Stresin genetik olarak nasıl aktarıldığını anlamak için epigenetik kavramına göz atmak gerekiyor. Epigenetik, DNA dizisini değiştirmeden genlerin nasıl söz edildiğini düzenleyen sistemleri inceler. Bu sistemler, çevresel faktörlerden etkilenerek kuşaktan nesile aktarılabilir.
Yapılan çalışmalar, erken yaşta travma yahut gerilim yaşayan bireylerin sperm hücrelerinde epigenetik değişiklikler meydana geldiğini ortaya koyuyor. Bu değişiklikler, gelecek jenerasyonların gerilim yansılarını, ruhsal sıhhatlerini ve hatta kimi hastalıklara yatkınlıklarını etkileyebilir.
Bilimsel Çalışmalar Ne Diyor?
Harvard Üniversitesi ve McGill Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalarda, çocukluk devrinde gerilim yaşamış bireylerin sperm hücrelerinde belli epigenetik imzalar tespit edildi. Bu çalışmalardan kimi kıymetli bulgular şunlardır:
Hayvan Modellerinde Deliller:
Fareler üzerinde yapılan deneylerde, gerilimli ortamda büyüyen erkek farelerin yavrularının da benzeri gerilim yansıları gösterdiği bulundu.
Bu durumun, spermdeki mikroRNA’ların (miRNA) değişimi ile bağlı olduğu belirlendi.
İnsan Çalışmalarında Deliller:
2018 yılında yapılan bir çalışma, çocukluk travması yaşamış erkeklerin spermlerinde bariz epigenetik değişiklikler tespit etti.
Depresyon, anksiyete ve gerilim bozuklukları ile ilişkilendirilen kimi genlerin bu değişimlerden etkilendiği gözlemlendi.
Bu Tesirler Çocuklara Nasıl Geçiyor?
Stresin genetik transferi şu yollarla gerçekleşebilir:
MikroRNA Değişiklikleri: Sperm hücreleri, gerilim hormonlarının tesiriyle muhakkak genleri aktive eden yahut baskılayan mikroRNA değişiklikleri geçirir.
DNA Metilasyonu: Gerilim, DNA’nın muhakkak bölgelerinde metilasyon düzeylerini değiştirerek genlerin çalışma formunu etkileyebilir.
Hormonel Tesirler: Erken yaşta gerilim yaşayan bireylerin hormonal istikrarları değişebilir ve bu durum üreme sıhhatini etkileyebilir.
