Dünyaca ünlü keman sanatkarımız Ayla Erduran 90 yaşında hayatını kaybetti. 1970’te Hollanda’da Beethoven Ödülü’nü kazanan Ayla Erduran, 1971’de Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatkarı unvanı almıştı. Pekala, Ayla Erduran kimdir? Ünlü keman sanatkarı Ayla Erduran neden öldü?
AYLA ERDURAN KİMDİR?
Ayla Erduran, 22 Ağustos 1934 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası, üroloji alanında Türkiye’nin öncü tabiplerinden Behçet Sabit Erduran, annesi Kadriye Erduran’dır.
Dört yaşında Karl Berger’in öğrencisi olarak kemana başladı. Birinci resitalini on yaşında, Ferdi Ştatzer eşliğinde Saray Sineması’nda verdi.
1946-1951 yılları ortasında Paris Konservatuvarı’nda eğitim görerek keman kısmından birincilikle mezun oldu. 1951-1955 yılları ortasında ABD’de, 20’inci yüzyılın en kıymetli keman hocası Ermeni İvan Galamyan ve keman virtüözü Zino Francescatti ile özel olarak çalıştı. ABD’deki birinci konserini Newark’ta, Thomas Schermann idaresindeki orkestrayla verdi.
Avrupa’daki konser mesleğine Polonya’da, Varşova Filarmoni Orkestrası eşliğinde çaldığı Glazunov’un keman konçertosuyla başladı.
1957-1958 yılları ortasında Moskova Konservatuvarı’nda David Oistrakh ile çalıştı. 1957 Wieniawski müsabakasında yüz yirmi kemancı ortasında birinci altıya girerek ödül kazandı. Bu mükafatla birlikte meslek hayatında yükselmeye başladı. 1958’de Ulvi Cemal Erkin’in keman konçertosunun birinci seslendirişini, Brüksel’de bestekarı idaresinde Belçika Kraliçesi Elizabeth’in de izlediği bir konserde gerçekleştirdi.
Avrupa’nın çeşitli kentlerinde, Güney Amerika’da ve ABD, Kanada, Orta Doğu, Hindistan, Afrika, Rusya, Azerbaycan ve Türkiye’nin pek çok köşesinde turneler yaptı. 1963’te Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile Orta Doğu turnesine çıktı ve Anadolu’nun çeşitli köşelerinde konserler verdi.
1964’te Mithat Fenmen eşliğinde Londra’da verdiği birinci resitalinde Harriet Cohen-Olga Verney mükafatını kazandı. 1965’te yeniden Londra’da Albert Hall’de şef Rojdestvenski idaresinde Brahms’ın keman konçertosunu seslendirdiği konser BBC tarafından naklen yayınlandı. 1968’de Verda Erman ile birlikte Afrika turnesine çıktı.
1970’te Hollanda’da Beethoven Ödülü’nü kazandı. 1971’de Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatkarı unvanı aldı.
1985’te Paita idaresinde Londra Filarmoni Orkestrası ile Brahms konçertosunu plağa aldı. Jean Sibelius’un 100. yılında Ansermet idaresinde Suisse Romande Orkestrası ile bestekarın keman konçertosunu çaldı.
1973’ten 1990’lara kadar İsviçre’deki Conservatoire Populaire’de ve Lozan Konservatuarı ustalık sınıfında öğretmenlik yaptı.
Uzun müddet 1710 imali Stradivarius bir keman çalan sanatçı,1994 yılında Guarnerius 1720 imali bir keman kullanmaya başladı. Erduran, ikili konçertolarda Menuhin, Szeryng, Navarra, Iogor Oistrakh, Valery Oistrakh, Pikaizen, Fallot, Collins üzere sanatkarlarla çaldı.
Carlos Paita [en] idaresindeki Londra Filarmoni Orkestrası’yla çaldığı Brahms’ın keman konçertosunu kaydetti. Ayşegül Sarıca ile seslendirdiği Franck, Debussy ve Grieg’in keman-piyano sonatları UPR Classics olarak, Richard Beck ve Armin Jordan [en] idaresinde Suisse Romande Orkestrası’yla seslendirdiği Brahms ve Bruch Konçertoları Gallo CD’si olarak piyasaya sunuldu. Erduran, Edward Elgar’ın Keman Konçertosu’nun Türkiye’deki birinci seslendirisini gerçekleştirdi.
Yaşamı 2002 yılında Konutun İlyasoğlu tarafından “Ayla’yı Dinler misiniz?” ismiyle biyografik roman olarak kaleme alındı.
2006 yılında Sevda – Cenap And Müzik Vakfı tarafından onur mükafatı altın madalyası ile onurlandırılan bu madalyayı almasından sonra sanatkarın müzikle ve kemanla bağı Erhan Karaesmen tarafından “Evrenimizi İç Işıklarıyla Aydınlatanlar Ayla Erduran Müzik Ve Keman” (2007) ismiyle kitaplaştırıldı.
2012’de merkezi Paris’te bulunan ‘Société d’Encouragement au Progrès’ tarafından “meslekleriyle iz bırakan ve fark yaratan” şahıslara sunulan ve Fransız Senatosu ile birlikte verilen “Médaille d’honneur du travail ” ile onurlandırıldı.
7 Ocak 2025’te 90 yaşında hayatını kaybetti.
‘AYLA, KALBİYLE ÇALARDI’
Acı haberi alan Fazıl Say ise şu paylaşımı yaptı:
“Çok bedelli Ayla Erduran’ın bugün vefat ettiğini derin bir hüzünle öğrendim.
Ayla Erduran, fevkalâde bir keman sanatkarıydı, gerçek bir müzisyendi. Yıllarca, onun konserleri ile büyüdük, onun üzere hür ve özgür ruhlu bir sanatçıyı tanıyarak çok şey öğrendik.
