Hedefler hep ıskalandı, orta vadeli program ‘temenni listesi’ne döndü: ‘Saldım çayıra programı’

Önümüzdeki üç yılı kapsayacak yeni orta vadeli programın (OVP) bugün Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında düzenlenecek toplantıyla duyurulması bekleniyor. Bütçe rotasını, yatırım ve istihdam siyasetlerini belirlemek, büyüme ve kişi başı gelir üzere ekonomik maksatları ortaya koymayı amaçlayan OVP’lerle hükümet, kamu ve özel kesim için öngörülebilirliği artırdığı argümanında. Ekonomistlere nazaran ise program hazırlanış formülü ve içeriği bakımından tartışmalı.

OVP’lerin en temel savı enflasyonu denetim altına almak. Lakin bugüne kadar sonuçlar, maksatların uzağında kaldı. 2021’de açıklanan programda 2023 amacı yüzde 8’ken bir yıl sonra bu amaç üç katına, yüzde 24.9’a revize edildi, gerçekleşen enflasyon ise yüzde 64.8 oldu. 2024 için evvel 33, akabinde yüzde 41.5 enflasyon hedeflendi fakat yıl yüzde 44 üzeri bir enflasyonla kapandı. OVP 2025 için yüzde 17.5 derken Merkez Bankası ise son raporunda her ne kadar gayesini yüzde 24 belirlese de “tahmin” hanesine yüzde 25-29 yazdı. Uzmanlar bu durumu, “aslında ortada ekonomiyi dönüştürme ve geliştirmeye dönük gerçek bir efor olmaması, stratejik model çalışmalarıyla ortaya konmuş maksatlar olmaması” istikametindeki tenkitlerle açıklıyor.

‘PLANLAMA UNUTULDU’

Prof. Aziz Konukman, “Ülkede planlama geleneği tasfiyeyle yok edildi. Türkiye’de model ‘saldım çayıra mevlam kayıra’ modeli” diyor ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın programın katılımcılık ve şeffaflık anlayışıyla hazırlandığı savına karşı “KESK üzere birçok sivil örgütlenmenin lakin Resmi Gazete’de göreceği programda ne katılımcılığından bahsediyorsunuz?” diye soruyor.

İktidarın, en argümanlı olduğu bir makro gayede bile önemli formda yanılmasının sebeplerine ait açıklama yapma gereği duymadığına dikkat çeken Konukman, ayrıyeten OVP’lerin yasaya karşıt biçimde, kalkınma planlarıyla uyumsuz hazırlandığının da altını çizerek tenkitlerini şöyle sürdürüyor:

“OVP’de cumhurbaşkanı imzası var yani bu bir siyasi doküman lakin kamuoyuna memur statüsündeki Cevdet Yılmaz sunuyor. Tıpkı bütçenin sunulması üzere burada da asıl muhatap ortada yok. OVP içinde laf olsun diye yapısal ıslahatların uygulanmasına dair takvim yazılıyor lakin o takvim işlemiyor, ne yapıldığına dair bilgi veren yok. Vergi muafiyet ve istisnalar tasfiye edilecek yazıyor fakat tam gaz devam ediyor.”

‘TEMENNİ LİSTESİ’

Doç. Dr. Oğuz Demir ise OVP’lere ait, “Türkiye’de demokrasi ve adaletin bu kadar tartışmalı hale geldiği, 3 gün sonra dahi neyle karşı karşıya kalacağımızı bilmediğimiz bir devirde OVP siyaset ve amaçlarını pahalandırmak anlamsız” diyor.

Büyüme beklentisi ve sonuçlara ait, “Sürdürülebilir olmadığını deneyimledik” diyen Demir, son oran yüksek gelse de alandaki firma ve tüketicilerin tam zıddını söylediğini, yalnızca “belli odakların” büyüdüğünü vurguluyor. Faizin yükünün beklentilerin tersine daima arttığını, kişi başı gelirde de “kâğıt üzerinde olumlu” tablo çizildiğini belirten Demir, “Gelir artışı büyük ölçüde kur ve fiyatlardaki nominal yükselişten kaynaklı” diyor ve ekliyor: “OVP artık yol haritası değil, bir temenni listesinden ibaret. Kurumlar siyasetin gölgesinde kaldıkça programların manası yok.”