Pompeipolis Antik Kenti‘nde gerçekleştirilen hafriyatlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mevlüt Eliüşük başkanlığında yürütülüyor.
Kastamonu’nun Taşköprü ilçesine bağlı Zımbıllı Zirve mevkiinde yer alan tarihi Paflagonya bölgesinin (Karadeniz kıyısındaki eski bir bölge. Kastamonu, Sinop, Bartın, Çankırı ve Karabük bu bölgede yer alırken Çorum, Bolu, Zonguldak ve Samsun vilayetlerinin bir kısmı bölgenin içinde kalmaktadır.) başşehri Pompeipolis Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmalarının yanı sıra, bulunan villa kısmında insanların beslenme formlarıyla böcek çeşitlerinin araştırılmasına başlandı.
Yaklaşık bin 600 metrekare alana sahip Roma villasında tuvalet kanalında yürütülen çalışmalar sonucunda toplanan tohumlar, Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Nuri Tatbul tarafından laboratuvarda incelenerek ayrıştırılıyor.
İnsanların bin 800 yıl evvel nasıl beslendikleri ve o periyoda ilişkin hangi besinlerin yenildiğinin ortaya çıkarılacağı çalışma çerçevesinde böcek çeşitleri de araştırılıyor. Elde edilen datalarla birlikte o devirdeki çevresel arkeolojik çalışmalara katkı sağlanması hedefleniyor.
Yapılan incelemelerde şu ana kadar sarımsağa dair bir bilgi elde edilemezken, bin 800 yıl öncesine ilişkin olduğu düşünülen arı da hafriyat çalışmalarında tespit edildi.
“BİTKİ KALINTILARI ARACILIĞIYLA YERLEŞİMİN BESLENME ALIŞKANLIKLARINI ANLAMAYA ÇALIŞIYORUM”
Çalışmalarla ilgili bilgi veren Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Nuri Tatbul, “Bu projede ben çevresel arkeoloji çalışmalarıyla ilgileniyorum ve bir alt disipline olan arkeobotanik çalışmaları yürütüyorum. Bu çalışmanın kapsamında yerleşimdeki villada bulunan çöp çukuru, yanık alanlar, mutfak alanı, depolama alanı, su sistemi, kanalizasyon üzere ortamlardan örnekler alıyorum ve toprak örneklerini suda yüzdürme sistemini uyguluyorum ve bitki kalıntılarını ayırıyorum.
Bu ayırdığım bitki kalıntıları aracılığı ile yerleşimin beslenme alışkanlıklarını anlamaya çalışıyorum. Bu birinci maksadım. Bu çalışmanın sonucunda da yerleşiğindeki insanların ekonomik olarak kullandıkları tahıllar, baklagiller, meyve cinsleri üzere bitkileri yani ekonomik değeri olan bitkileri kıymetlendirerek yerleşimin iktisadını anlamaya çalışıyorum. Tıpkı vakitte üretim, tüketim, atık üzere davranışları da gözlemleyebiliyoruz, tanımlayabiliyoruz” dedi.
“ŞİMDİYE KADAR YAKLAŞIK 50 FARKLI BİTKİ TİPİNİ TANIMLAYABİLDİK”
Çalışmaların periyoda ışık tutacağını kaydeden Tatbul, “İkinci gayem bu yerleşimde yerleşimin etrafındaki mikrofauna yani küçük hayvan tipleri ve tıpkı vakitte flora yani yerleşim etrafındaki geçmişteki bitki örtüsünü tanımlamaya çalışıyorum. Böylelikle yerleşimin etrafında geçmiş devirdeki çevresel koşulları anlayabileceğiz. Bunun için de ikinci ehemmiyete sahip olan yabani bitki cinsleri, bu bitki çeşitleri şimdiye kadar yaklaşık 50 farklı bitki cinsini tanımlayabildik. Bu yerleşimin de hayatın sürdüğü, terk edildiği, tekrar yerleşildiği ve tekrar terk edildiği üzere yaklaşık 800-900 yıllık bir mühlet kullanılmış. Bu sayede bu yerleşim süreci içinde geçmiş etrafın yine kurgulanmasını, bilimsel datalar aracılığıyla yapmayı planlıyorum” diye konuştu.
“GEÇMİŞ DEVİRDEN GÜNÜMÜZE KALAN BÖCEKLERİ DE İNCELİYORUZ”
Böcek tiplerini tespit ederek periyodun çevresel koşullarını tespit etmeye de çalıştıklarını kaydeden Tatbul, “Bir öbür alan böcek bilimi. Bizim bu aldığımız örneklerde böcekler de çıkıyor. Bunun için de tekrar biyologlarla birlikte çalışarak öteki bilgilere ulaşacağız ve böylece hem bitki hem de mikrofaunayı tahlil ederek geçmiş doğal kuralları daha yeterli anlayabileceğiz. Yabani bitki cinsleri çok kıymetli, zira her bir çeşidin hayat koşulları var. Örneğin yaşadığı bir sıcaklık aralığı var. Bir yağış rejimi var, bir nem oranı var ve bu açıdan bakarak tahminen geçmiş iklim ve çevresel kuralları da öğrenebiliriz” tabirlerini kullandı.
