Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ) akademisyenleri, küçük ve büyükbaş hayvanların besinleri ne kadar müddette sindirdiğini, midelerinde ne kadar gaz oluştuğunu ölçmek için kullanılan ve yurt dışından 3 bin 500 liraya ithal edilen tüplerin yerine atık pet şişeleriyle mekanizma geliştirdi.
KSÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Adem Kamalak ve Doç. Dr. Çağrı Özgür Özkan, geviş getiren hayvanlarda sindirim süreciyle oluşan gazların ölçümünü takip etmek için kullanılan ve ithal edilen cam şırıngaların kullanımı yerine daha ekonomik sistem geliştirmek için çalışma başlattı.
Kamalak ve Özkan, tanesi yaklaşık 3 bin 500 liraya ithal edilen şırıngaların yerine atık pet şişeleri kullanarak 100 liraya yapay sindirim sağlayacak mide sistemini kurmayı başardı.
Laboratuvar kaidelerinde gerekli testleri yapan akademisyenler, oluşturulan yeni sistemde çeşitli yem örneklerini deneyerek hangi yemin ne kadar müddette sindirilebildiğini ve hayvanın midesinde oluşan metan gazını ölçebiliyor.
“Tüm dünyayla paylaşmaya hazırız”
KSÜ Rektörü Prof. Dr. Alptekin Yasım, küçük ve büyükbaş hayvanların besinleri ne kadar müddette tüketebileceğini ölçmek için kullanılan tüplerin yaklaşık 3 bin 500 liraya ithal edildiğine dikkati çekti.
TÜBİTAK dayanağıyla hayata geçirdikleri projeyle atık şişeler kullanarak sistem kurduklarını aktaran Yasım, “Akademisyenlerimiz yapmış oldukları çalışmayla 100 lira üzere maliyete denk gelen atık pet şişelerle bu sistemi oluşturdu. Hem çevreci hem de daha ucuz olan bu sistemi daha da geliştirerek evvel kendi ülkemizde, daha sonra tüm dünyayla paylaşmaya hazırız.” diye konuştu.
Yapay sindirim mekanizması
KSÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özkan da ithal edilen “İn vitro göz ölçüm sistemi”ne alternatif olarak geliştirdikleri sistemin kusursuz çalıştığını söyledi.
Oluşturdukları sistemin ithal edilenden 35 kat daha ekonomik ve kapsamlı olduğundan bahseden Kamalak, şunları kaydetti:
“KSÜ olarak birçok deneye ve TÜBİTAK başarılarına imza atıyoruz. Bunlardan bir tanesi de atık pet şişelerinden yapay sindirim düzeneği oluşturmak oldu. Hayvancılıkta en bedelli ögelerden bir tanesi yemlerin kullanımıdır. Geviş getiren hayvanların yemleri ne kadar müddette sindirdiği ve midede oluşan gaz ölçüsü çok değerli. Bunun ölçümünü sağlamak için ‘İn vitro’ ve ‘İn vivo’ testlerini yapıyoruz. Lakin ‘İn vivo’ kurallarda yapılan testler çok kıymetli ve sıkıntı olduğu için çoğunlukla ‘İn vitro’ kaidelerde testler yapılmakta. Geviş getiren hayvan beslemede ‘Menke gaz üretim tekniği’, bunların en başında gelen tekniktir. Atık pet şişelerle hazırladığımız ve TÜBİTAK’a sunduğumuz yapay sindirim sistemi, Menke gaz üretim tekniğine alternatif sistem oldu.”
Geliştirdikleri sistemle 1 cam şırınga maliyetine yaklaşık 30-35 “İn vitro” test sistemi kurabildiklerini vurgulayan Özkan, ithal edilen sistemin yüksek maliyetli olması ve cam şırınganın kulanım hacminin az olması nedeniyle kimi katkı hususlarının tahlillerinin mümkün olmadığı, bu nedenle istedikleri randımanı alamadıklarına işaret etti.
Özkan, “Laboratuvar koşullarında yapılan testlerde cam şırıngalar çok çabuk kırılabiliyor. Bunun yerine 1 yahut 2 litrelik atık pet şişelerini inkübatör ve kollektör formunda iki kısım oluşturarak yemleri bunların içerisine atıyoruz ve yurt dışından ithal ettiğimiz cam tüplerle yaptığımız testlerle birebir sonucu alıyoruz. Ayrıyeten, cam tüplerde 0,2 yahut 0,5 gramlık testler gerçekleştirebiliyorduk ama pet şişelerden geliştirdiğimiz bu sistemle çok daha fazla örneklerle çalışma imkanı yakalayabiliyoruz. Bu da bizim doğruluk hissemizi artırıyor.” tabirlerini kullandı.
