Alaska’daki tepe, diplomatik açıdan çok ses getiren, lakin alanda sonuç üretmeyen bir buluşma oldu. Tepe öncesinde ‘ateşkesle masadan kalkmak’ istediğini söyleyen Trump, görüşme sonunda sadece birtakım hususlarda ilerleme sağlandığını belirtmekle yetindi; ‘barış’ kelimesi ağzından hiç çıkmadı.
Washington’dan Avrupa başkentlerine, Moskova‘dan Ukrayna‘ya uzanan yansılar, umut ve hayal kırıklığının bir ortada yaşandığını gösterdi. Bazılarına nazaran Trump, Putin karşısında ziyadesiyle yumuşak bir çizgi izledi; bazılarına göreyse bu buluşma, ileride üçlü görüşmelere kapı aralayabilir. Lakin alanda değişen bir şey olmadı.
DEMOKRATLAR TEPKİLİ
Trump, tepe öncesinde ateşkesle masadan kalkmak istediğini söylemişti, lakin beklentileri vakit zaman düşürerek, “Pek çok noktada anlaştık lakin birkaç büyük hususta hâlâ ilerleme kaydetmeliyiz” demekle yetindi. Putin’in, ateşkese dair kamuya açık taahhüt vermemesine karşın, daha evvel kelamını ettiği ‘ağır yaptırımları’ yine erteledi.
Demokrat Senatör Jeanne Shaheen, Trump’ın “Katil bir diktatörü kırmızı halıyla karşılayıp hiçbir somut şey elde etmeden ayrıldığını” söyledi ve Kongre’nin ezici yaptırımlarla harekete geçmesi gerektiğini vurguladı.
Öte yandan Alaska Senatörü Lisa Murkowski ve Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham üzere birtakım Cumhuriyetçiler, ‘ihtiyatlı bir iyimserlik’ dile getirerek, ileride Zelenski’nin de katılacağı üçlü bir tepe mümkünlüğünün cüret verici olduğunu belirtti. Graham, bu türlü bir buluşmanın Noel’den evvel savaşı sonlandırabileceğini öne sürdü.
Eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, doruğa ait paylaşımında, “Putin açıkça kazandı” sözlerini kullandı.
UKRAYNA UMUTSUZ
Trump, Fox News’a yaptığı açıklamada artık sorumluluğun Ukrayna lideri Zelenski’de olduğunu, ‘anlaşmayı onun yapması gerektiğini’ söyledi. “Rusya çok büyük bir güç, Ukrayna değil” tabirleri Kiev’de reaksiyon topladı. Ukraynalı milletvekili Oleksiy Honcharenko, “Putin yalnızca vakit kazandı, ne ateşkes ne de tansiyonu düşürecek bir adım var” dedi.
Zelenski ise Trump’ın davetiyle pazartesi günü Washington’a gideceğini ve “Savaşın sona erdirilmesine yönelik tüm detayları görüşeceğini” duyurdu. Ayrıyeten, güvenlik garantilerinde Avrupa’nın da kesinlikle sürece dahil olması gerektiğini vurguladı.
AVRUPA’DAN REAKSİYONLAR: ORBAN KOROYA KATILMADI
Avrupa’da ise yansılar sertti. Estonya Parlamentosu Dışişleri Komisyonu Başkanı Marko Mihkelson, Putin’in “ABD’yi küçük düşürdüğünü” yazdı.
Litvanya Savunma Bakanı Dovile Sakalienė, Putin’in Avrupa’ya yönelik kelamlarını ‘manipülasyon ve örtülü tehdit’ olarak niteledi.
Norveç Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide, “Putin tekrar bilinen argümanları tekrarladı, Ukrayna’ya yönelik yasadışı işgali yasallaştırmaya çalıştı. Tavrımız net: Rusya üzerinde baskıyı sürdürmeli, hatta artırmalıyız. Rusya’nın bedel ödemesi gerektiğini açıkça göstermeliyiz” dedi.
Eide, kelamlarına şöyle devam etti:
Ukrayna’nın isteklerini ve muhtaçlıklarını dikkate almak zorundayız. Putin’in maksadı Avrupa ile ABD’yi bölmek. Müttefiklerimizle birlikte bunu engellemek için elimizden geleni yapmalıyız. Bunun mümkün olduğuna inanıyorum. Fakat alanda tesirini çabucak görmeyeceğiz; Rusya’nın durumunda hiçbir değişiklik yok.
Çekya Savunma Bakanı Jana Černochová (X hesabından) yaptığı açıklamada, “Alaska’daki Trump–Putin görüşmesi, Ukrayna’daki savaşı bitirmeye yönelik somut bir ilerleme getirmedi. Ancak Putin’in barış peşinde olmadığını, Batı’nın birliğini zayıflatmak ve propagandasını yaymak için fırsat aradığını teyit etti” sözlerini kullandı.
Çekya Dışişleri Bakanı Jan Lipavský ise “Sorun Rus emperyalizmi” diyerek, Putin’in sahiden barış istese Ukrayna’yı tıpkı gün bombalamayacağını söyledi.
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Facebook’tan yaptığı paylaşımında, tepeye dayanak vererek koronun dışına çıktı. Orban iletisinde şu tabirleri kullandı:
Yıllardır iki büyük nükleer gücün işbirliği çerçevesini parçalamasını, dostça olmayan iletiler alışverişini izliyorduk. Artık bu sona erdi. Bugün dünya, düne nazaran daha inançlı bir yer.
MOSKOVA’DAN BİRİNCİ TEPKİ
Rusya Güvenlik Kurulu Lider Yardımcısı Dmitriy Medvedev, Telegram’dan yaptığı açıklamada, Rusya ile ABD ortasında en üst seviyede tam teşekküllü bir görüşme sisteminin tekrar tesis edildiğinin altını çizdi. Medvedev, bunun sakin bir formda ültimatom ve tehditler olmadan gerçekleştiğini söz etti.
Putin’in Ukrayna’daki çatışmanın sona erdirilmesi için Moskova’nın şartlarını şahsen ve detaylı olarak Trump’a anlattığını aktaran Medvedev ayrıyeten, 3 saatlik görüşmenin akabinde Trump’ın Rusya’ya baskıyı artırmayı ‘en azından şimdilik’ reddettiğine işaret etti.
Her iki önderin görüşmesinin, ön şartsız ve birebir anda Ukrayna’da “özel askeri operasyon” devam ederken müzakerelerin mümkün olduğunu kanıtladığını vurgulayan Medvedev, “En kıymetlisi, her iki taraf da askeri hareketlerin sona erdirilmesi için yapılacak müzakerelerde, gelecekteki sonuçlara ulaşma sorumluluğunu direkt Kiev ve Avrupa’ya yükledi” tabirini kullandı.
NE OLMUŞTU?
ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, geçtiğimiz gün Alaska’da üç saate yakın süren bir dorukta bir ortaya geldi. İki turlu olarak planlanan görüşme, birinci cinsin akabinde erken sona ermiş, ortak basın toplantısı da beklentilerin tersine sadece 12 dakikalık iki kısa açıklamayla sonlu kaldı.
Putin, görüşmede ilerleme sağlandığını ve Ukrayna’da barışa giden yolun açıldığını savunurken, Trump “Henüz bir muahede yok” diyerek ihtiyatlı bir tavır sergiledi. Zirveye Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski davet edilmedi ve gelişmeleri uzaktan takip etti.
Zirvenin çabucak akabinde ise Rusya, Ukrayna’ya 85 hücum dronu ve bir balistik füze fırlattı, bu da barış umutlarının zayıf olduğuna dair yeni bir işaret olarak görüldü.
