Psikolog Tara Çapar, bireyin bedensel ve ruhsal sonlarının tehdit edilmesi ve zorlanması sonucu ortaya çıkan gerilimin, kişinin kendisiyle ve etrafı ortasındaki dengeyi bozduğunu belirtti. Gerilimi meydana getiren olaylara “stresör”, bu olaylara bireyin verdiği fizyolojik ve ruhsal yansılara ise “stres” denildiğini söz etti.
HERKES BİREBİR YANSIYI VERMİYOR
Aynı gerilim kaynağının herkeste farklı reaksiyonlara yol açabileceğine dikkat çeken Psikolog Çapar, “Örneğin işten çıkarılacak iki bireyden biri kaygılanırken başkası umursamayabilir. Kişinin gerilim seviyesi stresörü algılayışına nazaran değişiklik gösterir” dedi.
Stresin tabiatıyla oluşmadığını belirten Çapar, gerilim anında bedenin “kortizol” hormonları salgılayarak sempatik hudut sistemini harekete geçirdiğini ve bireyin “savaş ya da kaç” reaksiyonu verdiğini söyledi.
STRES KALP VE SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARIYLA İLİŞKİLİ
Stresin uzun vadede önemli sıhhat meselelerine yol açabileceğini belirten Psikolog Çapar, “Sempatik sinir sistemi aktive olduğunda kalp atışları ve teneffüs hızlanır, tansiyon yükselir, sindirim sistemi etkilenir. Çok gerilim; kalp damar hastalıkları, mide ekşimesi, ülser, bağırsak sendromları, adrenalin yahut tiroid işlev bozuklukları, uyku meseleleri üzere birçok rahatsızlığa taban hazırlayabilir” dedi.
AŞIRI DÜŞÜNMEK SORUN ÇÖZME YETENEĞİNİ ENGELLİYOR
Uzun mühlet gerilime maruz kalma, stresörü fazla anlamlandırma ve çarpıtılmış fikir biçimleri sonucunda derdin ortaya çıktığını belirten Çapar, “Zihnimiz tıpkı senaryoları daima canlandırıyor, düşünmeye devam ettikçe sıkışmış hissediyoruz. En makus senaryoları düşünerek hayatımızı zorlaştırıyoruz” dedi.
BİLİŞSEL ÇARPITMALAR HAYATI ZORLAŞTIRIYOR
Psikolog Çapar, bilişsel çarpıtmaların toplumsal ilgileri ve karar alma süreçlerini olumsuz etkileyebileceğini belirterek, şu örnekleri sıraladı:
-
YA DAİMA YA HİÇ DÜŞÜNCESİ: Olayları siyah yahut beyaz olarak görmek. “Bana günaydın demediler, o halde beni sevmiyorlar.”
-
ZİHİN OKUMA: Karşı tarafın ne düşündüğünü bildiğini zannetmek. “Karşımdaki konuşurken esnedi, kesin benden sıkıldı.”
-
FELAKETLEŞTİRME: En makus senaryoyu düşünmek. “Doktor kemoterapi sonrası saçlarımın döküleceğini söyledi, artık saçsız yaşamam gerekecek.”
-
AŞIRI GENELLEME: Tek bir olaydan genelleme yapmak. “Bu daima benim başıma geliyor.”
-
KİŞİSELLEŞTİRME: Her olaydan kendini sorumlu hissetmek. “Arkadaşım buluşmayı iptal etti, kesin ben bir yanılgı yaptım.”
-
ETİKETLEME: Olayları objektif değil, süratli ve taraflı bir formda yargılamak.
-
MELİ/MALI DÜŞÜNCESİ: “Her vakit keyifli olmam gerek” üzere katı inançlara sahip olmak.
AMAÇ MÜSPET DEĞİL GERÇEKÇİ DÜŞÜNMEK
Bilişsel çarpıtmaların psikoterapiyle fark edilip daha gerçekçi ve yapan kanılarla değiştirilebileceğini belirten Çapar, “Burada maksat müspet düşünmek değil, gerçekçi düşünmektir” dedi.
Stresle başetmek için nefes idmanları, meditasyon ve fizikî antrenman üzere tahliller sunulabileceğini de ekledi.
