Güvenlik kaygıları nedeniyle DeepSeek’in ABD’nin New York, Virginia ve Texas eyaletleri ile Hollanda ve İtalya üzere birtakım ülkelerdeki resmi aygıtlarda kullanımının yasaklanması, yapay zeka modelinin dünya gündeminde yer bulmasına yol açtı.
Çin’de High-Flyer Capital Management fonunun desteklediği DeepSeek, başka yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1’i, 20 Ocak’ta piyasaya sürmüştü.
Dünya çapında kısa müddette ağır biçimde kullanılmaya başlanan yapay zeka modeli, uygulama mağazalarında ABD merkezli ChatGPT’yi de geride bırakarak en fazla indirilen yapay zeka uygulaması olmuştu.
İngiltere’deki Buckingham Üniversitesi Bilgisayar, Hukuk ve Psikoloji Fakültesi Dekanı Harin Sellahewa, Kuzey İrlanda’daki Belfast Queen’s Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri Fakültesinde Öğretim Vazifelisi Deepak Padmanabhan ve Avustralya’daki Melbourne Kraliyet Teknoloji Enstitüsü Etkileşim, Teknoloji ve Bilgi Dekan Yardımcısı Dana McKay, DeepSeek’in yapay zeka dalındaki yeri ve model hakkındaki güvenlik kaygılarını, kıymetlendirdi.
“DeepSeek’in beklenmedik anlık popülaritesi, yapay zeka sanayisini sarstı”
Sellahewa’ya nazaran DeepSeek, “fiyat uygunluğu, süratli karşılık, doğruluk ve açık kaynağa erişim” üzere avantajları nedeniyle ChatGPT üzere öbür yapay zeka modelleri yerine “cazip bir alternatif” olarak piyasada yer buluyor.
Sellahewa, “(DeepSeek’in) beklenmedik anlık popülaritesi, yapay zeka sanayisini sarstı hatta borsaların düşmesine neden oldu.” değerlendirmesini yaptı.
Tüm üretken yapay zeka modelleri “ayrıntılı data topluyor”
McKay, Padmanabhan ve Sellahewa, ChatGPT ve Gemini üzere Batı’da üretilen yapay zeka modellerinin de büyük ölçüde kullanıcı verisi topladığına dikkati çekerken bunun, DeepSeek’e yönelik yasakların sadece güvenlik gerekçesiyle getirilip getirilmediği konusunda soru işaretleri oluşturduğunu belirtti.
McKay, ChatGPT’yi geliştiren OpenAI şirketinin bilgi toplama konusunda “açık olmadığını lakin çok fazla bilgi topladığını” aktardı.
Padmanabhan da tüm üretken yapay zeka modellerinin “ayrıntılı data topladığını” belirterek bunun, bütün kullanıcılar için güvenlik ve kapalılık riskleri oluşturduğunu söyledi.
DeepSeek’in bilgi toplamasının OpenAI ya da Google’ın bilgi toplamasından “niteliksel olarak neden farklı görüldüğünün çok açık olmadığı” değerlendirmesini yapan Padmanabhan, “Bu telaşlar lakin kullanıcılar bir ülkedeki şirketlerin başkalarından daha sağlam olduğunu düşünüyorsa geçerlidir ki, bu da bizi jeopolitik probleme ve çağdaş global siyasi tertip içindeki Doğu-Batı çatışmalarına geri götürür.” dedi.
DeepSeek’in öteki yapay zeka modellerinden farkları
DeepSeek’in altında yatan teknolojik altyapıyı anlatan Sellahewa, “DeepSeek, OpenAI’ın ChatGPT’si üzere metin, manzara, programlama kodu oluşturabilen ve matematiksel sorunları çözebilen üretken bir yapay zeka aracı. Multimodel Büyük Lisan Modelleri (MLLM) olarak bilinen her iki model de farklı alanlardan gelen büyük ölçüde data kullanılarak eğitildi.” diye konuştu.
Sellahewa, DeepSeek’i öteki yapay zeka modellerinden ayıran şeylerden birinin cevap oluşturmak için “çeşitli disiplinlerden ve alanlardan birçok uzmana istişaresini sağlayan Uzmanlar Karışımı (Mixture of Experts) (MoE) mimarisi” olduğunu belirtti.
DeepSeek’in doğruluk açısından öbür yapay zeka modelleriyle benzeri düzeyde olduğunu lakin “bazı vazifelerde daha yeterli performans gösterdiğini” aktaran Sellahewa, “Örneğin, DeepSeek’in matematik sorunlarını çözmede, geniş bağlamsal bilgiler içeren makalelerin detaylı özetlerini sunmaktan daha güzel olduğu görülüyor.” dedi.
Sellahewa ayrıyeten, DeepSeek’in açık kaynaklı yapay zeka modeli olması nedeniyle “geliştiricilerin ve araştırmacıların modelin algoritmalarına erişip bunları değiştirebilme, inovasyona teşvik etme ve kullanışını ChatGPT üzere tescilli modellerin müsaade verdiğinin ötesine genişletebilme” üzere avantajları olduğunu kelamlarına ekledi.
Padmanabhan, DeepSeek’in başka modellerden büyük ölçüde farklı olmadığını söyleyerek DeepSeek’in farkının “daha yüksek güç verimliliği ve düşük maliyetten” kaynaklandığını belirtti.
DeepSeek hakkındaki endişeler
McKay, DeepSeek’in dünya gündeminde yer bulma nedenlerinden birinin, modelin “temel kod ve bilgi setinin yayımlanmamış olmasına karşın açık kaynak olarak görünmesi” olduğunu kaydetti.
Modelin Çinli bir şirket tarafından üretilmesi nedeniyle kullanıcı datalarının Çin’de depolanması gerektiğini aktaran McKay, bunun “Pekin’in ekonomik nedenler de dahil çeşitli sebeplerle kullanıcı bilgilerine erişebilmesi” manasına geldiğini ve böylelikle DeepSeek’in dünya gündemine geldiğini söyledi.
McKay, insanların ne aradığı, aygıtlarıyla ilgili bilgiler ve nerede bulundukları dahil birçok bahislerde topladığı büyük ölçüde data göz önünde bulundurulduğunda modelin “makul ulusal güvenlik riski oluşturduğu” değerlendirmesini yaptı.
Sellahewa da DeepSeek’in data toplama ve saklılık siyasetleri hakkında “meşru endişeler” olduğu görüşünü paylaşarak “Otomatik olarak toplanan datalar, bireyleri tanımlamak için biyometrik olarak kullanılabilecek tuş vuruşu kalıplarını yahut ritimlerini içeriyor.” dedi.
DeepSeek’in “Çin hükümetinin taleplerine uyma konusunda yasal yükümlülükleri” olduğunun altını çizen Sellahewa, bunun DeepSeek sunucularında depolanan kullanıcı bilgilerine “Çinli yetkililer tarafından erişilebileceği” manasına geldiğini söyledi.
“DeepSeek, Amerikan teknoloji kesiminin dışından gelen birinci sohbet robotu”
Padmanabhan, DeepSeek’in piyasaya sürülmesinin “teknolojik bir sıçramadan fazlasını temsil ettiği ve jeopolitik bir meydan okuma olduğu” değerlendirmesinde bulundu.
“DeepSeek çabucak hemen Amerikan’ın büyük teknoloji dalının dışından gelen birinci büyük sohbet robotu.” diyen Padmanabhan, ABD’nin Nvidia’nın geliştirdiği çiplerin Çin’e ihracatına getirdiği ve Çin’in yapay zeka sanayisini sekteye uğratması beklenen kısıtlamalar göz önünde bulundurulduğunda DeepSeek’in piyasaya sürülmesinin “daha da önemli” olduğunu söz etti.
Padmanabhan, İtalya ve Hollanda üzere ülkelerin DeepSeek’in kullanımına getirdiği yasakların “önemli sebeplerinden birinin jeopolitik” olduğunu belirtti.
“Avrupa, Avustralya ile İngiltere, kültürel ve ekonomik olarak büyük ölçüde ABD’ye bağlı olduklarından, DeepSeek’i Batı egemenliğine karşı kıymetli bir tehdit olarak görüyor.” değerlendirmesini yapan Padmanabhan, yasakların istenmeyen sonuçlar doğurabileceğini ve DeepSeek’e yönelik ilginin artmasına yol açabileceğini de kelamlarına ekledi.
