Dünya yüzeyi dışarıdan sabit görünse de, gezegenimiz aslında daima bir jeolojik hareket halinde.
Yerkabuğunu oluşturan tektonik plakalar, milyonlarca yıl boyunca birbirleriyle çarpışıyor, ayrılıyor ve yine birleşiyor. Bu devasa döngü, kıtaların vakit içinde sürüklenmesine ve yeni harika kıtaların oluşmasına neden oluyor.
Jeolojik geçmişte Dünya, en az üç büyük harika kıta gördü: Kolombiya, Rodinya ve Pangea. Her biri, farklı vakitlerde kara modüllerinin çarpışmasıyla oluştu ve sonra yine parçalandı.
PANGEA PROXİMA TEORİSİ
Eğer mevcut tektonik hareketler devam ederse, yaklaşık 250 milyon yıl sonra kıtalar tekrar birleşerek Pangea Proxima ismini taşıyan yeni bir üstün kıta oluşturabilir.
Bu senaryo, birinci kere 1982 yılında Amerikalı jeolog Christopher Scotese tarafından ortaya atıldı. Başlangıçta bu kıtaya “Pangea Ultima” (Son Pangea) ismini veren Scotese, daha sonra bu ismi “Pangea Proxima” (Gelecek Pangea) olarak değiştirdi.
Teoriye nazaran, Atlantik Okyanusu’nun tabanı yer kabuğunun altına gerçek itilecek ve bu süreçte Amerika, Afrika ve Avrasya kıtaları tekrar bir ortaya gelecek. Avustralya ve Antarktika da birleşerek bu dev kara modülünün güney ucunda yer alacak.
KITAYI İNSANLIK GÖRECEK Mİ?
Bu jeolojik olayın tamamlanması milyonlarca yıl sürecek. Lakin 2023 yılında yayımlanan kimi bilimsel çalışmalar, yeni bir muhteşem kıtanın kara memelileri için yaşanamaz şartlar oluşturabileceğini ve muhtemel bir kitlesel yok oluşa yol açabileceğini öne sürüyor.
Dolayısıyla, bu birleşmenin insanlık tarafından gözlemlenip gözlemlenemeyeceği tartışmalı. Bilim dünyası, bu cins senaryoların daha çok uzun vadeli tabiat evriminin bir kesimi olduğunu belirtiyor.
ALTERNATİF HARİKA KITA SENARYOLARI
Pangea Proxima teorisi en bilinen senaryo olsa da, bilim insanları farklı ihtimaller de öne sürüyor:
- Amasia Senaryosu: Tüm kıtalar, Antarktika hariç, kuzey kutbu etrafında birleşebilir.
- Aurica Senaryosu: Kıtaların ekvator etrafında toplanmasıyla farklı bir üstün kıta oluşabilir.
Bu farklı birleşme halleri, gelecekteki global iklimi de direkt etkileyebilir. Muhteşem kıtaların oluşum yerleri, deniz akıntılarından atmosfere kadar birçok sistemi tekrar şekillendirecek güçte.
DÜNYA DEĞİŞİYOR, VAKİT ÖLÇEĞİ FARKLI
Her ne kadar bu değişimler insan ömrüne nazaran yavaş ilerlese de, jeolojik vakit ölçeğinde epey büyük ve kaçınılmaz dönüşümlerden kelam ediliyor. Kıtaların sürüklenmesi, sırf kara kesimlerinin değil, ömrün da yine şekillenmesi manasına geliyor.
Bilim insanları şimdi bu dev birleşmenin tam olarak nasıl gerçekleşeceği konusunda hemfikir değil. Lakin herkes, Dünya’nın bir defa daha büyük bir dönüşüm eşiğinde olduğu konusunda birleşiyor.
