Çokeşli geçmişin genetik izleri: Çocuklarda DNA çeşitlenmesi üzerine inceleme

İşte bu problem ABD’de günün konusu. TV’ler, blok müellifleri DNA çeşitlenmesine takılmış durumda. Şimdi tam bir bilimsel tabana oturmasa da New York kafelerinde 3 masanın ikisi bunu konuşuyor.

İlk bakışta akla gelen soru şu: İnsan vücudu, bilhassa de bayan vücudu, geçmiş alakaların bir cins “biyolojik arşivini” mi taşıyor? Bilim insanları bu soruya temkinli yaklaşıyor. Lakin kimi araştırmalar, bayan bedeninin sperm hücrelerinden makul genetik malzemeleri emebileceği ve bunların vakitle bedende kalıcı izler bırakabileceğini ileri sürüyor. “Mikrokimerizm” ismi verilen bu olgu, bir bireyin bedeninde diğer bir bireye ilişkin hücrelerin bulunması durumu olarak tanımlanıyor. Bu hücreler bağışıklık sisteminden kaçabilir, hatta uzun yıllar varlıklarını sürdürebilir.

Kendi müşahedelerim, klinik çalışmalara teğe bir tanıklığım olmamakla birlikte, bilhassa genetik danışmanlık alanında çalışan birtakım uzmanlarla yaptığım görüşmelere dayanıyor. Onlara nazaran, birtakım hadiselerde çocuklarda beklenmeyen genetik çeşitlilikler gözlemlenmiş durumda. Örneğin, resmi olarak baba olmayan bireylere ilişkin birtakım DNA işaretlerinin çocuğun genetik haritasında bulunması, genetik transfer süreçlerini yine düşünmeyi mecburî kılıyor. Lakin bu çeşit örneklerin çok sonlu sayıda ve şimdi istatistiki olarak genelleştirilemeyecek kadar az olduğunu belirtmek gerekir.

Bu hususta bir belgeselde, çok eşli geçmişi olan bir bayanın, evlendikten yıllar sonra dünyaya gelen çocuğunun genetik incelemesinde, resmi babaya ve anneye ilişkin olmayan kimi DNA dizilerinin bulunduğu da aktarılıyor. Birinci başta şaşkınlıkla karşılanan bu durum, bayanın daha evvel farklı partnerlerle yaşadığı bağlantılarla ilişkilendirildi. Bilimsel olarak net bir sonuca ulaşılmasa da, olay araştırmacılar için yeni soruların kapısını araladı: ”İnsan vücudu neyi, ne kadar müddetle hatırlar ve bu hatırlayış, sadece zihinsel değil, genetik seviyede de mümkün mü?”

MİKROKİMERİZM NEDİR?

Mikrokimerizm, bir bireyin bedeninde kendisine ilişkin olmayan, öteki bir bireyden kaynaklanan küçük sayıdaki genetik olarak farklı hücrelerin bulunmasıdır. Ekseriyetle fetomaternal hücre transferi sonucunda ortaya çıkar; yani anne ve fetüs ortasında gerçekleşen hücre alışverişinin kalıcı etkileridir.