Ukrayna savaşı: Eşleri cephede olan kadınların kısa bir görüşme için uzun yolculukları
Getty ImagesTopuklu ayakkabılarıyla bir bayanın, askeri üniformalı bir adama sarılıp öpmesi İkinci Dünya Savaşı temalı bir sinemadan sahne üzere görünebilir. Lakin bu durum Ukrayna’nın doğusunda günlük hayatın bir kesimi oldu.
Ülkenin Rusya tarafından işgalinin üçüncü yıl dönümüne yaklaşırken, savaşın bedeli sadece cephede savaşan Ukraynalı askerler için değil, meskende bekleyen eşleri için de ağırlaşıyor.
Oksana ve Artem, savaş başladığında şimdi 18 aylık evliydi. Sonra Artem askere alındı.
Çift çocuk sahibi olmayı hayal ediyordu. Fakat cephedeki Artem sırf kısa periyodik müsaadeler kullanabiliyordu.
Oksana’nın başşehir Kiev yakınlarındaki Bila Serkva’dan yüzlerce kilometre ötedeki Harkov’a, oradan da kocasının birliğinin bulunduğu Donetsk’e gitmekten öteki dermanı yoktu.
Nisan 2022’de birinci sefer bir ortaya gelebildiler.
İkinci buluşmaları ise tıpkı yılın Kasım ayındaydı. Artem yaralanmıştı ve Oksana da düşük yapmıştı.
Kocası onun güvenliği konusunda telaşlı olsa da, çocuk sahibi olmaya kararlı bir formda bu seyahatleri tertipli yapmaya başladı.
BBC Oksana ve Artem Oksana BBC Ukraynaca Servisi’ne “Onun olmadığı bir hayatı hayal edemiyordum. Kendimi canlı hissettiğim tek günler onlar” diyerek Artem’i görmenin ehemmiyetini anlatıyor.
Çift genelde cephe sınırına yakın bir köyde yahut kasabada buluşuyor. Geceyi geçirmek için de çoklukla yerli halktan birinin fiyatsız konaklama teklifini kabul ediyorlar.
Oksana, “Kocanızla olmaktan memnun olurken, etrafınızda yabancıların fotoğraflarını görünce de üzülüyorsunuz” diye anlatıyor.
Bunların kendisine “savaş yüzünden mahvolan hayatları” hatırlattığını söylüyor.
Artan boşanma oranları
Şubat 2022’de başlayan Rusya işgali sonrası Ukrayna’da eşler ortası ayrılıklarda artış görülüyor.
Birleşmiş Milletler’e (BM) nazaran, altı milyondan fazla insan ülkeyi terk etti ve bu savaş öncesi nüfusun yaklaşık yüzde 15’ine denk geliyor.
Ülkeyi terk edenlerin birden fazla bayan ve çocuklardan oluşuyor. Sıkıyönetim çerçevesinde 18 ila 60 yaş ortasındaki erkeklerin Ukrayna’yı terk etmesine müsaade verilmiyor.
Orduda vazife yapan askerler yılda en fazla 30 gün müsaade alabiliyor. İstisnai ailevi durumlar için ek 10 gün daha kullanabiliyorlar.
Çiftler birlikte daha az vakit geçirdikçe, doğum oranı kıymetli ölçüde düştü.
Sovyetler Birliği’nin dağıldığı ve Ukrayna’nın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılında ülkede 630 bin doğum gerçekleşmişti.
O vakitten beri azalan doğum oranı 2019’da 309 bine indi.
İşgalin birinci yılında ise yaklaşık 180 bin doğumla tarihi düşük düzeye geriledi.
Boşanma sayıları da arttı. Ukrayna Adalet Bakanlığı’na nazaran 2024’ün birinci altı ayında boşanma sayısı bir evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 50 yükseldi.
Partneri bulunan birçok bayan için, eşleriyle olmak için cephe çizgisine seyahat yapmak, evlilik yahut alakalarını kurtarmanın tek yolu.
Yüzlerce kilometrelik seyahatler
BBC Natalya ve eşi Cephe sınırına yapılan yüzlerce kilometrelik seyahatler, yorucu olduğu kadar riskli de.
Kadınlar çoklukla en yakındaki istasyona kadar trenle gidiyor ve sonrasında da otobüs yahut taksiyle devam ediyor.
Askerin resmi müsaade alamadığı durumlarda, yolda geçen müddet, buluşmanın kendisinden çok daha uzun olabiliyor.
Bu durum 22 yıllık evli Natalya’ya pürüz olmadı.
Ukrayna’nın batısındaki Lviv’den kocasını görmek için doğudaki Kramatorsk kentine seyahat etti. Bu 1230 km’lik bir seyahatti.
Yolda 50 saatten fazla vakit geçirdi. Sonunda buluştuklarında, yakındaki beş hudut kasabasının daima olarak bombalanması nedeniyle kocası süratle yanından ayrılmak zorunda kaldı.
BBC’ye gözyaşları içinde konuşan Natalya, “Platformda yalnızca 50 dakika kaldık ve sonra beni geldiğim trene geri bindirdi. Ancak yeniden de o 50 dakika buna değdi” diye buluşmalarını anlattı.
Seyahat ona 5 bin grivnaya yani yaklaşık 120 dolara mal oldu. Bu ölçü Ukrayna’daki ortalama aylık maaşın neredeyse dörtte biri olmasına rağmen Natalya kocasını iki üç ayda bir görmeye çalıştığını söylüyor.
İki yetişkin çocuğu olan Natalya, “Bu seyahatler, tekrar bir aile üzere hissetmeyi sağlıyor” diyor.
- Ukrayna bir yıl daha savaşmayı sürdürebilir mi?
‘Her bayan kocasının yanında olmasını ister’
İçinde cephe çizgisi olan her buluşmanın keyifli bir sonu olmuyor.
Bazı bayanlar eşlerinin cephe çizgisine yakın bir kasabada bir metresleri olduğunu öğrenebiliyor.
Eski eşinden misal sebeple ayrılan Maria, “Cephe sınırında buluşmak aileyi kurtarmaz. Yalnızca ortak bir vizyonunuz, maksatlarınız hakkında konuşabiliyorsanız bağlantınızı kurtarabilirsiniz” diyor.
Bila Serkva’da yaşayan Oksana’nın yakın vakit evvel bir erkek bebeği oldu. İşgal günlerinde iki defa düşük yapmıştı.
Oksana, kocasının doğum sırasında yanında olabileceğini umuyordu ancak Artem müsaade alamadı.
Oksana bebeği doğmadan kısa bir müddet evvel BBC’ye şunları söylemişti:
“Elbette her bayan bu türlü bir vakitte kocasının yanında olmasını ister. Fakat ben çocuğumuzu taşıyorum ve kocamın vakti gelince olması gerektiği yerde olacağını biliyorum.”
- Ukrayna bir yıl daha savaşmayı sürdürebilir mi?
- Fırtına Kolordusu: Rusya’ya gönderilen Kuzey Kore özel kuvvetleri ile ilgili neler biliniyor?
