Binlerce yazma eser tek çatı altında toplanıyor, uzmanlar uyarıyor: ‘Müzelerin koleksiyonları parçalanıyor, risk büyük’
Paha biçilemez kıymetteki binlerce yazma eser, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde kurulacak Türkiye Yazma Eserler Başkanlığı’nda toplanacak. Mevzuyla ilgili gazetemize açıklamalarda bulunan uzman restoratör, İstanbul’da bulunan ve el yazması yapıtların yer aldığı Arkeoloji Müzeleri ve Türk İslam Yapıtları Müzesi’nde yer alan yapıtların de toplatılacağını tabir etti.
Adını açıklamak istemeyen restoratör kelamlarına şöyle devam ediyor: “Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nın İstanbul, Konya ve Ankara’da bölge müdürlükleri bulunuyor. Bu kütüphanelerin depolama alanları hudutlu kapasitede. Sayıştay raporlarına geçen bilgide kayıtsız kitapların olduğu biliniyor. Artık İstanbul Arkeoloji Müzesi, Türk ve İslam Yapıtları Müzesi, Konya Mevlana Müzesi ve daha kaç müzelerde bulunan yapıtları tek bir çatı altında topluyorlar. Bu müzelerde bulunan yazma eserler dünya literatürüne girmiş, müzeyle bütünleşmiş ve müzelerin ana kuruluş hedefini oluşturan az sanat yapıtları.”
KURU FASULYECİYE VERİLMİŞ
Müzenin depolarında yer alan yapıtların müzeden çıkarılmasının gerçek olmadığını belirten restoratör, “Bu yazma eserler için müzelerde çağdaş depolama yapılıyor ve konusunda uzman beşerler çalışıyor. Yapıtların tek bir çatı altında toplanması müzelerin koleksiyonlarını parçalamak, fonksiyonelliğini yok etmek ve cazibesini azaltmak, uzman çalışanın atıl kalması, yapıtların korunması için yapılan yatırımların boşa gitmesi, geçmişte yapılan akademik çalışmalarla kontağının kopması demek. Yalnızca bir müzede 4 binden fazla yazma eser bulunuyor. Bunların hepsini tek bir kurum çatısında toplamak için büyük bir depolama alanı gereklidir. Fakat Yazma Eserler Başkanlığı, Süleymaniye Kütüphanesi binası ve yandaki merkez binalarından ibaret. Süleymaniye Kütüphanesi’nin altındaki dükkânlar kuru fasulyecilere tahsis edilmiş. Bu bir risk. On binlerce yazma yapıtın bir ortaya toplanması halinde muhtemel bir afet durumunda hepsi ziyan görür” diyor.
“Kaldı ki Yazma Eserler Başkanlığı Dijitalleştirme Projesi ile bütün yazma yapıtların görsellerini bünyesinde topladı ve araştırmacıların uzaktan erişimine açtı (müzede de bu uygulama vardı fakat kapalı sistem olarak)” diyen restoratör, “Bir kütüphanenin yapması gereken araştırmacı ile bilgiyi buluşturmak. Lakin yapıtları fizikî olarak bir ortaya toplamak üstte belittiğim üzere sakıncalıdır. Kütüphanelik kitap ile müzelik eser başkadır” tabirlerini kullandı.
‘KANUN YOK’
“Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nın Muafiyetlerine Ait Kanun”, 2010 tarihli Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nın kuruluş kanunu olduğunu lakin daha sonra isminin değiştiğini ve birçok unsurun mülga olduğunu vurgulayan restoratör kelamlarına şöyle devam ediyor: “Şu an kuruluş kanunları yok. Kurum işlerini khk ile yürütüyor ve 6093 sayılı kanundaki 8. kısım geçiş kararlarına dayanarak müzelerdeki bütün yazma yapıtları almak istiyorlar. Kültür Bakanlığı bünyesinde müzeler ve kütüphaneler bulunuyor. Bunlar farklı müdürlüklere bağlı. Müzelerdeki eserler 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Muhafaza Kanunu’na tabi. Hasebiyle sanat bedeli yüksek tarihi eserler. Kütüphanelerdeki kitaplar ise araştırmaya yönelik ve 2863 sayılı kanuna tabi değil.”
HAVALANDIRMA GÜZEL OLMALI
Eserler, havalandırmanın âlâ olduğu, karanlık ortamda, 18- 20 derece sıcaklık, yüzde 50-55 bağıl nem ortamında saklanmalı. Argon gazı yangın söndürme sistemi olmalı, yanıcı olmayan metal raflar kullanılmalı depolarda.
TEŞHİRDEKİ ESERLER KALDIRILMAYACAK
Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran ise müzelerin teşhirdeki yapıtları kaldırılmayacak, depolarında bulunan eserler alınacak ve sonrasında müzeler sergilemek istedikleri yapıtları envanterden seçebilecek.
