ABD’nin dış müdahale aygıtlarına Trump darbesi! USAID ve NED yeni yönetimin hedefinde
Trump’ın 20 Ocak’ta koltuğa oturmasından itibaren aldığı kararlar dünya çapında istikrarları altüst ederken ABD’yle kontaklı iki kurum daha yeni idarenin amacına oturdu. Yeni kurulan Hükümet Verimliliği Bakanlığı’nın (DOGE) başında olan Elon Musk, Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) bilgisayarlarına erişim sağlamayı reddettiğini söyledi. Gösterilen direnç sonrası USAID’in internet sitesi erişime kapatıldı. USAID yöneticilerinden John Voorhees’in DOGE’ye erişimi engellemesi sonrası birçok USAID çalışanı idari müsaadeye çıkarıldı. Elon Musk tıpkı vakitte global çapta faaliyetleri olan National Endowment for Democracy (NED) isimli STK’yı da amaç aldı.
Elon Musk, USAID’in Amerika’dan nefret eden Marxist’lerin kümelendiği bir kurum olduğunu vurgularken NED için yolsuzlukla dolu bir yapı tabirini kullandı.. Musk’a nazaran USAID kurtlu bir elma değil, kurtarılamayacak yalnızca yok edilebilecek kurtlardan oluşan bir yapı.
Trump, imzaladığı kararnameyle USAID’i Dış İşleri Bakanlığı’na bağlamış, ajansın özerkliğinin kısıtlanacağını ve işçi sayısında azaltmaya gidileceğini duyurmuştu.
NEDEN USAID VE NED?
Bu iki kurumun maksada oturmasının birkaç farklı sebebi var. İki kurum da ABD’nin “ekonomik yardım ve demokrasiyi yayma” uğraşları altında dış müdahaleler yapmak ve darbe teşebbüslerini desteklemekle suçlanıyor. 1961’de John F. Kennedy’nin buyruğuyla kurulan, dış yardımları tek bir çatı altında toplamayı amaçlayan ve amaç ülkelerde sosyoekonomik kalkınma uğraşında bulunan bu yapı, dünyanın birçok noktasındaki darbelerden sorumlu tutuldu.
USAID, 2013’te Bolivya Cumhurbaşkanı Evo Morales tarafından “ülkenin iç işlerine karıştığı” gerekçesiyle Bolivya’dan kovulmuştu. Birebir halde Venezuela’da Nikolas Maduro da USAID’in hükümet zıddı faaliyetlere takviye verdiğini argüman etti.
USAID ile ilgili en çarpıcı örnek ise Küba. 2010’da Küba’da hükümet aykırısı kanıları yaymak emeliyle USAID tarafından Zunzuneo isimli bir toplumsal medya sitesi kuruldu. Pakistan’a insani yardım paketleri için ayrılan bütçeyle fonlanan site, iki yıl sonra sürdürülebilir bir finansal takviye bulamayınca kapatıldı. USAID’in devlet kaynaklarını dış müdahalelerde çarçur ettiği savı o devirde de tenkitlere yol açmıştı.
National Endowment for Democracy (NED) USAID’in tersine devlete bağlı bir kurumdan çok STK olarak varlık gösteriyor. Dünyanın çok çeşitli bölgelerinde darbe teşebbüslerinin fonlanmasından sorumlu tutuluyor. NED’in kurucusu Allen Weinstein, 1991’de Washington Post’a verdiği bir röportajda “bugün yaptığımız atılımları 25 yıl öncesinde CIA yapıyordu” tabirini kullandı.
Bu atılımlardan kasıt yeniden Washington Post’a nazaran çeşitli ülkelerdeki kültürel kümelerin, ünlü entelektüellerin ve medya kuruluşlarının rejim değişikliği amacıyla toplumdaki dinamikleri değiştirmesi için fonlanmasıydı. Bu rejim değişikliği operasyonunun açık yollarla yapılması Weinstein’a nazaran hükümet aykırısı hareketlere bir yasallık tanıyordu.
NED, Ukrayna’daki Maydan olaylarından Mısır’a birçok noktada rejim değişikliği hareketlerini desteklemesiyle tanınıyor. Lakin tıpkı USAID üzere, NED’in de Küba’daki tesiri en değişik örneklerden birisi. 2021’de Küba’da başlayan protestolarda sembole dönüşen “Patria y Vida” yani vatan ve hayat isimli rap müziğinin gerisinde NED izleri göze çarpmıştı. 2014’te İngiliz Guardian gazetesinde çıkan makaleye nazaran şarkıyı yazan Youtel isimli rapçi başta olmak üzere Küba’nın rap dünyası Amerikan hükümeti tarafından işgal edilmişti. Makalede, Küba’da toplumsal değişimler hedefiyle rap sanatkarlarının desteklenmesi hedefleyen projeler NED üzere STK’lar tarafından destekleniyordu.
TRUMP’A KARŞI ÇALIŞTILAR
Kabinede yer alan Elon Musk’a nazaran USAID, Trump’a karşı çalışmalar da yürüttü. Medyadaki Trump terslerinin fonlanmasından Trump’ın davalarından sorumlu savcılara kadar birçok kişi ve kurum USAID tarafından fonlanıyordu.
Musk NED’e ise son günlerde konuşulan Cumhuriyetçi senatör Todd Young üzerinden yüklendi. Kabinede istihbaratın başına getirilmek istenen Tulsi Gabbard’a senato onay toplantısında müesses nizam aksisi olduğu gerekçesiyle yüklenen ve sesini yükselterek konuşan Young’ın kısa vakit evvel NED idare kurulana katıldığını duyuran ve bu sebepten dolayı Gabbard konusunda arka niyetli olduğunu vurgulayan Musk, STK’nın yozlaşmış bir yapıya dönüştüğünü ve Amerikalıları dolandırdığını argüman etti.
Trump ve Musk’ın kendi partilerinden senatörlere NED ve USAID üzerinden reaksiyon göstermesi Gabbard’ın senatodan onay alması için bir baskı ögesi olarak kullanılıyor olabilir. Amerikan müesses nizamına karşı olmasıyla tanınan ve geçen yıla kadar kendi tezine nazaran ABD istihbaratının “terör listesinde” bulunan Gabbard’ın vazifeye başlaması Trump kabinesi ismine kritik değerde. Lakin Gabbard’a göre daha az tartışmalı bir figür olan Savunma Bakanı adayı Mike Hegseth’in Lider Yardımcısı J.D Vance’in oyuyla lakin bir farkla onaylanması, Gabbard’ın bahtının düşük olduğu izlenimini yaratıyor.
