Batarya geri dönüşümü kritik madenlerin değerlendirilmesinde önem taşıyor
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Yenilikçi Teknoloji Programları Yöneticisi Dr. Serdar Gökpınar, elektrikli otomobil bataryalarının geri dönüştürülerek içlerindeki kritik madenlerin yine kullanılabilir hale getirilmesinin güç bağımsızlığının sağlanması doğrultusunda ehemmiyet taşıdığını söyledi.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) bilgilerine nazaran 2024’te, bir evvelki yıla kıyasla yaklaşık yüzde 25’lik bir artışla dünya genelinde 17,3 milyon elektrikli araba üretildi.
Küresel üretimin yüzde 70’inin gerçekleştiği Çin’de 12,4 milyon, AB ülkelerinde 2,4 milyon, ABD’de ise 1,1 milyon elektrikli araç üretildi.
Elektrikli araba kullanımı tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de artıyor. Trafiğe kayıtlı elektrikli araba sayısı, temmuz sonu prestijiyle geçen yılın birebir ayına nazaran yaklaşık yüzde 120,6 artarak 289 bin 457’ye yükseldi.
Elektrikli araba bataryalarının geri dönüştürülmesi, içlerindeki kritik madenlerin yine kullanımına imkan sağlaması hasebiyle değer taşıyor.
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) tarafından yayımlanan “Batarya Geri Dönüşüm ve İkincil Kullanım Teknolojileri” ön araştırma raporuna nazaran Türkiye’de batarya üretim tesislerine yapılan yatırımlar 1 milyar doları geçmiş durumda.
“Çin, maden varlığının yanı sıra maden sürece konusunda da değerli bir aktör”
TTGV Yenilikçi Teknoloji Programları Yöneticisi Dr. Serdar Gökpınar, son devirde elektrikli araçlar başta olmak üzere güç depolama sistemlerinde bataryaların ağır olarak kullanıldığını söyledi.
Batarya üretim sürecinde iki temel zorluk olduğunu belirten Gökpınar, “İlki hem bugün kullanılan hem de gelecekte kullanılmak üzere geliştirilen bataryalar ve piller için gereksinim duyulan Lityum, kobalt, mangan, nikel, bakır, alüminyum üzere nitelikli materyal. İkincisi de üretimdeki süreçlerin çok hassas olması.” dedi.
Lityum rezervine sahip ülkelerin başında Avustralya, Bolivya, Şili ve Arjantin’in geldiği bilgisini paylaşan Gökpınar, “Bu maden bizim ülkemizde de muhakkak oranda var lakin bugünkü bulgulara nazaran gereksinimimizin tamamını karşılayacakmış üzere durmuyor.” diye konuştu.
Gökpınar, kobalt rezervinde Demokratik Kongo Cumhuriyetinin öne çıktığını, bu ülkenin ortalama yüzde 60 maden varlığıyla dünya kobalt gereksiniminin büyük bir kısmını karşıladığını bildirdi. Çin’in, maden varlığının yanı sıra maden sürece konusunda da değerli bir aktör olduğuna dikkati çeken Gökpınar, madenlerin yüksek saflıkta ve yüksek kalitede işlenmesi gerektiğini, ABD ve Çin üzere ülkelerin bu noktada yüksek teknolojiye sahip olmanın avantajını kullandıklarını vurguladı.
Rezervler, 2035 sonrası için alarm veriyor
Rezervlerin azalmasıyla birlikte lityum ve bakır madenlerinin çıkarılmasının 2035 prestijiyle zorlaşacağını lisana getiren Gökpınar, batarya geri dönüşümüyle bu muhtaçlığın karşılanabileceğine işaret etti.
Batarya geri dönüşümünde Çin ve AB’nin değerli aktörler olduğundan bahseden Gökpınar, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çin menşeli elektrikli araçlar Avrupa piyasasına girince Çinliler ‘Bu araçları kullanıyorsunuz lakin bataryalar bizimdir.’ dedi. Şu an bunun pazarlıkları sürüyor. Zira bu bataryaları bir ortaya topladığınızda aslında bir maden ediyor. Avrupa Birliği iki taraftan ilerliyor. Birincisi bu bataryaların AB içinde kalması istikametinde gayretleri var ki biz de tahminen bunu yapmalıyız. İkincisi de 2031 yılında belirli oranlarda, 2036 yılında da artan oranlarda geri dönüştürülmüş materyallerin pil üretiminde, batarya üretiminde kullanılması için düzenlemeler çıkartıyorlar. Mesela lityum kullanılan bataryalar içinde geri dönüştürülmüş lityum oranının 2031’de yüzde 6, 2036’da yüzde 12 olması isteniyor.”
Türkiye’de bataryaların geri dönüşümüne yönelik Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün (MTA) attığı adımlar bulunduğunu aktaran Gökpınar, bunların düzenlemelerle ve siyasetlerle desteklenmesi gerektiğini lisana getirdi.
TTGV olarak hususla ilgili derin araştırmalar yürüttüklerine değinen Gökpınar, bu kapsamda birtakım projelere takviye vereceklerini bildirdi.
Gökpınar kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bataryaların geri dönüşümü, bilhassa birtakım madenlerin bizde olmaması nedeniyle çok değerli ve bu nedenle güç doğrultusunda atılmış her adım ülkemiz için pahalıdır. Bu husus hem stratejik manada güç bağımsızlığımız için hem de cari açığımızın değerli bir kısmının güç kaleminden gelmesi münasebetiyle değer taşıyor. Bu açığın hafifletilmesi, hatta ortadan kaldırılması için bu gayretleri değerli buluyoruz.”
