Bireysel ve toplumsal tecrübenin kesimi haline gelen toplumsal medya, yeni sözlerin türetilerek resmiyet kazanmasında belirleyici rol oynarken basılı sözlüklerin yerine çoğunlukla dijital ortamlarda arşivlenen yeni sözcükler, daha kapsamlı ve erişilebilir “dil belleği” oluşturuyor.
Ses ve söz oyunlarının birleşimiyle oluşan bu tabirler, çoğunlukla bir mana tabir etmese de dijital trendlerin ve internet kültürünün lisanı nasıl dönüştürdüğünün göstergesi haline gelerek tartışmalara yol açtı.
Cambridge Sözlüğüne nazaran, “delusional” sözünden türetilen “delulu”, “hayal dünyasında yaşayan, sanrı içinde olan” kimseler için kullanılırken “bro” ve “oligarcy” sözlerinden oluşan “broligarcy” ise bilhassa “teknoloji dalına hakim, siyasi nüfuza sahip güçlü erkeklerden oluşan küçük bir grubu” tanımlıyor.
Öte yandan, “look” sözünden türeyen “lewk”,”özgün, dikkat cazibeli, alışılmışın dışında ve etkileyici usul, kıyafet yahut görünüm” olarak tanımlanıyor.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese’in mart ayında parlamentodaki hitabında “They are delulu with no solulu” tabirini kullanması, bilhassa Z nesli ortasında yaygın olan bu çeşit tabirlerin politikler tarafından da benimsendiğini gösteriyor.
Cambridge Kelamlık Programı Yöneticisi Colin McIntosh, yaptığı açıklamada, internet kültürünün İngilizceyi değiştirdiğini belirterek, şu sözleri kaydetti:
“‘Skibidi’ ve ‘delulu’ üzere sözlerin Cambridge Sözlüğü’ne girmesine her gün şahit olmuyorsunuz. Sırf kalıcı olacaklarını düşündüğümüz sözleri ekliyoruz. İnternet kültürü, İngilizceyi değiştiriyor ve bu etkiyi gözlemlemek, yakalamak hakikaten büyüleyici.”
“O.K.”, ABD’den tüm dünyaya yayıldı
Sosyal etkileşimlerin ve tecrübelerin eseri olarak ortaya çıkan sözler, çoklukla muhakkak topluluklarda doğsa da benimsendiği coğrafyanın sonlarını aşarak daha geniş kitlelerce yaygın kullanıma ulaşabiliyor.
Genellikle denetim edilen şeyin tümünün kusursuz olduğunu vurgulamak için kullanılan “O.K. (all correct)” kısaltması, ABD’deki Boston Morning Post gazetesi editörleri tarafından 19. yüzyılın sonlarına hakikat ortaya atılsa da vakitle global çapta benimsendi.
“Old Kinderhook (O.K)” lakaplı ABD’nin 8. Başkanı Martin Van Buren’in seçim kampanyası periyodunda yaygınlık kazanan tabir, evvel ülke genelinde popülerlik kazandı.
On yıl içinde beşerler, dokümanları “OK” halinde işaretlemeye ve her şeyin yolunda olduğunu belirtmek için telgrafta “OK” kısaltmasını kullanmaya başladı.
Böylelikle, kolay kolay söylenip yazılabilen ve yeteri kadar ayırt edici algılanan “OK” sözü, üniversal lisanda yer bulan söz haline geldi.
Cambridge, sık aranan lakin bünyesinde bulunmayan sözcükleri takip ediyor
Cambridge Sözlüğü Yayın Müdürü Wendalyn Nichols, kelimelerin sözlüğe eklenme ölçütlerine ve izledikleri basamaklara ait açıklamada bulundu. Lisanlardaki değişimin kaçınılmazlığına dikkati çeken Nichols, kelamlık bilimcisinin vazifesinin, lisanın geçirdiği değişimi ve gelişim sürecini kayıt altına almak olduğunu tabir etti.
Nichols, Cambridge Sözlüğü’nün İngilizce öğrenenler için dünyanın en büyük çevrimiçi sözlüğü olduğunu vurgulayarak, kullanıcıların aradıkları tabirlerin hem anlaşılır tariflerle açıklanmasının hem de bu tabirlerin hakikat kullanımını gösteren örneklerle desteklenmesinin değerli olduğunu lisana getirdi.
Karar basamağına ait Nichols, “Cambridge Sözlüğü editörleri, hangi tabirleri tanımlayacağına karar verirken sitenin yılda kaydettiği 2,74 milyar aramadan elde edilen datalarla işe başlar. Sık aranan lakin sözlüğümüzde bulunmayan sözleri takip ederiz. ‘Skibidi’ ve ‘delulu’ buna en güzel örnekler.” tabirlerini kullandı.
Dijital sözlüklerin daha büyük ve ulaşılabilir lisan arşivine katkısı
Covid-19’un tanımlanmasından 37 gün sonra Cambridge’e eklendiği bilgisini paylaşan Nichols, kimi tabirlerin sözlüğe alınma sürecinin bazen yıllar, bazen de günler aldığını belirtti.
Nichols, bir tabirin aktüel olup olmadığını ve bu yeniliğin sadece belirli bir kesim içinde kalıp kalmadığını izlediklerini, “delulu” sözcüğünün, K-pop severleri tarafından ortaya atılarak vakitle daha geniş kitlelere ulaşmasıyla dolanımının arttığını söyledi.
İngiliz edebiyatına ve lisanına istikamet veren William Shakespeare’in katkılarıyla İngilizceye kazandırılan birtakım sözcüklere dikkati çeken Nichols, yeni türetilen bir sözün kalıcı olup olmayacağının katılık barındırmadığını vurguladı.
Nichols, kelamlık bilimcilerin dijital ortamlar ortaya çıkmadan evvel basılı sözlüklere yeni söz ekleyebilmek için mevcut birtakım sözleri çıkarmak zorunda kaldıklarına dikkati çekerek, “Günümüzde boyut, çevrimiçi sözlükler için bir avantaj zira eklenenler sözlükte genelde kalıcıdır.” dedi.
“Sürekli yeni sözler üretmemiz, lisanın epey doğal bir örüntüsü”
Edinburgh Üniversitesi Lisan Bilim ve İngiliz Lisanı Kısmı Öğretim Vazifelisi Christian Ilbury, dijital çağdaki etkileşimlerin sonucu olarak yeni sözlerin türemesine yönelik değerlendirmelerde bulundu.
Eklenen yeni sözcüklerin etimolojik derinlik ve anlamsal netlikten uzak olmasına ait Ilbury, bunun İngilizceye ya da rastgele bir lisanın yapısal bütünlüğüne tehdit oluşturmadığını ve dilsel yozlaşmaya yol açmadığını savundu.
Ilbury, “Dilin değiştiğini, her vakit yeni sözlerin ortaya çıktığını ve şu anda baktığımız şeyin bir dizi yeni söz olduğunu göz önünde bulundurmamız gerekiyor.” görüşünü paylaşarak, “delulu” sözünün faydalı bir kısaltma olduğunu ve bu sözcüğün epey standart söz oluşum kalıbından türediğini belirtti.
Eklenen yeni sözlerin kimilerinin anlamsal açıdan bilinmeyen olmasına yahut derinlik taşımamasına çok fazla odaklanılmaması gerektiğine işaret eden Ilbury, “Sürekli yeni sözler üretmemiz, lisanın hayli doğal bir örüntüsü.” dedi.
Sosyal medya, sözlerin sirkülasyonunu ve görünürlüğünü artırıyor
Ilbury, bu sözcüklerin kimilerinin kalıcı, kimilerinin ise süreksiz olabileceğine dikkati çekerek, yaygınlık kazanmalarında toplumsal medyanın rolüne işaret etti.
Çevrimiçi sözlüklerin kalıcı insan tecrübelerinden fazla süreksiz dijital trendleri yansıtmaya başladığında lisanların kültürel derinliğini koruyup koruyamayacağına yönelik kaygılara ait Ilbury, toplumsal medya ve teknolojinin de artık tecrübe haline geldiğini söyledi.
Ilbury, “delulu” teriminin 10 yıldır sirkülasyonda olduğunu lakin toplumsal medya aracılığıyla istek görmeye başladığını lisana getirerek, “Teknolojinin ve toplumsal medyanın toplum yahut lisan üzerindeki tesirlerini abartmamak değerli zira bu sözlerin birçoklarının, insanların farkında olduğundan çok daha uzun geçmişi var.” dedi.
Bu sözcüklerin “sığ” olduğu fikrine kuşkuyla yaklaştığını belirten Ilbury, “Bir kelimeyi manalı bir şeyi söz etmek için kullanabiliyorsanız o vakit bu, faydalı bir lisan. ‘Skibidi’ üzere, manası epey belgisiz olduğu düşünülen bir söz bile gençler ve onu kullanan bireylerce kendilerine bir mana tabir edecek halde kullanılıyor. Bu yüzden bence bu faydalı.” değerlendirmesinde bulundu.
Ilbury, toplumsal medya mecralarının sözlerin deveranını ve görünürlüğünü artırdığını, bunların birçoklarının toplumsal medyada sirkülasyona girmeden evvel toplumda kullanılmış olması ihtimalini yüksek gördüğünü kelamlarına ekledi.
