASO’da tabir ettiği ‘enflasyon odaklı, toplantı bazlı ve ihtiyatlı indirim’ telaffuzuyla örtüşmüyor. Vakitsiz faiz indiriminin nelere mal olduğu, 2021’de geçilen heterodoks iktisat siyasetleri ve faizde nas ısrarıyla görüldü. İş dünyası da bu süreci ağır biçimde yaşadı. Yüzde 8,5’a kadar düşürülen siyaset faizine karşılık enflasyon TÜİK’e nazaran yüzde 85, İTO’ya nazaran yüzde 105’e kadar yükseldi. Faiz fikir enflasyonun da düşeceği tezinin bilakis enflasyon ve kur artışlarıyla, maliyeti milyarlarca dolara, trilyonlarca liraya varan Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) faturasının ağır hasarı yaşandı. Türkiye iktisadı hâlâ bu sarmalda bocalıyor.

YENİDEN ‘SÖZ DİNLEYEN’ LİDER ARANIYOR

Cumhurbaşkanı Erdoğan, vakitsiz ve ekonomik gerçeklerle örtüşmeyen faiz indirimlerinden uzak duran Merkez Bankası Murat Çetinkaya’yı, ‘söz dinlemiyor’ diye Temmuz 2019’da vazifeden aldı. Çetinkaya’dan sonra Başkanlığa getirilen Murat Uysal, Naci Ağbal ve nihayet ‘söz dinleyen’ Şahap Kavcıoğlu ile üç yılda üç lider değişti. Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olmasından sonra Haziran 2023’te vazifeden alınan Kavcıoğlu’nun yerine ABD’den transfer Hafize Gaye Erkan atandı. Faiz artışı ve dezenflasyon programını başlatan Erkan’ın 8 ay kalabildiği Başkanlık koltuğuna 3 Şubat 2024’te tekrar ABD’den gelen Fatih Karahan oturdu.

Kavcıoğlu’nun yüzde 8,5’la devrettiği siyaset faizi, Erkan-Karahan devrinde 2,5 yılı aşan müddette yüzde 50’ye kadar yükseldikten sonra şu anda yüzde 43 seviyesinde. Bilhassa iş dünyasından, Erdoğan’a yakın oda liderlerinden yükselen şikayetler, son devirde arka arda gelen faiz indirimi talepleri, 10 puana varan indirim istekleri yine ‘söz dinleyen Merkez Bankası başkanı’ arayışını ve ekonomik yıkıma yol açan zoraki faiz indirimli ‘nas’ hasretini gösteriyor.