Marmara Denizi’nde müsilaj tehlikesi: Kirlilik ve oksijen azlığı neden oldu
Marmara Denizi’nde 2020’de görülen, 2021’de ağırlaşan ve yüzeydeki paklığı uzun bir mühlet alan müsilaj, son devirde Marmara’nın belli noktalarında tekrar ortaya çıktı. Deniz yüzeyinden 0 ila 20 metre derinlikte tespit edilen ve “deniz salyası” olarak da bilinen müsilaj oluşumunun su altındaki yayılımı, Kocaeli’nin Gölcük ilçesine bağlı Değirmendere’de görüntülendi. Denizatı, midye ve denizanası üzere canlıların da müsilajdan etkilendiğini gösteren imgeler, Marmara Denizi’ndeki ekosistemin sıhhatini gündeme getirdi.
Konuyla ilgili soruları yanıtlayan Salihoğlu, müsilajın bilhassa ağır fitoplankton oluşumu sonrası görülen bir yapı olduğunu söyledi.
Marmara Denizi’nde şu anda yapılan müsilaj müşahedelerinin bölgesel kaldığını, bunun, körfezlerde görülür durumda olduğunu kaydeden Salihoğlu, “Marmara Denizi’nde yüzey sularının durağanlaşması yani Karadeniz ile Akdeniz ortasındaki geçişin uzun müddet durağan olduğu periyotların sonrasında ağır fitoplankton oluşumundan sonra 20-30 metre derinlikte başlayıp sonra yüzeye çıkan bir yapıyı gördük. Adalar önünde, Gemlik’te görüldüğünü biliyoruz, İzmit Körfezi’nden manzaralar geldi. Çanakkale Boğazı’nda yüzeyden bir geçiş oldu, bir kısım Çanakkale Boğazı’ndan çıktı. Durumun daha net anlaşılması için Marmara Denizi’nin tamamına A’dan Z’ye bakılması gerekiyor.” dedi.
MÜSİLAJIN YÜZEYE ÇIKMA MÜMKÜNLÜĞÜ KELAM KONUSU
Su altında görülen müsilajla ilgili iki olasılığa işaret eden Salihoğlu, “Belli derinliklerde bu müsilaj görülmeye devam eder, sonra ya tabana çöker ya da taşınır, güçlü boğaz jetiyle, oradaki fizikî yapılarla ağırlaşıp yüzeye de çıkabilir. Şu anda bunu net söylemek çok mümkün değil fakat görünen o ki yüzeyde de bunu göreceğiz.” ihtarında bulundu.
İstanbul Boğazı’nın Marmara’ya çıkışında görülen jet akıntısının, Karadeniz ve Marmara Denizi ortasındaki su düzeyi farkı ile oluştuğunu, rüzgarın poyraz istikametinde esmesi ile güçlendiğini ve tabandaki suyu yüzeye çıkaran bir yapıda olduğunu anlatan Salihoğlu, uygun rüzgar şartlarının ve boğaz jetinin oluşması halinde yüzeyde daha fazla müsilaj görme ihtimali bulunduğunu lisana getirdi.
“ESAS SIKINTI MÜSİLAJ DEĞİL, DENİZDEKİ KİRLİLİK VE OKSİJEN AZLIĞI”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Marmara Denizi Hareket Planı kapsamında oluşturulan Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulunun üyesi de olan Salihoğlu, Marmara’nın en kirli deniz olduğunu, ağır besin tuzu girdisi ve iklim değişikliğine bağlı artan sıcaklıkların bunun ana sebeplerini oluşturduğunu söz etti.
Prof. Dr. Salihoğlu, “Esas sıkıntı müsilaj değil, temel sıkıntı denizdeki kirlilik ve oksijen azlığı. Burası değerli. Önümüzdeki 5 yıl hiç müsilaj görmesek ‘Marmara iyi’ diyemeyiz lakin oksijen düzeyleri arttığı vakit ‘Marmara daha iyi’ diyeceğiz. Marmara’nın şu anki durumunun belirleyicisi oksijen düzeylerindeki artış yahut azalış” diye konuştu.
Oksijen düzeylerinin Marmara Denizi’nde bir gelişme göstermediğinin ve 2020’de görülen müsilajlı devirlerden sonra hala düşük oksijenli düzeylerin sürdüğünün altını çizen Salihoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Marmara’nın bu makus durumu sürdüğü sürece müsilaj olabilir, öbür ziyanlı alg patlamaları olabilir, çok denizanası çoğalması olabilir. Müsilajın olması bir şeylerin daha da berbata gittiği manasına gelmiyor. Esasen durum makûs, berbat olan bir durumun içinde birtakım fizikî değişimler bunu tetikliyor. Marmara’da hiç düzgüne gidiş olmadı, müsilaja sebep olacak berbat durum daima sürdü.”
Salihoğlu, Marmara’nın sıhhati için bugün yapılacak yatırımların ekonomik olarak önemli göründüğüne fakat ekosistemin sağladığı servislerden yarar sağlanamadığı vakit kayıpların çok daha büyük olacağına dikkati çekti.
“BİR AN EVVEL MARMARA’NIN EN AZ YÜZDE 30’U MÜDAFAA ALTINA ALINMALI”
Geçen hafta yapılan Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu toplantısında konuşulan tedbirleri de anlatan Salihoğlu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Nehirlerin süratle rehabilitasyonu, ırmak ekosistemlerinin rehabilite edilmesiyle o giren kirliliğin tutulması, bilhassa Susurluk Havzası’yla buna başlanması değerli. Etap etap tüm noktasal kaynakların, kent deşarjlarının ileri arıtmaya geçmesi gerekiyor. Bir öbür yapılacak olan ise muhafaza alanlarının ilan edilmesi. Bugün maalesef Boğaz’da dahi balıkçılık yapıldığını görüyoruz. Artık 80 metreden daha sığ sularda Marmara’da balıkçılık yapılmamalı, bunun önüne geçilmeli. Balıkçılık faaliyetlerinin besin ağını bozarak müsilajın tetiklenmesine yol açabileceği tarafında görüşlerimiz var. Hassas bölgeler belirlenerek muhafaza altına alınmalı. Bir an evvel Marmara’nın en az yüzde 30’u muhafaza altına alınmalı. Marmara genelindeki muhafaza statüsü kâfi değil zira avcılığa kapalı alanlar belirlenmiş değil, avcılığa kapalı alanların o müdafaa kurallarına eklenmesi gerekiyor.”
