Psikiyatri uzmanı kış depresyonunun nedenini açıkladı: ‘Tetikleyebilir…’
Psikiyatri Uzmanı Dr. Anıl Talas Özçimen, depresyon hakkında açıklamalarda bulundu.
Depresyonun tarifini yapan Uzm. Dr. Özçimen, “Depresyon sürekli ıstırap, çökkün ruh hali ve zevk alamamayla karakterize bir duygudurum bozukluğudur. Depresyonda kişinin günlük fonksiyonelliğini olumsuz etkileyen ve en az iki hafta süren çökkün ruh hali yahut zevk alamamayla birlikte uykusuzluk yahut çok ahenge, iştahsızlık ya da çok yeme, huzursuzluk, sonluluk, hareketlerde yavaşlama, yorgunluk, güç kaybı, kararsızlık, değersizlik ve suçluluk fikirleri, dikkatte azalma ve vefat fikirleri görülmektedir” diye konuştu.
‘RUHSAL TRAVMALAR NEDEN OLABİLİR’
Depresyonun nedenlerinden bahseden Uzm. Dr. Özçimen, şu bilgileri paylaştı:
“Depresyon ile bağlı etmenler ekseriyetle genetik yatkınlığa ek olarak ekonomik durum, eğitim seviyesi, işsizlik, cinsiyet, yaş üzere demografik ve sosyo-ekonomik etmenler, ruhsal travmalar, savaş, göç üzere çevresel olaylar ve son yıllarda da obezite, fizikî aktivite, alkol ve husus kullanımı üzere hayat biçimine ait değişkenlerdir. Depresyon tek bir risk etmeninden fazla kelam konusu olan risk etmenlerinin birbiriyle olumsuz etkileşimi ile ortaya çıkmaktadır.
Genetik datalar; duygudurum bozukluklarının gelişiminde genetik geçişin kıymetli bir etmen olduğunu göstermektedir. Gerilimli ömür olayları (ailevi meseleler, ekonomik sorunlar, ağır iş temposu, travmatik ömür olayları) depresyona sebep olabilmektedir. Ayrıyeten kronik hastalıklar, hormonal değişiklikler, birtakım ilaçlar, alkol ve husus kullanım bozuklukları da depresyon gelişimine neden olan etkenlerdir.”
‘TÜRKİYE’DE DEPRESYON ORANLARI ARTTI’
Araştırmalarda Türkiye’de depresyon oranının son yıllarda kıymetli oranda arttığının görüldüğünü lisana getiren Uzm. Dr. Özçimen, “Pandeminin etkisiyle toplumsal izolasyon, belirsizlik ve ekonomik zorluklar üzere faktörlerin depresyon oranlarını artırdığı çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), 2020’de depresyonun dünya genelinde arttığını ve Türkiye’de de emsal bir artışın yaşandığını belirtmiştir” dedi.
‘SOSYOLOJİK ETKENLER ARTIŞI TETİKLEYEBİLİR’
Depresyonun artışının nedenlerine dikkat çeken Uzm. Dr. Özçimen, “Türkiye’de depresyon oranları, son yıllarda toplumsal, ekonomik ve ruhsal faktörlerin tesiriyle artmıştır. Gelir ve eğitim seviyesi arttıkça depresyon riski azalmaktadır. Yapılan araştırma sonuçlarına nazaran, sosyo-ekonomik seviyesi düşük olan ve metabolik sendrom üzere kronik hastalığı olan bireylerde depresyon riski, sosyo-ekonomik seviyesi yüksek ve kronik hastalığı olmayan bireylere nazaran daha yüksektir. İşsizlik, toplumsal eşitsizlikler ve ekonomik problemler da gerilim düzeyini yükselterek depresyonun ortaya çıkmasını kolaylaştıran nörobiyolojik süreçlere neden olmaktadır. Araştırmalar Türkiye’de depresif belirtilerin yaygınlığının yüksek olduğunu, sosyo-demografik etmenler ve kronik hastalıklarla da bağlantılı olduğunu göstermektedir” açıklamasında bulundu.
‘KADINLARDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR’
Türkiye’de depresyonun dünyada olduğu üzere bayanlarda, erkeklere nazaran daha fazla görüldüğünü ve yaş ile birlikte de bir artış gösterdiğini aktaran Uzm. Dr. Özçimen, “Eğitim düzeyi açısından üniversite ve üzeri eğitimi olanlarda depresyon daha az görülmektedir. Tekrar araştırmalar sonucuna nazaran evli olmayan ve boşanmış bireylerin depresyona yakalanma riski evlilere kıyasla daha yüksektir” dedi.
‘KIŞ DEPRESYONUNUN SEBEPLERİ’
Kış depresyonunun, mevsimsel bir duygudurum bozukluğu olduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Özçimen, şunları söyledi:
“Mevsimsel depresyon, belirtilerin tıpkı periyotta; ekseriyetle sonbahar ve kış aylarında başlayıp, tıpkı devirde; çoklukla ilkbahar ve yaz aylarında bitmesi ile karakterizedir. Kışın gün ışığının azalması insan bedeninde kimi biyolojik ve kimyasal değişikliklere yol açar ve ruh hali değişikliklerine neden olabilir. Kış depresyonunun neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle bir arada güneş ışığının azalmasının, uyku tertibi ve ruh hali üzerinde direkt tesirli olan melatonin ve serotonin üzere kimi beyin kimyasallarının istikrarını bozduğu düşünülmektedir.
Azalan güneş ışığı, melatonin üretiminin artmasına ve serotonin düzeylerinin düşmesine neden olabilir. Bu durum da yorgunluk ve depresif hislere sebep olabilir. Kış aylarında D vitamini eksikliği de yaygın görülür ve depresyon belirtilerini tetikleyebilir. Soğuk havayla azalan toplumsal etkinlikler ve fizikî aktiviteler de kış depresyonunu tetikleyebilir. Bu faktörlerin farkında olmak, kış depresyonunun nedenlerini daha güzel anlayarak tedbir almamıza yardımcı olabilir.”
‘DÜZENLİ ANTRENMAN YAPMAK DEPRESYONA YETERLİ GELİR’
Depresyona güzel gelen durumları anlatan Uzm. Dr. Özçimen, “Depresyon, kişinin kendi gayretiyle üstesinden gelmesi güç olabilen ruhsal bir hastalıktır fakat profesyonel tedavi ile birlikte kimi ferdî prosedürler düzgünleşme sürecine yardımcı olabilir. Hekimin önerdiği ilaçları sistemli almak, terapi seanslarına katılmak tedavide temeldir. Depresyon hakkında bilgi sahibi olmak, kişinin durumunu anlamasına ve bununla nasıl başa çıkacağına dair prosedürler geliştirmesine yardımcı olur. Ayrıyeten, aile ve arkadaş takviyesini almak, durumu onlarla da paylaşmak yardımcı olabilir. Alkol ve uyuşturucu üzere unsurlardan uzak durmak, depresyon belirtilerini yönetmede çok kıymetlidir. Nizamlı antrenman yapmak, daha evvelden zevk alınan aktiviteleri tertipli yapmaya çalışmak, istikrarlı beslenmek ve kâfi uyku da depresyonla uğraşta etkilidir” dedi.
‘İLAÇ TEDAVİSİ UYGULANABİLİR’
Son olarak teşhis ve tedavi yollarından bahseden Uzm. Dr. Özçimen, “Depresyon tanısı, doktor tarafından yapılan fizik muayene, laboratuvar testleri ve psikiyatrik değerlendirmelerle konur. Depresyon çoğunlukla tedaviye yeterli karşılık veren ruhsal bir hastalıktır. Tedavide en tesirli yaklaşım ilaç tedavisi ile birlikte psikoterapi müdahaleleri entegre etmektir. Dirençli hadiselerde yahut intihar riski halinde hastanede yatarak tedavi ve EKT (elektrokonvulzif tedavi) de uygulanabilmektedir. Depresyon tedavi edilmezse, kişinin hayat kalitesini önemli formda bozabileceği ve daha ağır ruhsal meselelere yol açabileceği unutulmamalıdır” tabirlerini kullandı.
