Harvard’dan çığır açan araştırma: Lityum Alzheimer’a karşı kalkan olabilir
Dünyada milyonlarca insanın hayatını etkileyen Alzheimer hastalığına ait çığır açıcı bir bulguya ulaşıldı. Harvard Tıp Fakültesi’nde yürütülen ve sonuçları iScience mecmuasında yayımlanan araştırma, beynin doğal lityum seviyelerinin azalmasının Alzheimer’ı tetikleyen erken düzeneklerden biri olduğunu ortaya koydu. Bilim insanları, lityumun sırf psikiyatrik tedavilerde değil, yaşlanan beyni muhafazada da kritik rol oynadığını belirtiyor.
BEYİNDE LİTYUMUN BİLİNMEYEN ROLÜ
Araştırmanın muharrirleri Bruce Yankner ve Liviu Aron, lityumun bugüne kadar çoğunlukla bipolar bozukluk ve mani üzere ruhsal hastalıkların tedavisinde kullanılan bir ilaç olarak bilindiğini hatırlattı. Lakin elde edilen yeni bulgular, doğal lityumun düşük seviyelerde bile beynin yaşlanmaya karşı korunmasında kilit fonksiyon gördüğünü gösteriyor.
Bilim insanları, Alzheimer öncesi periyot olarak bilinen hafif bilişsel bozukluk yaşayan şahısların beyinlerinde lityumun önemli oranda azaldığını keşfetti. Bu durumun, hastalığın klinik belirtileri ortaya çıkmadan yıllar evvel geliştiği ve en erken biyokimyasal işaretlerden biri olduğu belirtildi.
NEDEN HERKES ALZHEİMER GELİŞTİRMİYOR?
Araştırmaya nazaran, birtakım bireylerde Alzheimer’a has beyin anormallikleri bulunmasına karşın hastalığın gelişmemesinin sebebi yüksek doğal lityum düzeyleri olabilir. Yani lityum, sırf hastalığı önlemede değil, birebir vakitte “sağlıklı beyin yaşlanmasını” desteklemede de değerli.
Fareler üzerinde yapılan deneylerde de misal sonuçlara ulaşıldı. Beyindeki lityum azalması, amiloid plaklarının süratle birikmesine, iltihaplanmaya ve hafıza kaybına yol açtı.
YENİ BİR TEDAVİ HEDEFİ
Araştırmacılar, lityumun amiloid plaklarına bağlandığını ve böylelikle beyinde fonksiyonsuz hale geldiğini belirledi. Bu durum, hastalığın ilerlemesini hızlandıran kısır bir döngü yaratıyor. Fakat bilim insanları, lityum orotat ismi verilen yeni bir bileşiğin amiloid plakları tarafından “yakalanmadığını” ve farelerde hafızayı geri kazandırdığını keşfetti.
Deneylerde, bu bileşiğin Alzheimer’a benzeri patolojiyi bilakis çevirdiği, beyin hücrelerini koruduğu ve hafıza işlevlerini onardığı görüldü. Üstelik, kullanılan doz klasik psikiyatrik tedavilerdeki dozun binde biri kadardı ve toksik tesir göstermedi.
