Devletin düşük kota uygulaması nedeniyle eserlerini özel dala vermek zorunda kalan çay üreticileri, ödeme krizinin pençesinde.
Temmuz başında yapılması gereken ödemelerin en erken Mart 2026’ya sarkabileceği savı üreticilerde infiale yol açtı. Giresun’un Eynesil ilçesinde toplanan üreticiler, “Artık yeter” diyerek hareket kararı aldı. Basın açıklamasında, özel kesimin keyfi fiyat belirlemesi ve ödemeleri geciktirmesi “sömürü” olarak nitelendirilirken, devletin kontrol yükümlülüğünü yerine getirmediğine dikkat çekildi.
“25 TL’LİK TABAN FİYAT KÂĞIT ÜSTÜNDE KALDI”
Üreticiler, açıklamalarında taban fiyatın uygulanmadığını ve özgür piyasanın “fiyat karteline” dönüştüğünü vurguladı.
25 TL olarak açıklanan taban fiyat yerine, üreticiye 18.50 TL üzere düşük sayıların dayatıldığı belirtildi. Çaykur’un günlük 150 ton kapasitesine karşılık Eynesil’de günde yaklaşık 400 ton çay toplandığı tabir edilirken, kalan 250 tonun özel dala verilmek zorunda kaldığına dikkat çekildi.
Üreticiler, özel kesimdeki firmaların kendi ortalarında anlaşarak fiyat belirlediklerini, bu durumun açık bir rekabet ihlali olduğunu tabir etti. Ayrıyeten ödemelerin 8-9 ay sonraya bırakılmasının enflasyon karşısında üreticiyi büsbütün mağdur ettiğini lisana getirdi.
HUKUKİ ÇABA BAŞLATILACAK
Eynesil’de yapılan basın açıklamasında, özel bölümün “serbest piyasa” ismi altında fiyat karteli oluşturduğu vurgulanırken, bu durumu önlemeyen kamu otoriteleri de eleştirildi. Üreticiler, çay fabrikalarına “taban fiyattan yarısı peşin, yarısı 2 ay vadeli ödeme” teklifinde bulundu. Bu davetin karşılık bulmaması halinde türel gayret başlatılacağı duyuruldu.
“Bu toplantı bir uyarıdır” diyen üreticiler, talepler karşılanmazsa daha geniş iştirakli aksiyonlar düzenleyeceklerini söyledi.
“BU BİR ÇÖKÜŞ İLANIDIR”
Çay üreticisi Hüseyin Uğur Şahin ise yaşadıkları mağduriyeti Cumhuriyet’e şöyle söz etti:
“Devlet bu yıl çaya 25 TL fiyat açıkladı lakin bu yalnızca kâğıt üzerinde kaldı. Çaykur’un uyguladığı kota sistemi yüzünden mecburen özel dala yönlendiriliyoruz. Vadeli ödeme kelamı verip bu kelamı tutmayan firmalar yüzünden çaydan kazandığımızı da alamıyoruz. Mayıs ayında verdiğimiz eserin parasını hâlâ alamadık. Birtakım yerlerde Mart 2026’ya kalacağı söyleniyor. Artık ikinci sürümde de fiyat 18 TL’ye kadar düştü.”
Şahin kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çaydan geçimini sağlayan binlerce üretici borçla çay toplatıyor. 1. sürümün parasıyla ikinci çayı toplatmak zorunda kalanlar artık ikinci çayın da parasını alamayacak. Devlet resmen özel bölüme üreticiyi teslim etmiş durumda. Bu bir tarım siyaseti değil, bu bir çöküştür. Emeğimizin karşılığı yok, ödeme yok, itimat yok.”
