Ekrem İmamoğlu’ndan ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ yazısı: ‘Ne yapacak ne edecek bu sistemden kurtulacağız’
Silivri’de Marmara Cezaevi’nde tutuklu bulunan İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı ve CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu, “Ülkemizin rahmetini kaçırıp milletimizi fakirliğe mahkûm eden, her kararı tek adamın ağzından çıkacak söze bırakan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni kesinlikle değiştireceğiz. Halkın tamamının seçtiği tek organ olan TBMM’yi siyasetin merkezine yerleştirebilmek ve yargıyı yürütmenin tasallutundan kurtarabilmek için ne yapacak ne edecek bu sistemden kurtulacağız. TBMM’de anayasayı değiştirecek bir büyük uzlaşma sağlayıp parlamenter sisteme döneceğiz. Çok az kaldı” dedi.
Silivri’de Marmara Cezaevi’nde tutuklu bulunan İBB Başkanı ve CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu, T24 İnternet Gazetesi’ne yazdı. İmamoğlu, yazısında şunları kaydetti:
“BU KADAR MUHALEFETE KARŞI KULLANILDIĞI BİR DEVİR HİÇ OLMAMIŞTI”
“Alacağı her karar, yapacağı her kanun için Cumhurbaşkanının iki dudağının ortasından çıkacak bir çift kelamı bekleyen milletvekillerinin çoğunluğu oluşturduğu bir yasama; Cumhurbaşkanı adaylarını, parti başkanlarını, seçilmiş milletvekillerini, gazetecileri, öğrencileri, sendikacıları cezaevine doldurup, ülkenin birinci partisini kimin yöneteceğine karar vermeye kalkışan bir yargı; ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ diyen Cumhurbaşkanının talimatıyla faizleri düşürüp evvel enflasyonu sonra faizleri zıplatan, atacağı her imza için ‘Beyefendi ne der?’ diye düşünen bir yürütme. Kuvvetler ayrılığına, istikrar ve kontrole, yargı bağımsızlığına, demokrasiye, adalete, liyakate, güzel yönetime, rahmete ve refaha veda etmiş bir ülke. Pekala Türkiye daima bu türlü miydi? Değildi. Yasamamızda, yargımızda, yürütmemizde, kuvvetler ayrılığında, istikrar ve denetleme sisteminde, demokrasimizde daima problemler vardı. Ancak bugünkü görüntü bir başka. Demokrasimizin bu kadar gerilediği, kuvvetler ortası münasebetin bu kadar bozulduğu, yürütmenin hem yasamaya hem de yargıya bu kadar hâkim olduğu bir dönemimiz hiç olmamıştı. Ülkeyi yönetmek üzere seçimle iş başına gelenlerin kendilerini bu kadar devlet saydığı, devlet sisteminin bu kadar siyasileşip, bu kadar muhalefete karşı kullanıldığı bir dönem hiç olmamıştı.
“CUMHURBAŞKANININ GÜCÜNÜ SINIRLAMADAN…”
Peki ne oldu da işler bu hale geldi? Karşılığı hepimiz biliyoruz. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye afili bir isimle anılan otoriter tek adam rejiminden öbür bir sebebi yok bu olanların. 2016’daki darbe teşebbüsünün yol açtığı siyasi atmosferi ve OHAL kapsamında, basın ve söz özgürlüğünün kısıtlandığı ortamı kullanarak yapılan anayasa değişikliğiyle Türkiye’nin yüz elli yıllık parlamenter sistemi sona erdirildi. Gazi Meclis zayıflatıldı. Meclisin kanun yapma, bütçe belirleme ve hükümeti denetleme işlevi zayıflatıldı. Gensoru ve sözlü soru imkanları ortadan kaldırıldı, Meclis soruşturmaları imkânsız nisaplara bağlandı ve böylece kontrol mekanizmaları yok edildi yahut işlemez hale geldi. Geçmişte, devletin tarafsız başı olan Cumhurbaşkanı artık bir siyasi partinin genel başkanı; yürütmenin başı olarak seçimlerde partisinin milletvekili listelerini belirleyip yasama üzerinde denetimsiz bir güç edinmiş durumda. Tüm bu yapısal sebeplerle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi parlamentoyu esaslı ölçüde zayıflattı. Yargının temel taşı olan Hâkimler ve Savcılar Heyeti’nin yapısı değiştirildi ve yürütmenin fiili tesiri altına girdi, yargı bağımsızlığı zayıflatıldı. Devletin tüm yetkilileri, A’dan Z’ye bir kişinin takdirine kalmış bir karar sistemiyle atanıyor. Atamalar, bireylerin görev müddetleri kanun koruması altındayken, her kurumla ilgili kanunda liyakat/tecrübe kriterleri mevcutken, tüm bunlar yok edilerek devletin kurumsal yapısı zayıflatıldı. Yasama ve yargının yürütme üzerindeki istikrar ve denetleme gücü zayıflatıldı, yürütme fiilen yasama ve yargıyı denetim etmeye başladı. Yürütmenin bütünüyle Cumhurbaşkanına devredildiği bir ‘süper başkanlık’ modeli getirildi. Kuvvetler ayrılığı prensibi fiilen ortadan kalktı, kuvvetler birliği modeline geçildi.
Berekete, refaha, adalete, liyakate, düzgün idareye kavuşabilmek için bu tek adam rejiminden kurtulmak, demokrasiye, kuvvetler ayrılığına, hukukun üstünlüğüne dönmek zorundayız. Yargıyı bağımsız, Meclis’i yine siyasetin merkezi kılmadan, yürütmeyi ehliyet sahiplerine teslim etmeden, Cumhurbaşkanı’nın gücünü sınırlamadan ne refaha kavuşabiliriz ne adalete ne de rahmete. Bütün bunların gerçekleşeceği bir Türkiye uzak değil. Önümüzdeki birinci seçimlerden sonra bunları tek tek yapmaya başlayacağız.
“KUVVETLER AYRILIĞINI YİNE TESİS EDECEĞİZ”
Ülkemizin rahmetini kaçırıp milletimizi fakirliğe mahkûm eden, her kararı tek adamın ağzından çıkacak söze bırakan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni kesinlikle değiştireceğiz. Halkın tamamının seçtiği tek organ olan TBMM’yi siyasetin merkezine yerleştirebilmek ve yargıyı yürütmenin tasallutundan kurtarabilmek için ne yapacak ne edecek bu sistemden kurtulacağız. TBMM’de anayasayı değiştirecek bir büyük uzlaşma sağlayıp parlamenter sisteme döneceğiz. Parlamenter sisteme dönene kadar boş durmayacak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni demokratikleştirecek ıslahatlar yapacağız. Cumhurbaşkanlığı yetkilerini kullanmak, Meclis’te yasal düzenleme yapmak ya da anayasal değişikliğe gitmek, hangisiyle yapabiliyorsak o yolla, yürütmenin yetkilerini sınırlandıracak, yasamayı güçlendirecek ve yargıyı bağımsız kılacağız.
Öncelikle Cumhurbaşkanlığına bağlı çalışan konseyleri lağvedecek, bu heyetlerce ifa edilen yetki ve görevleri ilgili bakanlıklara devredeceğiz. Halk tarafından seçilmiş milletvekilleri ortasından belirlenecek bakanlar yetkili ve söz sahibi olacaklar. Ardından yürütmenin vesayeti altına girmiş, dengeleme ve denetleme gücünden yoksun edilmiş bulunan Meclis’e gücünü ve itibarını yine kazandıracağız. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde kaldırılan ya da etkisizleştirilen genel görüşme, soru, meclis araştırması, gensoru üzere kontrol araçlarını geri getirecek ya da fonksiyonel kılacağız. TBMM’nin bütçe hakkını güçlendireceğiz. Torba kanun uygulamasını kaldıracak, temel kanun uygulamasını emeline uygun hale getirecek, kötüye kullanımına son vereceğiz. Yasama süreçlerine sivil toplumun ve akademinin desteğini artıracağız. TBMM kurullarının uzman kapasitesini artıracak, milletvekillerinin yasama ve kontrol faaliyetlerini aktifleştirecek, komitelerin STK’lar ve akademiyle işbirliği içinde çalışmasını sağlayacağız. Yeni bir Meclis iç tüzüğü hazırlanmasına öncülük edecek, müzakereyi ve muhalefetin Meclis gündemini belirleme hakkını iç tüzükle teminat altına alacağız.
“YARGIYI YÜRÜTMENİN TASALLUTUNDAN KURTARACAĞIZ”
Köklü bir yargı ıslahatı yapacağız. Yargıyı tarafsız ve bağımsız, hukuku üstün, adaleti erişilebilir kılacağız. AYM ve AİHM kararlarının bağlayıcılığını tartışmasız kabul edecek, anayasal kontrol sistemlerini güçlendireceğiz. Anayasa Mahkemesi’nin görev tanımını yine yapacak, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini ve tüm yürütme işlemlerini yargı kontrolüne tabi kılacağız. HSK’nın yapısını yargı bağımsızlığını güvence altına alacak halde yine düzenleyeceğiz. Hâkim ve savcı atamalarında coğrafik teminat unsurunu getirecek, doğal hâkim prensibine saygı göstereceğiz. Yargılama devam ederken hâkim ve savcıların değiştirilmesine müsaade vermeyeceğiz.
“HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNE DÖNECEĞİZ”
Vatandaşların düşüncelerini serbestçe lisana getirdiği, kimsenin fikir, inanç ve kimliğinden ötürü dışlanmadığı bir siyasi iklim oluşturacağız. Terörle Uğraş Kanunu’nda ve Türk Ceza Kanunu’nda söz özgürlüğünü kısıtlayan düzenlemeleri değiştireceğiz. Cumhurbaşkanına hakaret, dezenformasyon yasası üzere maddelerin keyfi biçimde uygulanmasının önüne geçeceğiz. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının üniversal ölçülerde kullanılmasını sağlayacak, kolluğun orantısız ve memleketler arası insan hakları standardına alışılmamış biçimde kuvvet kullanmasına son vereceğiz. Sendikal hakların faal formda korunmasını, çalışanların örgütlenme ve toplu sözleşme haklarının güçlendirilmesini sağlayacak, emek mücadelesini engellemeye dönük grev yasaklarına son vereceğiz.
“SEÇİMLERİ ADİL VE ÖZGÜR KILACAĞIZ”
Siyasi rekabetin eşit koşullarda gerçekleşmesini ve seçmen iradesinin eksiksiz bir biçimde Meclise yansımasını sağlamak için Siyasi Partiler Kanunu’nu değiştirecek, seçim güvenliğini sağlamak için YSK’yı bağımsızlaştıracağız. İktidar partilerinin seçim periyotlarında avantaj elde etmelerine yol açan uygulamalara son vereceğiz. Siyasi partilerin mali kaynaklara ve medyaya erişiminde adaleti sağlayacağız. Siyasetin finansmanını şeffaflaştıracak, siyasi partilere yapılan devlet yardımlarının adil olmasını sağlayacağız. Bağış ve harcama süreçlerini kamuya açık hale getireceğiz. Siyasi ahlak yasasını çıkaracak, pak siyaseti hâkim kılacak, yolsuzluklarla faal mücadele edeceğiz. Siyasetin finansmanının şeffaflaşmasını ‘görev yapacak il başkanı bulamayız’ diyerek karşılayan anlayıştan kurtulduğumuzda, Türkiye’de siyaset gerçek manada millet için yapılacak. Şiddeti savunmayan tüm siyasi yaklaşımları yasal ve yasal kabul edeceğiz. Muğlak suçlamalarla parti kapatmalarına son verecek, ferdi sorumluluk unsurunu temel alacağız. Belediye liderlerinin yargı süreci tamamlanmadan misyondan alınmasına imkân veren kayyım uygulamalarını kaldıracağız.
“İŞLERİ EHLİNE EMANET EDECEĞİZ”
Kamu görevlilerinin atanmasında objektif kriterlerin temel alınmasını temin edeceğiz. Üst kademe kamu çalışanı istihdam edilirken yapılacak mülakatlarda görüşmeleri kayıt altına alacak, sonuçlara itiraz hakkı getireceğiz. Alt kademe kamu işçisi alımlarında mülakatı kaldıracak, yazılı imtihanların güvenilir komiteler tarafından hazırlanmasını sağlayacağız. Bakanlıklarda müsteşarlık sistemini tekrar getireceğiz.
“MEDYAYI ÖZGÜRLEŞTİRECEĞİZ”
Medya özgürlüğü ve tabir özgürlüğünü teminat altına alacağız. Medya mensuplarına yönelik baskıları bitirecek, basın özgürlüğünde üniversal standartları geçerli kılacağız. Medya sahipliğini şeffaf hale getirecek, medya gücünün ekonomik ve siyasi nüfuz oluşturmakta kullanılmasının önüne geçeceğiz. Medyada çoğulculuğu ve kamusal kontrolü temel alacağız. Kamusal tartışma ve haber/bilgi alma hakkını güçlendireceğiz. Reklam gelirlerinin dağıtımında şeffaflık ve hesap verebilirlik unsurlarını temel alarak, bağımsız bir kontrol platformu oluşturacağız. RTÜK ve Basın İlan Kurumunu yeninden yapılandıracak, her iki kurumun da tarafsızlık, şeffaflık ve eşitlik prensiplerine uygun bir biçimde çalışmasını sağlayacağız. TRT’nin ve Anadolu Ajansı’nın tarafsız, unsurlu ve kamu faydasına yayın yapmasını temin edeceğiz. Dijital ve klâsik medyayı birlikte ele alan yeni bir medya yasası hazırlayacağız. Google ve Meta üzere dijital devlerin reklam gelirlerinden mahallî medya kuruluşlarına hisse transferini zarurî kılacağız. Dijital platformların algoritmik karar alma süreçlerine şeffaflık getirilerek içerik üreticileri için adil rekabet koşulları oluşturulmasını teşvik edeceğiz.
“DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARI ÖZERKLEŞTİRECEĞİZ”
Güçlü bir devlet için güçlü, kaliteli, hesap verebilir, şeffaf kurumlar gerekir. Gerçek ekonomik ve idari istikrar, güçlü kurumsal yapıyla sağlanır. Çünkü kurumsal yapı, iktisatta öngörülebilir ve rasyonel kararların alınmasını sağlar. Çağdaş ekonomilerde güvenin sağlanması için düzenleyici ve denetleyici kurumların özerkliği kritik önem taşır. Bu kurumlar liyakatli, profesyonel ve iktisadın tüm paydaşları açısından adil rekabet şartlarını sağlayan objektif kararlar alabilirse, iktisada güven artar, yatırım ortamı güçlenir ve iktisat ‘kapsayıcı’ hale gelir. İktidardan bağımsız olması gerekirken fiilen cumhurbaşkanlığına bağlanıp iktidarın siyasi çıkarları doğrultusunda faaliyet gösteren düzenleyici ve denetleyici kurumları özerk, hesap verebilir ve profesyonel yapılara dönüştüreceğiz. RTÜK, TCMB, BDDK, TÜİK, SPK, EPDK, Kamu İhale Kurumu üzere düzenleyici ve denetleyici bütün kurumları siyasi baskıdan ve yürütmenin vesayetinden kurtaracak, kamu yararına uygun hareket etmelerini sağlayacağız. Bu kurumlara yapılacak atamaları şeffaf ve denetlenebilir kılacak, atanacak yöneticilerde ve şura üyelerinde ilgili dalda eğitim ve tecrübe kuralı arayacağız.
“YEREL İDARELERİ GÜÇLENDİRECEĞİZ”
Yerel yönetimleri idari, mali ve siyasi açıdan güçlendirecek, demokratik çoğulculuğu temel kaide haline getireceğiz. Son yıllarda manasını ve gerekçesini yitirmiş bir biçimde, mahallî idarelerin yetkileri esaslı halde törpülenmiş, pek çok yetki Cumhurbaşkanı yahut ilgili bakanlığa devredilmiştir. Mahallî yönetimleri yalnızca hizmet üniteleri olarak değil demokrasinin derinleşip yerleşmesine hizmet eden kurumlar olarak göreceğiz. Lokal yönetimlere daha fazla yetki devredeceğiz. Bu çerçevede kayyım uygulamalarına son verecek, seçmen iradesinin yargı ve bürokrasi eliyle gasp edilmesine müsaade vermeyeceğiz. Belediyelere ayrılacak bütçe payında ve kaynak transferinde adaleti sağlayacak, mahallî yönetimlerin mali özerkliğini anayasal güvenceye kavuşturacağız. İştirakçi demokrasiyi yaygınlaştırmak emeliyle mahalle meclisleri, mahallî referandumlar ve kent kurullarını faalleştireceğiz. Refah, adalet ve demokrasi. Bu üç kavram birbiriyle doğrudan kontaklı. Adalet ve demokrasi olmadan refahın olması mümkün değil. Bir devlet fakat adalete dayanırsa halk nazarında güçlü meşruiyete sahip olur, lakin adalet olursa toplumsal huzur gerçekleşir ve ülke refaha kavuşur. Vatandaşlar fakat adil ve güvenli bir ortamda olursa, motive olur, üretir ve uzun vadeli yatırımlar yapar. Lakin adalet olursa beyin ve sermaye göçü aksine döner, Türkiye dünya için cazibe merkezi olur. Adalet ve hukuk olmayan ülkede rahmet olmaz. Bahsettiğimiz bu ıslahatları yaptıkça, ekonomimiz hızla düzelecek, 86 milyon insanımız yoksulluğu değil zenginliği, güçlü geleceği ve rahmeti konuşacak. 21. yüzyılda sıkıntı doğal kaynak değil insan kaynağıdır. Biz insan kaynağımıza da insan irademize de güveniyoruz. Çalışacağız, üreteceğiz, adil paylaşacağız. Barış ve huzur içinde refahı, adaleti ve rahmeti yaşayacağız. Çok az kaldı.”
