Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum’dan komisyona çağrı: Aşamaları tek tek sıraladı

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, toplumsal medya hesabından, “Terörsüz Türkiye’ye geçiş ve demokrasiyi ilerletmek açısından kurulun rolü” başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Uçum, yazısında komitenin üç ana çalışma yapmasının gerekli olduğu görüşünü savundu.

Uçum’un söz ettiği üç ana çalışma şunlardan oluşuyor: “Dinleme faaliyeti yapmak, geçiş süreci hukukuna ait bir hukuk siyaseti önermek, demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif oluşturmak.”

“GENEL UNSUR: BU SIRALAMA BOZULMAMALI”

Aşamaları tek tek sıralayan Uçum’un yazısı şu formda:

“TBMM Ulusal Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komitesi çalışmalarını sürdürüyor.

Komisyonun kendi belirlediği yöntem ve asıllar ile şimdiye kadarki pratiğine nazaran üç ana çalışma yapması gerektiği anlaşılıyor:

Dinleme faaliyeti yapmak.

Geçiş süreci hukukuna ait bir hukuk siyaseti önermek.

Demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif oluşturmak.

Dinleme Faaliyeti:

Komisyonun birinci etapta ağırlaştığı dinleme faaliyeti, Terörsüz Türkiye’ye geçişin toplumsal ve siyasal süreçlerde hakikat bir yaklaşımla ele alınmasına kıymetli katkı sağladığı için manalıdır. Bu noktada “Komisyon ismine küçük bir heyetin İmralı’da dinleme yapma önerisi” Meclis Başkanlığının ve Komitenin takdirindedir. Bu türlü bir dinlemenin de yararlı olacağı öngörülebilir.

Komisyonun dinleme faaliyeti, hem geçiş sürecinin hukukunu yanlışsız belirlemek hem de demokrasi perspektifinin hukukî yaklaşımlarını isabetli tespit etmek için bir hazırlık çalışması olarak nitelenebilir.

Komisyonun dinleme faaliyeti sonunda raporlar çıkarması bekleniyor. Kurul, raporlar açısından geçmiş birikimi de dikkate alabilir. Bu mevzuda TBMM’nin 2013 Kasım ayında tamamlanmış Araştırma Komitesi raporu, 2013 yılında Akil Beşerler Heyetinin yedi bölgeye ait hazırladığı raporlar çok kıymetli datalar, tespitler ve talepler içeriyordu. Bunların değerli bir kısmının yasal ve idari gereği 2013 ve 2014 yıllarında yapıldı.

Komisyon dinleme faaliyetinden, geçiş sürecinin hukuk teklifini oluşturma çalışmasına geçmenin eşiğinde duruyor. Bu eşiğin aşılması için münfesih terör örgütünün kesin silah bırakma kararı, pratik olarak da teyit edilmelidir. Silah bırakma sisteminin kesintisiz işletilmesi ve bunun teyidi geçiş süreci hukuku için kaidedir. Aksi halde Kurul dinleme faaliyetini sürdürür ve bir sonraki adım için pratik teyit bekler. Bu vakit kaybına sebebiyet verecek ögelere ise Devlet göz yummaz.

Geçiş Sürecinin Hukukî Yaklaşımı:

Kesin silah bırakmanın pratik teyidiyle birlikte Kurulun işin hukuku bakımından bir inisiyatif alacağı beklentisi var. Öbür deyişle fakat pratik teyitten sonra Kuruldan geçiş sürecinin hukuk teklifini yazmasının beklenmesi yanlışsız ve makuldür.

Bu beklentinin bir sebebi Kurulun hukukî yaklaşım geliştirmeyi misyonları ortasına almış olmasıdır. Başka sebebi de geçiş sürecinin kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak bir hukukî planlamayla tamamlanması zorunluluğudur.

Komisyonun, kendisinin de belirlediği üzere, öncelikli vazifesi Terörsüz Türkiye’ye geçişin hukuku konusunda TBMM’ye olabildiğince geniş mutabakatla tavsiyelerde bulunmaktır. Pratik teyitten sonra geçiş süreci kanun teklifi için Komitenin bir hukukî rapor oluşturması mümkün hale gelir. O vakit TBMM’nin 1 Ekim 2025 günü başlayacak yeni yasama yılının başlarında Terörsüz Türkiye’ye geçiş süreci kanun teklifinin gündeme gelmesi yüksek ihtimal olur.

Demokrasiyi İlerletme Raporu:

Komisyonun, kesin silah bırakmanın pratik teyidinin akabinde, geçiş sürecinin hukukuna ait yaklaşımlarını içeren teklif raporunu TBMM Başkanlığına sunduktan sonra son çalışmaya geçmesi beklenir. Son çalışma, Kurulun isminde yer alan demokrasi kavramının bir gereği olarak demokrasiyi ilerletmeye ait bir perspektif raporunun hazırlanmasıdır. Bu raporun da TBMM Başkanlığına sunulmasıyla birlikte Kurulun misyonunu tamamladığı kabul edilmiş olur.

Sıralama ve Vakit Akışı:

Buna nazaran çalışmaların şu formda ilerleyeceği görülüyor.

I. Çalışma – Dinleme faaliyetinin tamamlanması.

II. Çalışma – Geçiş sürecine ait kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak hukukî tekliflerin geliştirilmesi.

III. Çalışma – Demokratik standartları ilerletme raporunun hazırlanması.

Genel Prensip: Bu sıralamanın bozulmaması ve iç içe geçmemesidir.

Komisyonun TBMM’ye bu formda büyük bir fikri dayanak sağlayarak tarihi vazifesini muvaffakiyetle yerine getireceği söylenebilir.”