Uzak atalarımızın bedeninde, evrim süreci boyunca hayli kullanışsız hale gelen kimi kısımlar vardı: Yirmilik dişler, gebeliğin altıncı haftasında var olan kuyruklar ve kulaklarımızdaki kulak kepçesi kasları bunlara örnek. Kulak kasları, dış kulağın (veya kulak kepçesinin) formunun değişmesine ve insanların milyonlarca yıl evvel daha düzgün duymasına imkan sağlamış. Bu kaslar hala insanların yüzde 10 ila 20 kadarında kullanılıyor ve onlara kulak oynatma üzere komik bir kabiliyet sağlıyor.
Populer Science’a nazaran bu kulak kasları, bir vakitler düşünülenden daha fazla kullanılıyor olabilir. Kulak kasları beşerler yalnızca kulaklarını oynatırken değil, birbiriyle çakışan sesleri dinlemeye çalıştığı vakit da faaliyete geçiyor üzere görünüyor. Bulgular iki gün evvel Frontiers in Neuroscience bülteninde yayınlanan bir çalışmada ayrıntılarıyla anlatılıyor.
Almanya’daki Saarland Üniversitesinde çalışan sinirbilimci ve makale muharriri Andreas Schröeer:
“Kulak kepçesini kafatasına ve baş derisine bağlayan, kulağı oynatma tarafından kıymetli olan üç büyük kas var. Bilhassa üst kulak kepçesi kası olmak üzere bu kaslar, uğraş gerektiren dinleme işleri sırasında faaliyet artışı sergiliyor. Bu durum kelam konusu kasların yalnızca bir refleks olarak değil, bilhassa ses içeren şiddetli ortamlarda dikkatle ilgili bir efor sisteminin kesimi olarak da çalıştığını akla getiriyor.”
DİKKAT İÇİN REKABET EDEN SESLER
Yeni çalışmada elektromiyografi ismi verilen bir metot kullanılarak, bir kişinin kendisine sorulmaksızın ne kadar güzel dinlediği belirlemeye çalışılmış. Bir kastaki elektriksel faaliyeti ölçen elektromiyografi, bilim insanlarının halihazırda yakından dinlemeyle ilişkilendirilen kulak kaslarındaki faaliyeti belirlemesine yardımcı olabilir. Misal araştırmalarda en geniş kasların (alt ve üst kulak kasları) dikkatli dinleme sırasında reaksiyon verdiği bulunmuş. Bu kaslar kulakları üst ve aşağı çekiyor. Bilim insanları, kelam konusu kasların geçmişten beri sesleri yakalamak üzere kulak kepçesini hareket ettirmekle bağlantılı olduğunu düşünüyor.
“Bunların fonksiyonunu kaybetmesindeki kesin sebebi söylemek güç zira cetlerimiz bu kabiliyeti 25 milyon yıl kadar evvel kaybetmiş” diyor Schröeer. “Muhtemel açıklamalardan biri de kulakları hareket ettirmeye yönelik evrimsel baskının, görsel ve işitsel sistemlerimizde çok daha maharetli hale geldiğimiz için durması olabilir.”
Araştırma kadrosu bu kasların daha kuvvetli dinleme işleri sırasında daha faal olup olmadığını görmek için rastgele bir duyma sorunu olmayan 20 kişiyi incelemiş. Birinci evvel iştirakçilerin kulak kaslarına elektrot yerleştirmişler. Akabinde ise sesli bir kitap çalmışlar ve dinleyicilerin hem önlerine hem de gerilerine yerleştirilen hoparlörlerden birtakım dikkat dağıtıcı podcast’ler açmışlar. 20 iştirakçinin tümü, üç farklı zorluk düzeyini kapsayan ve beş dakika süren 12 deneyden geçirilmiş.
Kolay mod esnasında podcast’in sesi, sesli kitaba nazaran daha düşük çıkmış ve konuşmacının sesi, sesli kitaba karşı daha güçlü bir terslik oluşturmuş. Orta ve sıkıntı modlarda ise araştırmacılar, kulağa daha çok sesli kitap üzere gelen bir podcast eklemiş ve dikkat dağıtan sesleri daha gürültülü hale getirmişler. Ancak en sıkıntı durumları bile üstesinden gelinebilir yapmaları gerekiyormuş zira iştirakçiler vazgeçerse, makinelerde fizyolojik bir çaba kaydedilmezmiş.
Araştırma ekibi daha sonra iştirakçilerden uğraş düzeylerine puan vermelerini ve her deneydeki sesli kitap esnasında takip ettikleri şeyi ne kadar sık kaçırdıklarını varsayım etmelerini istemiş. İştirakçiler, sesli kitaptaki unsunlardan da kısa bir imtihana tabi tutulmuşlar.
SADECE EN GÜZELİNİ YAPMAYA ÇALIŞIYORLAR
Makalenin müelliflerine nazaran bu durum, üst kulak kaslarının faaliyet düzeyleriyle temas gösteriyor. Orta mod esnasında kolay mod sırasında olduğundan daha fazla faaliyete geçmeyen bu kaslar, sıkıntı mod sırasında çok aktif olmuş. Bu durum, kelam konusu kasların faaliyetinin dinleme gayreti istikametinden objektif bir ölçüt sunabileceğini akla getiriyor. Ancak kas faaliyetinin hakikaten insanların daha uygun duymasına yardımcı olup olmadığı hala muhakkak değil.
“Kaydettiğimiz sinyallerle meydana getirilebilen kulak hareketleri o kadar küçük ki; muhtemelen hiçbir algılanabilir faydaları yok” diyor Schröeer. “Fakat kulak kepçesi, seslerin yerini belirleme kabiliyetimize katkıda bulunuyor. Bu yüzden kulakmotor sistemimiz, 25 milyon yıldır fonksiyonsuz kaldıktan sonra muhtemelen en güzelini yapmaya çalışıyor ancak fazla şey başaramıyor.”
Sonuçların doğrulanması ve pratik uygulamaların geliştirilmesi için ek araştırmaların yapılması gerekiyor. Pek çok işitme çalışmasında olduğu üzere örnek boyutu nispeten küçükmüş ve duyma sorunu olmayan genç bireylerden oluşuyormuş. Bu kasların kulaklarımızda yalnızca durmaktan fazlasını yaptığını inançla söylemek için daha büyük ve daha çeşitli iştirakçi kümelerinin daha fiili şartlarda test edilmesi gerekiyor.
“Kas gerginliğinin yahut kulağın küçük hareketlerinin ses iletimindeki muhtemel tesirlerini araştırmak, gelecekte yapmak istediğimiz bir şey” diyor Schröeer. “Bu ögelerin işitme zayıflıkları olan bireylerdeki tesirini araştırmak da enteresan olacak.”
