Adalet Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’na soruşturma başlatılması ve Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ’ın tutuklanması üzerinden “Ergenekon-Balyoz kumpaslarına benzeyen yeni bir yargı kumpası süreci mi başlatılıyor?” tartışmalarının gölgesinde “Türkiye Yüzyılı Yargı Islahatı Strateji Belgesi” ismiyle yayımlanan 4’üncü yargı ıslahatı strateji evrakını tamamladı ve 23 Ocak’ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından evrak kamuoyuna paylaşıldı.
KRONİKLEŞEN SORUN: CEZASIZLIK ALGISI
4’üncü yargı ıslahatı stratejisi dokümanının açıklanmasının akabinde politikler ve gazetecilere yönelik soruşturma ve tutuklamalar sürerken, AKP milletvekilleri, grup başkanı Abdullah Güler başkanlığında evrakın birinci yasa teklifi için hazırlıklara başladı. “4’üncü Yargı Islahatı Strateji Dokümanı 1’inci Yargı Paketi” olarak isimlendirilecek teklifte, cezasızlık algısının ortadan kaldırılmasına, 2 yıl ve altında kısa vadeli mahpus cezası gerektiren cürümlerde belli bir mühletin cezaevinde geçirilmesine yahut zarurî kamu hizmetinde çalıştırılmaya yönelik düzenlemeler yer alacak. İktidar, cezasızlık algısının giderilmesi için 4’üncü yargı stratejisi evrakında kapsamlı gayeler belirlerken, 3’üncü yargı stratejisi evrakı ve bakanlığın “2024-2028 Stratejik Planı”nda da cezasızlık algısının sonlandırılması için gayeler koymuştu. Fakat algının giderilemediği de belirtilmişti. İşte AKP iktidarlığında Adalet Bakanlığı’nın kronikleşen sorunu olan cezasızlık algısına yönelik tespit ve çalışmaları:
2019’DAN BERİ ÇÖZÜLMEYE ÇALIŞILIYOR
AKP, 2019’da 3’üncü yargı stratejisi dokümanında de “suç ve yaptırım istikrarının tekrar gözden geçirilmesi” gayesini koydu ve gaye kapsamında “cezasızlık algısının ortadan kaldırılması ve hatayla aktif gayret için ceza mevzuatındaki yaptırımlar ile infaz sistemi tekrar yapılandırılması” maksadını belirlemişti. Ancak Adalet Bakanlığı, On İkinci Kalkınma Planı’yla uyumlu biçimde hazırladığı “2024-2028 Stratejik Planı”nda “ceza infaz sisteminin yetersiz kaldığını vurgulayarak, ceza algısının güçlendirilmesi gerektiğini” belirtti.
BAKANLIK ‘MEVZUATTA’ YETERSİZ KALDIĞINI İTİRAF ETMİŞTİ
Bakanlığın, “2024-2028 Stratejik Planı”nda yurttaşların yargılanma sürecinden onur ve saygınlığının korunmasını sağlayan “lekelenmeme hakkı” kapsamında düzenlenme hedeflendi. Bu gayeyle kelam konusu hakkın daha aktif sağlanmasında cürüm ve yaptırım istikrarının düzenlenmesi için “adli sicil mevzuatının” tekrar yapılandırılması planlandı. Maksadın sağlanabilmesinde ise “cezaların daha caydırıcı olmasının” gerekliliğine değinildi. Bununla birlikte plan kapsamında kabahat tiplerine nazaran standartların belirlenmesi ve kabahatle aktif uğraş için infaz sisteminin “cezasızlık algısını ortadan kaldıracak biçimde” yine düzenlemesi gerektiği de kaydedildi. Lakin bakanlık; birebir planda adalet hizmetlerinin aktif yürütülmesi ve yargı ıslahatına yönelik adımların birçoğunun gerçekleştirilebilmesi için mevzuat değişikliği gerektirdiğine değinse de mevzuat değişikliklerinin yapılamadığını belirtti ve bunun risk olduğu değerlendirmesinde bulundu.
AYNI AMACI YENİDEN KOYDULAR
Bakanlık; 2019’da belirlenen “cezasızlık algısının” sonlandırılması amacının 2024’te “mevzuat değişikliğinin yapılamamasından kaynaklı” sağlanamadığını dokümanlarında açıklarken, benzeri bir amacı 4’üncü yargı stratejisi dokümanında de koydu. Bakanlık, yeni evrakta “ceza mevzuatının kabahat, yaptırım ve infaz istikrarı toplumsal gereksinimler çerçevesinde tekrar ele alınacaktır” amacına yer verdi.
