Meyve ve sebzede TÜİK’in aksine fiyat artış hızı gerilemedi aksine artıyor: Yurttaşın kâbusu çarşı pazar

Türkiye İstatistik Kurumu’nun besin fiyatlarının, mayıstaki yüzde 0.7’lik düşüşün akabinde haziranda yüzde 0.3 oranında gerileme kaydettiği savına rağmen çarşı pazarda yangın durmuyor. Bilhassa meyve fiyatlarında gerileme değil artış süratli. Manav, pazar tezgâhlarında kiraz 1000 lirayı terk etmiyor. Geçtiğimiz haftalarda pazarda 80 lira olan kayısı bu hafta 100 liraya, 35 lira olan bezelye 50 liraya, 40 lira olan dolmalık biber 70 liraya çıktı. Domates 50 lira, kuru soğan ise 12 liradan satılıyor.

Tarım bölümünde faaliyet gösteren kısımların gelişmelere yorumu farklı. Üreticiden ucuza çıkan eserler ise hallerde yüksek fiyatlardan piyasaya dağılıyor. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan’a göre zerzevat ve meyve fiyatları arz talep şartlarına nazaran oluşuyor. Yaz aylarında birtakım eserlerin bol olduğu için ucuz, kimi eserlerin ise kıt olduğu için kıymetli satıldığını belirten Tavşan, “Bu durumda kimseyi hatalı ilan etmemek lazım” diyerek aracıların ve nakliyecilerin masraflarına da dikkat çekiyor. Tavşan’ın yorumları şöyle:

“Üretimde olduğu üzere değil faizi, döviz kuru, enflasyonu derken fiyatlar vakit zaman oynuyor. Bunlara stopaj, KDV, güç de ekleniyor. Asıl sorun ise bu sene eserlerin yetersiz olması. Don, kuraklık üzere etkenler üretimi vurdu. Eser olmayınca haliyle fiyat da çok yüksek oluyor.” Tavşan ayrıyeten büyük market kümelerinin piyasa üzerindeki tesirine değinerek “Ben büyük market kümelerini piyasa hâkimiyetlerinden ötürü eleştiriyorum. Lakin kabul edelim, onlar eseri direkt üreticiden alıyorlar. Eser varsa değerliye, yoksa da ucuza satıyorlar” sözlerini kullanıyor.

Pazarda konuştuğumuz vatandaşlar ise artık meyve satın almadıklarını söylüyor. Bir vatandaş durumu şöyle anlatıyor:

“Biz artık yaz meyvelerine ulaşamıyoruz. Kiraza elimizi süremiyoruz. Bir meyveye o kadar para verilemez.”

MEYVEDE İNDİRİM HAYAL, BEKLEMEYİN

Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi, TÜİK’in oranlarının, İTO ve ENAG’ın datalarıyla uyuşmadığını belirtti. Remzi, bilhassa TÜRK-İŞ’in son açıkladığı besin enflasyonunun yüzde 4 olduğunu hatırlattı.

“Yıllardır yaz meyve ve sebzelerinde enflasyonun arttığını görüyoruz” diyen Remzi, fiyat artışlarının temel sebebinin yalnızca enflasyon değil, girdi maliyetlerinin yüksekliği olduğunu söyledi. “Mazot, gübre, personellik. Hepsi artırımlı. İsrail-İran savaşı üzere global gelişmeler de bilhassa gübre ve akaryakıt fiyatlarını üst çekti. Türkiye’de bugün yaşanan sorun alım gücü yetersizliği.”

‘KAYISI 1 TL’DEN 40 TL’YE’

Kayısı örneğiyle çarpıcı bir tablo çizen Remzi, “Malatya’da bu yıl kayısı üretiminin yüzde 80’i hasar gördü. Eser yok denecek kadar az. Piyasaya sunulan az ölçü da Iğdır’dan geliyor. Orada kayısı üreticide 1 TL iken tezgâhta nasıl 40 TL olur? Önemli bir tedarik sorunu olduğu görünüyor. Hal Yasası da büyük sorun, bu da fiyatların artmasına neden oluyor” dedi. “Çözüm üretici ve tüketici için ortak olmalı” Remzi’ye nazaran mevcut şartlarda eser fiyatlarının düşmesi mümkün değil: “Hiçbir indirim beklentisi içinde değiliz. Üreticinin ziyan etmediği, tüketicinin de rahatlıkla meyve zerzevat tüketebileceği bir yapı kural.”