Çin’deki nörobilimciler, insan pluripotent kök hücrelerinden dopamin üreten A10 nöronları geliştirdi ve bu hücreleri farelerin beynine nakletti. Nakil sonrası, anksiyete ve depresyon gibisi semptomların besbelli halde azaldığı kaydedildi. Çalışma, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen depresyon ve tedaviye dirençli ruhsal bozukluklar için umut vadeden bir adım olarak bedellendiriliyor.
HÜCRELERDEN UMUDA: A10 NÖRONLARI
Araştırma kapsamında kullanılan A10 dopaminerjik nöronları, beynin ödül ve motivasyon merkezlerinden biri olan ventral tegmental alanda (VTA) bulunuyor. Bu nöronların fonksiyonu, keyif ve haz hislerini düzenlemek açısından kritik. Bilim insanları, insan pluripotent kök hücrelerini özel bir karışımla bu nöronlara dönüştürdü.
Formülde Notch inhibitörü (hücre farklılaşmasını yönlendiren bir bileşik), glial hücre kökenli nörotrofik faktör (hücre büyümesini destekleyen bir protein) ve askorbik asit (C vitamini) kullanıldı. 32 gün süren süreç sonunda elde edilen A10 gibisi nöronlar, gerçek nöronların hem yapısal hem de fonksiyonel özelliklerini sergiledi.
FARELERDE DEPRESYON VE ANKSİYETE AZALDI
Nöronlar anestezi altındaki farelerin beynine nakledildiğinde, sırf var olmakla kalmadı; tıpkı vakitte yanlışsız amaç bölgelerle temas kurarak bozulmuş hudut devrelerini onardı. Bu sayede korku düzeyleri düşen sağlıklı fareler daha sakin davranışlar sergiledi. Depresif özellikler gösteren farelerde ise “antidepresan benzeri” tesirler gözlemlendi.
KÖK HÜCRE TEDAVİSİNDE GENİŞ UFUKLAR
Araştırma aslında daha büyük bir zincirin kesimi. 2020’de kök hücrelerden pankreas beta hücreleri üretilerek diyabetli farelere nakledilmiş ve kan şekeri düzeyleri süratle olağana dönmüştü. Benzeri halde omurilik yaralanmalarında da kök hücreler hudut ağlarıyla bütünleşerek düzgünleşme sağlamıştı.
Bugünkü çalışma ise bilhassa depresyon üzere karmaşık psikiyatrik bozukluklara deva olabileceğini gösteriyor. Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran majör depresif bozukluk (MDD), 2030’a kadar global hastalık yükünde üçüncü sıraya yükselecek. Mevcut tedavilere cevap vermeyen milyonlarca hasta için bu üslup yenilikçi yaklaşımlar kritik kıymet taşıyor.
