Balıkesir’de 6.1’lik deprem… Ahmet Ercan canlı yayında anlattı: Daha büyük bir deprem yaratır mı, artçılar sürecek mi?

AFAD bilgilerine göre Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde, saat 19.53’te 6.1 büyüklüğünde zelzele oldu.

İstanbul başta olmak üzere onlarca şehirde de hissedilen sarsıntı sonucu kentte ondan fazla bina yıkıldı. Bir yurttaş ise hayatını kaybetti.

Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Ahmet Ercan, zelzelenin ardından herkesin merak ettiği soruları Halk TV’de yanıtladı.

Ercan, şunları söyledi:

“Ege sarsıntıları göçüntülü sarsıntılardır. Ancak Marmara sarsıntıları yanal atımlı sarsıntılardır. Marmara sarsıntılarının ana nedeni İran’dan ve keza Arabistan kıtasından Anadolu’nun batıya yanlışsız itilmesi nedeniyle bir yanal kırılma oluşur. Ancak Ege bölgesi zelzeleleri bir taraftan bir açılma havzalanması içinde kuzey-güney doğrultusunda ve bir taraftan da yükselme, kendi içinde yükselme olduğu için düşüntülü, yani göçüntülü sarsıntılar olur. İkisinin birbiriyle hiçbir ilgisi yoktur. Dolayısıyla Sındırgı’da olan sarsıntı Marmara’da bir sarsıntı yaratmaz. Şu anda Sındırgı’nın, Sındırgı’da olan olayla İstanbul’daki zelzelesi erkenin erkene çekilmemiştir. Öyle bir kaygı yoktur. İstanbullular rahat olsun.

“BENİM İÇİN ÇOK BÜYÜK ŞAŞIRTICI OLUR”

Burada Sındırgı kırığının uzunluğu 150 kilometre olsa da 6,1’lik sarsıntının yırttığı kesim yalnızca 15 kilometredir. Yani 150 kilometreyi yırtmadı. Yalnızca 15 kilometreyi yırttı. 6,1’lik bir güç çıktı buradan. Münasebetiyle burada Sındırgı’da daha büyük bir zelzele olursa eğer benim için çok büyük şaşırtıcı olur. Sındırgı’da son olan sarsıntı 1969 yılında tekrar 6,1 olarak gerçekleşmiştir. Ve son bir hafta 10 gündür Sındırgı öncü, öncü zelzeleleri üretmeye başladı. Ve jeofizik mühendisleri olarak bizler Sındırgı’dan kuşkulanmaya başladık. Buradaki beklenen zelzele yeniden 6,1, en çok 6,2 büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyorduk burada. 6,1 oldu. Bu bizim beklentimizin dışında bir sarsıntı değildir. Münasebetiyle bir yerde bir sarsıntı olduktan sonra gerisinden daha büyük bir sarsıntı gelebilir mi kelamını şu anda jeofizik bilimi söyleyemiyor. Fakat ben Türkiye’nin 56 yıldır en uzun yaşanmış zelzele bilimcisiyim. Münasebetiyle tecrübelerime bağlı olarak Sındırgı’da ya da Balıkesir’in içinde daha büyük bir sarsıntı beklemiyorum.

“BALIKESİR HEM MARMARA HEM DE EGE SARSINTILARINDAN ETKİLENİR”

Sındırgı, Türkçe anlamıyla çok kırıklı yer demek. Yani yerin çok kırıldığı yere Sındırgı denir. Balıkesir de zelzelesi çok olduğu yer demek. Ancak Balıkesir’in içinde olan bugüne kadar en büyük sarsıntı 6.2’dir, 6.4’tür. O da 1829 yılında olmuştur. Ondan beri Balıkesir’de daha büyük bir sarsıntı görülmemektedir. Ancak Balıkesir büyük bir vilayet. Kuzeyde Bandırma, Erdek’ten ta güneyde Sındırgı’ya kadar uzanıyor. Hem Marmara bölgesi sarsıntılarından etkilenir Balıkesir ili, hem de Ege bölgesi sarsıntılarından etkilenen seçkin vilayetlerimizden bir adedidir. Mesela Biga bu sarsıntı bölgesidir. Ayvalık, İvrindi, keza Bergama bölümleri tekrar birinci derece sarsıntı bölgeleridir.

“HALKIMIZI UYARIYORUM, O DENLİ BİR YAPIDAN, ÖYLE BİR YAPIYA YERLEŞMESİN”

Yani Sındırgı’daki zelzelede 6,1’lik sarsıntının dört tane konutu yıkmaması gerekiyordu. Fakat yıkan yapılara baktığımız vakit, sağlam betonarme yapılar değil ve 2007’de çıkan zelzele yönetmeliğini sağlamıyor. Kaldı ki zelzele olmadan önceki fotoğrafını gördüğümde bir eczane var alt katta. Ve büsbütün bu eczane duvarları kaldırmış, hepsini cama dönüştürmüş. Büsbütün zayıf kolonlar üzerinde duran, biz buna yumuşak kat diyoruz, çünkü zelzele vurduğu vakit en büyük gücünü giriş katına vurur. Yani toprak katına vurur. Münasebetiyle toprak katı en büyük yük altında olduğu için en sağlam yer olması gerekiyor. Lakin maalesef bizim Türkiye’deki konutların çoğunda, çok çok para kazanalım diye konutların altında dükkan yapıyorlar. Konutların altında dükkan varsa halkımıza uyarıyorum, öyle bir yapıdan, öyle bir yapıya yerleşmesin. Bir daire satın almasın. Onlar zelzelede öncelikli yıkılacak yerlerdir. Kimi yerlerde, mesela Aydın’da, İzmir’de ise çok berbat bir gelenek var. Aynı, burada göstermiş olduğunuz yapıda olduğu üzere giriş katlarına garaj olarak veriyorlar. Giriş katı garaj olmaz. Ben bunu Büyükşehir belediyelerine tekraren uyardım. Bunu düzelteceklerini söylediler fakat bu hala devam ediyor. Bilhassa Aydın’da devam ediyor, onu söylemem gerekir. Aydın ve İzmir’de devam ediyor. Bunu derhal durdursunlar.

“YIKILAN YAPILARIN ALTINDAN YALNIZCA FAKİRLERİN ÇIKTIĞINI GÖRDÜM”

Bugüne kadar 56 yıllık çalışmalarımda, ben zelzelede yıkılan yapıların altından yalnızca fakirlerin çıktığını gördüm. Yalnızca yoksulların. Hasebiyle sarsıntı bir ekonomik problemdir. Sevgili kardeşim, ekonomik meseledir. Bu ülkenin iktisadını düzeltmedikçe ve kişisel geçim sıkıntısı oldukça, zelzeleler yazgıdır derler. Mukadderat değildir zelzeleler. Şayet bir ülke âlâ yönetiliyorsa ve ekonomik sıkıntıları yoksa, üretiyorsa, kişi başına düşen gelir düzeyi yüksek ise sarsıntılar olur fakat kimse ölmez. Dolayısıyla bir Amerika ve bir Japonya mucizesi yoktur. Amerika ve Japonya mucizesi iktisadının güçlü olmasından kaynaklanır. Münasebetiyle bir Japon’un en az geliri yıllık 45.000 dolar iken Türkiye’de bu gelir seviyesi yalnızca 9.500 dolardır. Hasebiyle ıstırap ne o meskende ne bu evdedir. Külfet ülke iktisadının zayıflığından kaynaklanır ve şahsî gelirin âlâ olmamasından kaynaklanır.

“DEPREMLERİN YIKIMLARININ NEDENİ ÜLKE EKONOMİSİNİN GÜÇSÜZLEŞMESİ DÜŞÜKLÜĞÜDÜR”

Şu andaki şartlarda Türkiye’de bir kişinin yapısının sarsıntıdan yıkılmaması için en az aylığın, yani halk buna argocasıyla minimum ücret diye söylüyor, en az aylığın 75.000 TL olması gerekir. Meğer şu anda en az aylık 24.000 liradır. Bunun yanı sıra emeklilerin aldığı para yalnızca 10 ile 14.000 liradır. 10 ila 14.000 lira emekli aylığı ve en az ücret eğer 14.000 liraysa zelzelenin ismi yıkım ve ölümdür. Bakın gerçek neden budur. Ben bir sarsıntı bilimciyim. Lakin şu andaki Türkiye’deki zelzelelerin yıkımlarının nedeni ülke iktisadının güçsüzleşmesi ve kişisel gelirin düşüklüğüdür. Şimdi biz bu yapıları incelemiş olsak dahi, bu yapının yıkılması gerektiğini yahut güçlendirilmesi gerektiğini söylesek dahi, geçim sıkıntısı çeken bir kişinin bu yapıları nasıl güçlendirebileceğini bana söyleyebilir misiniz?

Ama şimdi ben yaraya neşter vurmaya çalışıyorum. Siz diyorsunuz ki bu işler müteahhitlerindir, doğru. Sizin dediğiniz de hakikat. Lakin ana bahis iktisattır, iktisat, iktisat. İktisadın olmadığı bir yerde, iktisadın güçlü olmadığı bir yerde ne hukuk vardır, ne adalet vardır, ne hak vardır. Hasebiyle, yani ben ne kadar daha yaşayacağımı bilemiyorum fakat Türkiye’de iktisat düzeltilmedikçe sarsıntı meselesini biz sizle daha çok konuşuruz. Ve sarsıntı bölgelerine biz gideriz, daha sonra siyasetçiler gelir. Ne yapalım? Zelzele takdir-i ilahidir, devletimiz büyüktür, yaralarımız sarılacaktır öyküsünü daima söylerler sarfiyatlar. Ben 56 yıldır siyasilerden daima bunu, daima bunu duydum. Münasebetiyle politikler kimdir? Ülkeyi yöneten insanlardır. Politikler kimdir? Belediyeleri yöneten kişilerdir. Münasebetiyle kahır buradadır sevgili kardeşim.

“HENÜZ 5,1 5,2’LİK BİR ARTÇI ZELZELE OLMADI, BELKİ BU AKŞAM, TAHMİNEN BU HAFTA İÇİNDE BEKLİYORUZ”

Bir ana zelzeleden sonra şayet gerginliğin tamamı boşalmamışsa, artçı sarsıntılarla kalan gerginlik boşanmaya başlar. Henüz 5,1 5,2’lik bir artçı zelzele olmadı. Tahminen bu akşam, tahminen bu hafta içinde bu büyükte bir sarsıntı görünecektir. Artçı sarsıntılar sürecek midir? Artçı sarsıntılar en az iki hafta ağır olarak ve azalarak sürecektir. Ancak bunu söylemek biraz çekinceli olsa da ben bunun arkasından 6,1’i geçebilecek bir sarsıntı beklemiyorum. Lakin bunu söylemek şu an mümkün değil. Ben tecrübelerime bağlı olarak bunları söylüyorum. Hani zelzele bilimciler de bir de “ben bu zelzelesi söylemiştim” yarışı içine giriyorlar. Sarsıntısı söylesen ne olur, söylemesen ne olur? Zira biz sarsıntı bilimciler nerelerde zelzele olacağını ve hangi büyükte sarsıntı olacağını biliriz lakin bilmemiz yetmiyor ki, biz vaktini bilmeyiz.

“SAĞLAM YAPIDA OTURMAK İÇİN FERDÎ GELİRİN YÜKSEK OLMASI GEREKİYOR”

Zamanını bilsen ne olur? İnsanların kaçmasını sağlayabilirsin. Yani can güvenliğini sağlarsın lakin mal güvenliğini sağlayamazsın. Artık hasebiyle Aristo mantığıyla düşünmek gerekiyor. Sağlam yerde sağlam yapı yapacaksın kardeşim. Sağlam yerde sağlam yapın olacak. Sağlam yerde sağlam yapıda oturacaksın. Sağlam yerde sağlam yapı yapmak, sağlam yerde sağlam yapıda oturmak için de kişisel gelirin yüksek olması gerekiyor. Yani bu iş iktisada dayanıyor. Yani düşünün en çok vefat Pakistan’da oluyor, Afganistan’da oluyor, İran’da oluyor, Türkiye’de oluyor, Endonezya’da oluyor. Bu ülkelerin ortak yanı ne? Bu ülkelerin ortak yanı iktisat ve uzman bir yönetim. Sıkıntı burada. Biz bunları konuşmuyoruz, daima fay geldi, fay gitti. Ben bunu bildiydim, şöyleydim, daima bu türlü uydurup orta alanda top gezdiriyoruz. Lakin yaraya neşter sürmüyoruz yani. Yani neşterle yarayı sürmüyoruz. Kıymetli olan mevzu bu.”