Birleşmiş Milletlerin (BM) Suriye’deki cürümleri araştıran Memleketler arası Tarafsız ve Bağımsız Suriye Mekanizması (IIIM) Başkanı Robert Petit, Suriye’de EsAd rejiminin devrilmesi sonucu yaşananlar ve hesap verebilirliğin sağlanması sürecine ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Suriye’deki süreksiz hükümetin EsAd periyodunda işlenen kabahatlerle ilgili ispatların saklanması gerektiğinin farkında olduğunu belirten Petit, tüm sivil toplum aktörlerinin hesap verebilirlik istediğini, rejim ve müttefikleri tarafından işlenen hataların hesabını vermesini umduklarını söyledi.
Petit, “Uluslararası toplumun Suriye’nin geleceğinin bir kesimi olarak ‘geçiş devri adaletinden’ bahsettiğini gördük. Hasebiyle hesap verebilirlik bunun, bu sürecin çok büyük bir modülüdür. En kısa müddette bunda bir rol oynayabilmeyi umuyoruz” dedi.
Esad rejimi periyodundaki hataların ispatlarının bulunduğu alanlara yahut direkt ispatlara erişemediklerini aktaran Petit, bunun için süreksiz hükümetten müsaade almaları gerektiğini kaydetti.
“SURİYE’YE GELİP ÇALIŞMAMIZA MÜSAADE VERMELERİNİ BEKLİYORUZ”
Petit, “21 Aralık’ta bu müsaadesi almak için başvurduk. Süreksiz hükümetin yetkililerden hala Suriye’ye gelip çalışmamıza müsaade vermelerini bekliyoruz. Onlarla etkileşimlerimiz ve diyaloglarımız devam ediyor. Umutluyuz. Başından beri anlayışlı olduklarını gördük ve bu müsaadesi alacağımızı umuyoruz. Müsaadesi aldığımızda, çok süratli bir biçimde konuşlanacağız ve umarım geçiş adaletine yardımcı olabilmek için Suriye’de istikrarlı, uzun vadeli bir varlığımız olur” diye konuştu.
Geçici hükümet yetkililerinin bu cürümlerin kanıtlarını saklamanın ehemmiyetinin şuurunda olduğunu vurgulayan Petit, yeni idarenin Adalet Bakanlığının birkaç hafta evvel kanıtları alan şahıslardan ve kuruluşlardan bunları geri getirmelerini isteyen bir kararname çıkarmasının epey kıymetli olduğuna işaret etti.
Petit, “Adalet Bakanlığı, özellikle ulusal veya memleketler arası yargı süreçlerinde kullanılacak olması hasebiyle bu kanıtları geri getirmeleri gerektiğini belirtti. Rejim düşmeden ve aktörleri kaçmadan evvel birçoğunun kanıtları yok ettiğini de biliyoruz. Yakılmış evrakların modüllerini, parçalanmış sabit diskleri gördük. Açıkça bu kanıtların birçoklarını yok etme teşebbüsü oldu lakin hala çok fazla kanıt var. Süreksiz hükümetin yetkilileri, bu kanıtları muhafazaları gerektiğinin bilincindeler lakin bunun için çok sayıda aktörün gayret göstermesi gerekecek” tabirlerini kullandı.
Bu ispatların rejim periyodunda işlenen kabahatlere karşı kullanılmasını umduğunu belirten Petit, uzun yıllardır bu hataları işleyen bir rejime karşı en güzel kanıtları seçerek bunları yargı sürecine taşımanın değerini vurguladı.
Rejim periyodundaki kabahatlerle ilgili nasıl bir adalet sürecinin işleyeceğine Suriyelilerin karar vermesinin kıymetine işaret eden Petit, şunları kaydetti:
“Adaletin onlar için ne manaya geldiğine karar verecek olan Suriyeliler olmalı. Bu, Suriye liderliğindeki bir süreç olmalı. (Rejim periyodundaki kabahatlerin yargı süreci için) Kullanılabilecek farklı süreçler var: milletlerarası bir mahkeme, Memleketler arası Ceza Mahkemesi (UCM), karma bir mahkeme, inanılmaz duruşmalar ve ulusal mahkemeler üzere. Bunlara karar verildikten sonra milletlerarası toplumun yardımcı olabileceğini umuyorum. IIIM katiyen yardımcı olabilir ve memleketler arası standartlara uygun yargı süreçlerini destekleyebilir.”
Suriye’nin, UCM’nin Roma Statüsü’ne taraf olmadığını hatırlatan Petit, UCM’nin yargı yetkisine sahip olabileceği, daha sonra kendi soruşturmalarını yürütebileceği ve sonunda suçlamalarda bulunabileceği yahut arama buyruğu çıkarılmasını isteyebileceği farklı yollar olduğunu söyledi.
Petit, “Esed’in, bu savlara bir formda yanıt vermesi gerekeceğini düşünüyorum. Uzun vakit alabilir lakin sahiden bir gün yanıt vermesi gerekeceğini umuyorum” formunda konuştu.
