TBMM Genel Kurulu… Pala: “Genel sağlık sigortası prim borcu olanların ilaca erişimlerinde büyük bir engel var”
CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, TBMM Genel Heyeti’nde konuştu. Genel sıhhat sigortası prim borcu olanların ilaca erişimlerinin önünde büyük bir mahzur olduğunu vurgulayan Pala, “Geri ödeme kapsamına alınması gereken sıhhatle ilgili muhtaçlıklar var. Örneğin, az hastalıklar için kullanılması gereken ilaçlar, kanser hastalarının ihtiyaç duyduğu akıllı ilaçlar, HPV aşısı var” dedi.
TBMM Genel Şurası’nda; Toplumsal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Teklif’in birinci kısmı üzerine görüşmeler sona erdi.
Teklifin hususları üzerine kelam alan Gelecek-Saadet Grubu Grup Başkanı Selçuk Özdağ, SGK borçlarının bir kısmının silinmesinin adaletsizlik yaratacağına dikkati çekerek şunları söyledi:
“Teklifle, 1 Ocak 2015 öncesinde genel sıhhat sigortası prim borcunu ödemeyenlerin tüm borçlarının faiziyle silineceği, böylelikle devletin 2 milyar Türk lirası değerindeki Sosyal Güvenlik Kurumu prim borcundan vazgeçeceği belirtilmektedir. Bundan evvel görüşülen memurlar yasası nedeniyle, onun içerisine konularak orada bu husus geçirildi ve bu unsurdan ötürü da 2014 yılı içerisinde borcu olanlar bu borçlardan kurtulmuş oldular lakin 2014’ten bugüne kadar da borcu olanlar tekrar hastanelere giderek orada perişan oluyorlar. 2025 yılı prestijiyle 781 lira olan, hiç de az olmayan bir ölçü parayı işi gücü olmayan vatandaşlarımıza zorla ödetmek ne insani ne vicdani ne de toplumsal devlet anlayışına yakışan bir uygulamadır. Aslında uygulamada faiz ve cezalarla da biriken bu borçların ödenemediğini görüyoruz.
“İHALESİZ İLAÇ ALIMINDA FİYAT KADAR KALİTENİN DE KIYMETLİ OLDUĞU UNUTULMAMALI”
Teklifin hususlarından örnekler veren İYİ Parti Ankara Milletvekili Ahmet Eşref Fakıbaba, ihalesiz ilaç alımına ait açıklamalarda bulundu. Fakıbaba’nın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
“Teklifin 2’nci hususu, özetle, Sıhhat Bakanlığı’nın muayene ve tedavi ettiği tüm hastaların bilgisini bir çatı altında toplamayı hedeflemektedir. Bu unsur Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yapılmış fakat Anayasa Mahkemesi bunun kararnameyle değil kanunla yapılması gerektiğine karar vermiş ve bu nedenle yasalaşması için Komiteye sevk edilmiştir. Sıhhat dataları bireyin fizikî, ruhsal ve genetik özellikleri hakkında son derece şahsî bilgiler içermektedir. Bu bilgiler sadece bireyin tedavi sürecinde değil tıpkı vakitte iş müracaatlarında, sigorta poliçelerinde ve hatta toplumsal bağlantılarında dahi kıymetli tesirlere sahiptir. Bu unsur, hasta tedavi ve bakımının güzelleştirilmesi, tetkiklerin tekrarından kaçınma ve vakitten kazanma, yasal bilgi ve evrak oluşturulmasında kolaylık sağlama açısından olumludur lakin hastanın bilinmeyen bilgilerinin ihlali bireylerin hem maddi hem de manevi açıdan büyük ziyanlara uğramasına yol açabilir. Dahası, toplanan bilgilerin ticari gayeyle alınıp satılma riski de kelam bahsidir fakat bu düzenlemede bu tehlikenin nasıl önleneceğine dair hiçbir somut tahlil bulunmamaktadır.
Teklifin 4’üncü hususu, özetle, ülkemizde bulunmayan kimi tıbbi eserlerin ve yenilikçi tedavilerin yurt dışından getirilerek hastaya ulaştırılmasını amaçlıyor lakin teklif SGK’yi yurt dışında ilaç alımlarında Kamu İhale Kanunu’nun temel prensiplerinden muaf tutmayı amaçlamaktadır. Bu durum, yapılmak istenen süreçlerin belli bir tertip ve şeffaflık içinde yapılacağı konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. İhalesiz ilaç alımında fiyat kadar kalitenin de kıymetli olduğu unutulmamalıdır.
Teklifin 5’inci unsuru özetle, klasik ve tamamlayıcı tıp uygulamalarının mesai dışında ve aile hekimliği ünitesinde yapılmasını sağlamak ve ikinci olarak da ikinci ve üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarında fiyatlı olarak verilen şoför, atlet, işe giriş üzere sıhhat raporlarının daha düşük bedelle ASM’lerde misyon yapan doktorlar tarafından verilmesini içermektedir. Bu sistemle ikinci ve üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarında yaşanan müracaat yoğunluğunun önüne geçilmesi ve gereksiz müracaatların yapılmaması amaçlanmaktadır lakin ASM’de çalışan doktor arkadaşlarımla görüştüm, motamot şöyle diyorlar: ‘Biz raporları uzman değerlendirmesi olarak kabul ediyoruz. Bunun da birinci basamakta değil, ikinci ve üçüncü basamakta verilmesini uygun görüyoruz. Biz para alacağız diye uzman kararı olan raporların sorumluluğunun verilmesini kabul etmiyoruz.’
“POLİTİKADA BİR GÜZELLİK HÂLİ OLMADIKÇA SIHHATTE BİR İYİLİK HALİ OLAMIYOR”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Sevilay Çelenk, teklife ait şunları söyledi:
“Kanun teklifi, aslında baktığımız vakit birinci etapta toplumsal sigortaları, toplumsal güvenliği, genel sıhhat sistemini bir norma oturtmak, bir standarda oturtmak ve mevzuattan kaynaklanan uyumsuzlukları gidermek, evvelden yapılmış ve AYM tarafından iptal edilmiş düzenlemeleri anayasal hak ihlali olmaksızın yine düzenlemek üzere münasebetlerde temellendiriliyor ve bu manada da aslında baktığınızda bu münasebetler nitekim de kıymetli. Ancak tekrar çabucak bir yasama faaliyetinin sonucunda karşımıza geliyor; üstten aşağıya, müzakereci olmayan bir yasama faaliyeti ve bu münasebetlerin, bu kendini temellendirdiği münasebetlerin hiçbirine de aslında karşılık üretemiyor.
Sağlık siyaseti ve sıhhat anlayışı bütünlüklü bir siyaset olmadığı için inanç duyamıyoruz zira sıhhat aslında sırf fizikî bir olgu değil. Sıhhat bireyin ruhsal, toplumsal, kültürel bütün taraflarını kapsayan bir bütünlük hâli, bir bütünlük kapsamındaki bir uygunluk hâli. Siyasette bir güzellik hâli olmadıkça sıhhatte bir düzgünlük hâli olamıyor. Somut unsurlara baktığımız vakit burada birçok sorun görüyoruz. Birden teğe karşınıza bu aile sıhhat merkezlerine ‘GETAT uygulamaları’ ismi altında klâsik yaklaşımların taşınması geliyor. Buna bir yakınlık hissedebiliriz, aslında her şey bilim değildir yani bizim kültürümüzde bu türlü kökleşmiş şifacılık gelenekleri vesaire de o kadar hakir gördüğümüz mevzular değil lakin bugünkü sıhhat sisteminde bu GETAT uygulamalarının nasıl aslında geçmişin o bilgece şifacılığının uzağında, büsbütün ticari bir şeye oturacağını görebiliyoruz. Aile sıhhat merkezinde saat beşten sonra bu uygulamalar başladığında bugüne kadar olan problemlerin katmerleneceğini biliyoruz. Bu birinci sıhhat hizmetleri, birinci basamak sıhhat hizmetleri alanında Türkiye’de yüzde 40 oranında bir yığılma var ve burada fakat yüzde 15 oranında bir doktor istihdam edilmiş durumda. Çok ağır bir yük burada birinci basamak sıhhat kuruluşlarının üzerindeyken buradaki tabip sayısı çok az, çok yetersiz, çok dar şartlarda, çok az maaşlarla çalışıyorlar ve aile doktorları, işte, görüyorsunuz ki ülkeyi terk ediyorlar, işlerini terk ediyorlar, daha doğrusu genel olarak tabipler ülkeyi terk ediyorlar. Yalnızca 2023’te 3 bin doktor Türkiye’yi terk etti. Benim seçim bölgem Diyarbakır’da her hafta 5 doktor yurt dışında çalışmak üzere, gitmek için alınması gereken uygun hâl evrakı alıyor, daima olarak âlâ hâl dokümanı müracaatları yapılıyor, bir düzeltme yapmak istiyorum, az evvel verdiğim sayı da daha çok onunla alakalıydı.”
“GERİ ÖDEME KAPSAMINA ALINMASI GEREKEN SIHHATLE İLGİLİ MUHTAÇLIKLAR VAR”
CHP Bursa Milletvekili Kayıhan Pala, teklifle sigorta sistemindeki mevcut problemlerin çözülmeyeceğine dikkati çekerek şunları söyledi:
“Kanun teklifinin genel münasebetinde çalışma ve toplumsal güvenlik mevzuatı bakımından ortaya çıkan gereksinimlerin karşılanması için bu türlü bir teklifin Meclise getirildiği söyleniyor lakin şunu en başta söylemek zorundayız ki: Bu kanun teklifiyle çalışma ömrü açısından işçilerin, işsizlerin, emeklilerin, mesken bayanlarının, öğrencilerin muhtaçlıklarının karşılanması kelam konusu değil. Bu nedenle, kanun, münasebetinde açıklanan emele ulaşabilmek açısından büyük bir sınırlılık içeriyor. Çalışma Bakanlığı İŞKUR’la bir iş gücü ahenk programı düzenliyor fakat burada sigortasız emekçi çalıştırıyor. Örneğin, bu kanun teklifi buna ait bir düzenlemeyi karşımıza getirebiliyor değil. Yeniden, genel sıhhat sigortası prim borcu olanların ilaca erişimlerinin önünde büyük bir mahzur var, bu kanun teklifi bu manisi ortadan kaldırmıyor. Geri ödeme kapsamına alınması gereken sıhhatle ilgili gereksinimler var. Örneğin, az hastalıklar için kullanılması gereken yetim ilaçlar, kanser hastalarının ihtiyaç duyduğu akıllı ilaçlar, HPV aşısı. Örnekler çoğaltılabilir. Bu kanun teklifi bu ihtiyaçların hiçbirisini karşılamıyor.
Öte yandan, çeteleşme dendiğinde sadece yenidoğan çetesi değil, Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun ziyana uğratılmasına ait pek çok çetenin varlığını ortaya koyan Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri tarafından önümüze konmuş birtakım teftiş evrakları var. O evraklardaki ezaları çözmeye dönük rastgele bir düzenlemenin de bu kanun teklifi içerisinde yer almadığını görüyoruz. İki örnek; örneğin, uygun olmayan bir tıbbi gerecin SUT kodlarına eşlenmesi nedeniyle on yıl içerisinde kamunun 15 milyar TL ziyana uğratıldığının hesaplandığı bir müfettişler raporu ya da bir ilaç kelam konusu olduğunda onun endikasyon dışı kullanımının kabul edilmesi nedeniyle tekrar rapora nazaran kurumun 819 milyon lira ziyana uğratılmış olması üzere.”
