İnsanlar olarak en büyük evrimsel avantajlarımızdan biri de dişlerimiz. Azıdişlerimiz, köpekdişlerimiz ve kesicidişlerimizden oluşan bu kombinasyon, öteki pek çok hayvanın bilakis çeşitli ve hepçil biçimde beslenmemize yardımcı oluyor. Bu durum, mevcut güç kaynağı menüsünü çarpıcı biçimde genişleterek besin seçeneklerimizi ve hayatta kalma talihimizi artırıyor. Lakin geçtiğimiz hafta Science bülteninde yayımlanan bir çalışmaya nazaran dişlerimiz, erken devir hominin atalarımızın çiğneyebildiklerinden daha fazlasını ısırmak istedikleri için evrimleşmiş olabilir.
Popular Science Türkçe’de yer aldığı üzere Dartmouth College üniversitesinde çalışan bilim insanlarının öncülüğündeki bir araştırma ekibinden gelen bulgular, insan fosil kayıtlarında davranışsal güdüm olarak bilinen şeyin bilinen birinci örneğini sunuyor; yani bir tıpta, o cinsin hayatta kalması için yararlı olan rutinlerin çeşit fizyolojisi talepleri karşılayacak biçimde evrimleşmeden evvel gelişme eğilimi.
Makalenin baş muharriri ve antropolog Luke Fannin, “Davranış kelam konusu olduğunda homininlerin oldukça esnek olduğunu ve bunun onlara avantaj sağladığını kesin olarak söyleyebiliyoruz” diyor.
ERKEN PERİYOT İNSAN DAVRANIŞININ KENDİNE HAS EVRİMİ VAR
Fannin ve meslektaşları, vardıkları sonuçlara çeşitli hominin ve primat çeşidinin birden fazla fosil diş kadrosunu inceleyerek ulaşmış. 3,9 ila 2,9 milyon yıl öncesinden Australopithecus afarensis isimli uzak akrabalarımızdan biriyle işe koyulmuşlar. Araştırmacılar bu tıbbın graminoid düzeylerine; yani ot ve saz yemekten kalan karbon ve oksijen izotoplarına özel bir ilgi duymuş. Ayrıyeten, A. afarensis ile tıpkı devirde yaşayan ve kuşağı tükenmiş olan iki primat tipinin fosil dişlerini de incelemişler. Bunlar, teropit ismini taşıyan ve babunlara benzeyen dev karasal maymunların yanısıra kolobinler olarak bilinen, daha küçük boyutlu hepçil maymunlarmış.
Araştırma ekibi A. afarensis‘in, teropitlerin ve kolobinlerin başlangıçta böcekler, meyveler ve çiçekler tarafından varlıklı bir beslenme formunu tercih etseler de 3,4 ila 4,8 milyon yıl evvel daha sert, graminoid tarafından baskın sazlık ve otlara kaymaya başladıklarını keşfetmiş. Lakin bu değişen paletler, kelam konusu cinslerin diş ve sindirim sistemleri bu yeşillikler için uygun hale gelmeden en az 700.000 yıl evvel ortaya çıkmış.
Ardından ise hominin dişleri, 2,3 milyon yıl kadar sonra değerli derecede ufak ölçülerde oksijen ve karbon izotopları sergilemeye başlamış. Araştırmacılara nazaran bu durum, insanların o periyottaki ceddinin (Homo rudolfensis) oksijenden mahrum sular sebebiyle ot alımını azalttığını gösteriyor. Bilim insanları bu bahiste üç muhtemel kuram sunuyorlar. Senaryolardan birinde, H. rudolfensis sadece öteki primatlar ve Afrika’daki hayvanlardan çok daha fazla su içiyor. Bir öteki hipotez ise günümüzdeki hipopotamlara emsal bir davranış benimseyip günlerini suyun içinde ve gece beslenerek geçiriyor oldukları. Lakin erken devirdeki insan davranışıyla en dengeli açıklama, homininlerin yumrukökler ve soğanlar üzere yer altında bulunan, karbonhidrat bakımından varlıklı bitki modüllerini toplamaya başlamaları.
Bu son argüman, fizikî boyutu ve sayıları süratle büyüyen bir tıpla uyumluluk gösteriyor. Güç bakımından varlıklı bitkiler her yerdeydi, av üzere karşı koymuyorlardı ve çok daha besleyicilerdi. Tarihin bu noktasında antik beşerler, yer altındaki bitkileri aramayı çok daha kolaylaştıran taş aletler yapmaya da başlamışlardı.
Yer altındaki besinlere hakikat gerçekleşen bu geçişin, evrimimizdeki bir işaret noktası olduğunu öne sürüyoruz” diyor Fannin. “Çok yıllık bitkilerden oluşan bir karbonhidrat bolluğu meydana getirmişlerdi; cetlerimiz yılın rastgele bir vaktinde onlara erişip kendilerini ve öbür bireyleri besleyebiliyordu.
Çalışmanın kıdemli müellifi Nathaniel Dominy’e nazaran antropolojide karşılık bekleyen “yakıcı sorulardan” biri de “Homininler, başka primatların yapmadığı neyi farklı yaptı?” sorusu.
“Bu çalışma, ot dokularından faydalanma kabiliyetinin bilinmeyen sosumuz olabileceğini gösteriyor” diyor.
